ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ

Παρακολουθούμε πολύ προσεκτικά (διεθνώς και στην Ελλάδα) τις συμπεριφορές της κοινωνίας. Ειδικότερα στο ΕΚΠΑ εξελίσσεται μία πολύ μεγάλη έρευνα των κοινωνικών συμπεριφορών της οποίας τα πρώτα εμπειρικά στοιχεία αναφέρονται στη δεκαετία του 1980 μέχρι και σήμερα με ιδιαίτερη προσοχή την τελευταία τετραετία.

Θα μας δοθεί η ευκαιρία να παρουσιάσουμε τα παραπάνω ευρήματα αλλά λόγω επικαιρότητας θα θέλαμε να εστιάσουμε σ’ ένα ειδικότερο μέρος από τα δεδομένα αυτά που αναφέρεται στον ρόλο και στη σημασία του κράτους σε σχέση με τη ζωή μας.

Το γιατί εστιάζουμε στο θέμα αυτό είναι φανερό: Ζούμε μία παρατεταμένη περίοδο αναταραχής της οποίας την αφετηρία θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε το 2010-2011, στη συνέχεια είχαμε την κρίση του 2015 η οποία συνεχίστηκε με τον