ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 ο κόσμος βρισκόταν στην ταραχή της μεγάλης κρίσης χρέους της Λατινικής Αμερικής και τρεις πανίσχυροι θεσμοί (World Bank, IMF αλλά και οι ΗΠΑ) αναζητούσαν μία κοινή πλατφόρμα πολιτικής αφενός μεν για να δικαιολογήσουν στους φορολογούμενους τους τα προγράμματα διάσωσης των χωρών αυτών και αφετέρου, να καταλήξουν σε ένα κοινό σύνολο κανόνων μεταρρυθμίσεων που θα συνέδεαν τα προγράμματα αυτά με την ανάπτυξη. Τότε (1989) ο βρετανός οικονομολόγος J. Williamson παρουσίασε ένα σύνολο κανόνων που περιελάμβαναν την ελαχιστοποίηση του ρόλου του κράτους στην οικονομία με πειθαρχημένη δημοσιονομική πολιτική, τη μείωση των δημόσιων επιδοτήσεων εισοδήματος και την αύξηση των δημόσιων δαπανών στην εκπαίδευση και την υγεία, μεταβολές για την αύξηση της φορολογητέας ύλης, θετικά πραγματικά επιτόκια, ανταγωνιστικές ισοτιμίες, απελευθέρωση διεθνούς εμπορίου, ιδιωτικοποιήσεις και μείωση των ρυθμίσεων και κανονισμών λειτουργίας της οικονομίας και της κοινωνίας. Αυτό έγινε γνωστό ως Washington Consensus και πολιτικά πολλές φορές χαρακτηριζόταν ως νεολιμπεραλισμός που είχε έρθει να εκτοπίσει το μεταπολεμικό κεϋνσιανό πνεύμα ως βασική αναπτυξιακή πλατφόρμα. Η κυριαρχία τηςWC κράτησε ουσιαστικά μέχρι τη μεγάλη κρίση του 2008 όταν οι G-20 στην κρίση το 2009 άρχισαν να συζητούν την αναθεώρησή του, αυτό επισημάνθηκε το 2010 όταν μίλησαν για την Seoul Development Consensus που περιελάμβανε μία πολύ περισσότερο πλουραλιστική αντιμετώπιση των προβλημάτων της διεθνούς οικονομίας.

Από το 2010 όμως και μέχρι το 2020 ο κόσμος γνώρισε μία ταραχώδη δεκαετία με δύο απανωτές τεράστιες οικονομικές κρίσεις που θα σημαδέψουν για πάντα το μέλλον των οικονομιών και των οικονομικών! Πολύ σωστά πολλοί αναλυτές καταλάβαμε στην αρχή της κρίσης του 2020 ότι όλα θα ήταν διαφορετικά μετά από τον COVID.

Το νέο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον της δεκαετίας που είναι μπροστά μας, οικονομικά, χαρακτηρίζεται από υψηλό χρέος και χαμηλούς θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης αλλά και πληθωρισμό. Το οικονομικό αυτό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από υψηλή αβεβαιότητα με εξωτερικές επιδράσεις (κλιματική αλλαγή κ.ά.) αλλά όχι απαραίτητα από υψηλό κίνδυνο, λόγω κυρίως της κρατικής παρέμβασης.

Τα χαμηλά, σήμερα αρνητικά, αύριο θετικά, επιτόκια αποτρέπουν μία βαριά δημοσιονομική κρίση χρέους αλλά παράγεται και διατηρείται υψηλός βαθμός αβεβαιότητας.

Το κοινό πόρισμα των G7 (Μάιος 2021), που ονομάστηκε Cornwall Consensus, θα αποτελέσει θέμα συζήτησης των G20 στο τέλος του μήνα αυτού και σε αυτό φαίνεται ότι ο κόσμος που έρχεται είναι διαφορετικός. Δίνεται μεγάλη προσοχή στην αλληλεγγύη (!), στην καλύτερη διαχείριση του κινδύνου, στις διατηρήσιμες γραμμές εφοδιασμού που σχετίζονται με την εθνική, οικονομική και ανθρώπινη ασφάλεια, την καλύτερη διακυβέρνηση και την συμπεριληπτική ανάπτυξη με κοινό παρονομαστή τον διευρυμένο ρόλο του κράτους.

Οι παγκόσμιοι ηγέτες κινούνται σε διαφορετική κατεύθυνση από ό,τι οι αντίστοιχοί τους τριάντα χρόνια πριν. Συγκρίνοντας τα δύο πακέτα αρχών βλέπουμε ότι οι προδιαγραφές του κόσμου που θέλουν να ζήσει ο κόσμος είναι πιο ανθρώπινος. Εμείς ελπίζω ότι θα το αντιληφθούμε στη συζήτηση για την αλλαγή των δημοσιονομικών ευρωπαϊκών κανόνων. Πόσο βέβαια οι αρχές αυτές θα μετατρέπονται και σε πραγματικές πολιτικές, θα είναι τελικά μία υπόθεση καταρχάς των λαών και μετά των ηγεσιών τους.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 18 Σεπτεμβρίου 2021