Σε σημείωμά μας στις 6/2/2025 (ΝΕΑ), πριν ακόμα την ημέρα της «απελευθέρωσης» της 2ης Απριλίου, συζητώντας το γεωστρατηγικό και πολιτικό αποτύπωμα των δασμών του Trump που βρισκόταν υπό εκκόλαψη, καταλήγαμε ότι «ο προστατευτισμός, ο εθνικισμός και η γεωστρατηγική ένταση συνδέονται στενά και ότι το τρίπτυχο αυτό … μπορεί εύκολα να επεκταθεί γεωγραφικά». Την εκτίμηση αυτή την στηρίξαμε και ιστορικά. Γι’ αυτό και σήμερα οι εστίες δημιουργίας και διόγκωσης της αβεβαιότητας στον κόσμο, εξακολουθούν να υπάρχουν ανεξαρτήτως της εκεχειρίας στην Μ. Ανατολή.
Ο ουσιαστικό λόγος που βρίσκεται πίσω από την εκτίμηση αυτή σχετίζεται με το ότι η επιβολή δασμών και εμποδίων στο διεθνές εμπόριο, αντικειμενικά απομειώνει την διεθνή εμπιστοσύνη και επικοινωνία αναπτύσσοντας λογικές «επιβάρυνσης του γείτονα». Επιπροσθέτως επειδή υπάρχει θεμέλιο οικονομικού εθνικισμού, εύκολα έρχονται στην επιφάνεια κάθε λογής πολιτισμικοί και εθνικοί αλυτρωτισμοί και επιδιώξεις ευνοώντας τον λαϊκισμό πυροδοτώντας την διεθνή και εγχώρια πολιτική σκηνή ανοίγοντας τον δρόμο για ριψοκίνδυνες προσωπικές πολιτικές καριέρες.
Διαπιστώσαμε άλλη μία ιστορική βεβαίωση της άποψης αυτής με την σύγκρουση Ισραήλ – ΗΠΑ με το Ιράν. Ο πόλεμος των «12 ημερών» δεν είναι παρά ένα επεισόδιο στην ταραχώδη περίοδο που διανύουμε, οπότε παραμένουν εύλογα σοβαρά ερωτηματικά που αφορούν τον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Τα ερωτήματα αυτά αυξάνονται όταν θυμηθούμε ότι η δασμολογική διαπραγμάτευση ΗΠΑ και Ευρώπης δεν έχει ολοκληρωθεί. Η τελευταία έχει προχωρήσει σε κάποια θεσμικά ζητήματα αλλά η κατάληξη εκκρεμεί και μάλιστα είναι πολύ δύσκολο να είναι παραγωγική.
Αντιθέτως ασκήθηκε η μέγιστη δυνατή πίεση για να επιτευχθεί συμφωνία στο ΝΑΤΟ που αφορά την αύξηση των αμυντικών δαπανών στα επόμενα χρόνια. Αυτή η προβολή της συμφωνίας για την αύξηση των ποσοστών των αμυντικών δαπανών δεν θα πρέπει πάντως να αποσπάσει την προσοχή μας από την ανάγκη οργάνωσης των εμπορικών σχέσεων της Δύσης. Η απόφαση αυτή στο ΝΑΤΟ ήταν απαραίτητη για την Ευρώπη για να εξασφαλίσει ότι οι ΗΠΑ παραμένουν πιστές στο άρθρο 5 (περί αμοιβαίας στρατιωτικής υποστήριξης) της συμμαχίας. Επίσης ήταν απαραίτητη λόγω του συνεχούς εξοπλισμού της Ρωσίας (6% του ΑΕΠ της για στρατιωτικές δαπάνες). Όμως θα πρέπει να συνοδευτεί από την συμφωνία για τις εμπορικές σχέσεις ΗΠΑ και Ευρώπης η οποία είναι το μεγάλο κενό στην λειτουργικότητα του Δυτικού κόσμου.
Να σημειωθεί ότι στην περίπτωση της Μ. Ανατολής ορθά εκτιμήσαμε (Ο.Τ. 22/6/2025) ότι η σύγκρουση θα είχε χαμηλή δυναμική που θα επηρεαζόταν από την συγκεκριμένη στόχευση των πρωταγωνιστών. Στην Ευρώπη όμως δεν έχουμε παρόμοια οπτική, με τον ορίζοντα να είναι ομιχλώδης ιδίως στα επόμενα πέντε χρόνια αφού είναι πιθανόν ότι μπορεί κάποιος να τρέξει να θέσει τα θέματά του πριν η Ευρώπη οργανώσει την άμυνά της.
Συνεπώς χρειαζόμαστε, περισσότερο από ποτέ, μία γρήγορη εκκαθάριση των εκκρεμοτήτων με τις ΗΠΑ ώστε α) να μπορέσει η Ευρώπη να αξιοποιήσει το εμπορικό κενό που δημιουργείται στις σχέσεις ΗΠΑ και Κίνα, β)να αξιοποιήσει τις νέες θετικές συνθήκες που δημιουργούνται για τον ρόλο του ευρώ και γ) να είναι σε θέση η Ευρώπη να αντιμετωπίσει ένα πιθανό πυρηνικό εκβιασμό.
Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα Σαββατοκύριακο, 28 Ιουνίου 2025.
