Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η προεκλογική περίοδος των ευρωπαϊκών εκλογών μάς επεφύλασσε μια δυσάρεστη έκπληξη. Εκτός του ότι δεν συζητήσαμε τα επίκαιρα ευρωπαϊκά ζητήματα, μας έφερε μνήμες παλαιότερων πολιτικών αναμετρήσεων, όταν συνδεόταν κατά τρόπο άμεσο η προσδοκώμενη πολιτική συμπεριφορά με προσδοκώμενα οικονομικά ανταλλάγματα.

Βέβαια σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις, σε όλον τον κόσμο, συναντώνται παρόμοια φαινόμενα, από τον Τραμπ μέχρι τον Μακρόν, αλλά σε αυτήν την έκταση, τόσο άμεσα και τόσο συστηματικά, δεν το περιμέναμε.

Δεν περιμένουμε ότι οι εξαγγελθείσες παροχές θα επιδράσουν σημαντικά στην πορεία της οικονομίας το 2019 αυξάνοντας τον ρυθμό μεγέθυνσης στη χώρα, διότι εντέλει το μέγεθός τους είναι περιορισμένο για να επιδράσουν άμεσα στην ενεργό ζήτηση και ένα σημαντικό μέρος τους θα επιστρέψει με διαφορετικούς τρόπους στα δημόσια ταμεία. Το τελικό αποτέλεσμα στο διαθέσιμο ιδιωτικό εισόδημα θα είναι θετικό, αλλά συγκριτικά μικρό και απέχει σημαντικά από την προσδοκία κάλυψης των ζημιών του παρελθόντος.

Παράλληλα, οι παράπλευρες απώλειες των παροχών, κυρίως στην αξιοπιστία της δημοσιονομικής πολιτικής και στο ισοζύγιο πληρωμών, θα ασκήσουν ανασχετικές επιδράσεις στον ρυθμό μεγέθυνσης.

Γι’ αυτό, όπως είχαμε και παλαιότερα επισημάνει, οι παροχές που εξαγγέλλονται πρέπει να κινούνται μέσα σε ένα πλαίσιο οργανωμένης λογικής, με διασωστικό και αναπτυξιακό χαρακτήρα και βεβαίως μακριά από μη χρήσιμες οικονομικά προεκλογικές σκοπιμότητες.

Ταυτοχρόνως, δεν πιστεύουμε ότι οι προεκλογικές παροχές εκτροχίασαν την πραγματική δημοσιονομική διαχείριση, αν και είναι βέβαιο ότι περιόρισαν σημαντικά τις δυνατότητες δημοσιονομικών ελιγμών στα επόμενα δύο ή τρία χρόνια και ιδιαίτερα το 2020. Αυτή η προοπτική θα ενισχυθεί εάν «τιμωρηθούμε» με «αρνητικές επικοινωνίες» και τη διακοπή ή αναστολή της επιστροφής των κεφαλαίων που συνδέονται με τα ελληνικά ομόλογα (SMPs και ANFAs) και την κατάργηση ή μείωση του επιτοκίου των δανείων που είχαν δοθεί στην Ελλάδα για την επαναγορά ελληνικών ομολόγων (step up).

Αντιθέτως, είναι πιθανόν ότι οι παροχές επιδρούν στον υπολογισμό των κριτηρίων της ενισχυμένης εποπτείας (3,5% πρωτογενές πλεόνασμα). Πάντως, αυτό μπορεί να συμβεί όχι τόσο διότι στο τέλος του χρόνου αυτού, που θα αποτιμηθεί τον Μάρτιο-Απρίλιο του 2020, θα απειληθεί η διαμόρφωση του 3,5%, αφού υπάρχουν αρκετοί τρόποι να γίνει ή να μη γίνει κάτι τέτοιο, αλλά διότι έγινε προεξόφληση των αποτελεσμάτων. Με άλλα λόγια, τα χρήματα μοιράσθηκαν πολύ πριν διαπιστωθεί ότι υπάρχουν! Αυτό είναι ένα θέμα που θίγει την αξιοπιστία των σχέσεών μας με τους εταίρους (ένα θέμα που αφορά όμως και τις δύο πλευρές) και όχι αυτή καθεαυτή την αξιολόγηση της οικονομικής πολιτικής.

Ο πολιτικός όμως κύκλος, μαζί με την πολιτική ένταση, κουβαλούσε άλλη μία αρνητική εξέλιξη. Πρόκειται για την περαιτέρω επιβράδυνση (διότι είχε ήδη επιβραδυνθεί) της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας. Έτσι «ξεχάσαμε» και την υποχρέωση των Ευρωπαίων να συμφωνήσουν στην επίλυση των τραπεζικών λύσεων τους πρώτους μήνες του 2019. Η καθυστέρηση αυτή επιμηκύνει την παρούσα στασιμότητα.

Όμως, δεν υπάρχουν μόνο προβληματικές παρατηρήσεις. Υπάρχουν και καλά νέα στον άμεσο ορίζοντα. Αυτά είναι κυρίως δύο: Το πρώτο είναι ότι φαίνεται πως στις εκλογές επικράτησαν κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που επιθυμούν το σπρώξιμο της οικονομίας σε μια περιοχή με περισσότερες δημιουργικές ελευθερίες και ευκαιρίες, λιγότερο κρατικό παρεμβατισμό και μεγαλύτερη ανταγωνιστική ικανότητα, χωρίς αυτό να σημαίνει πλέον περαιτέρω συμπίεση της αμοιβής εργασίας. Αντιθέτως, διαπιστώνεται ότι οι δυνάμεις του κράτους υπερ-ρυθμιστή (φόροι και επιδόματα) βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση. Έτσι το ζήτημα της επαναφοράς της έξυπνης μεταρρυθμιστικής πορείας επιστρέφει στο τραπέζι.

Το δεύτερο καλό νέο είναι ότι οι αρνητικές πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη έχουν ήδη προεξοφληθεί και σε γενικές γραμμές το ευρωπαϊκό εγχείρημα προχωράει. Ο ευρωσκεπτικισμός κάνει πιο αισθητή την παρουσία του, αλλά αυτό δεν οδηγεί σε αλλαγή της θεσμικής πορείας. Οι αντιπολιτευτικές δυνάμεις ικανοποιούνται από τις (εντέλει φυσιολογικές) αλλαγές προσώπων και λίγο ασχολούνται (έλλειψη και πραγματικών εναλλακτικών) με το να επιβάλουν μία ριζικά διαφορετική πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Φαίνεται, λοιπόν, στον οικονομικό ορίζοντα η επικράτηση των νομισματικών και δημοσιονομικών πολιτικών ενίσχυσης της οικονομικής δραστηριότητας, γεγονός που δημιουργεί και ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ελληνική οικονομία.

Έτσι ερχόμαστε εκεί που είχαμε προβλέψει και παλαιότερα: στα πραγματικά προβλήματα της ώρας που έχουν καθαρά αναπτυξιακό χαρακτήρα. Πώς θα επιταχύνουμε την επούλωση των πληγών της δεκαετίας της κρίσης και πώς θα επανατοποθετήσουμε τη χώρα στο διεθνές ανταγωνιστικό στερέωμα.

Κι εδώ έρχεται ο λόγος ξανά στα πολιτικά κόμματα που θα ανταγωνιστούν στις εθνικές εκλογές. Να ακούσουμε τι έχουν να μας πουν για να επιτύχουμε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και βελτίωση των προσωπικών εισοδημάτων. Ο ελληνικός λαός είναι ωριμότερος από ό,τι πολλοί περίμεναν και είναι σε θέσει να κρίνει ψύχραιμα.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Real News, 2 Ιουνίου 2019.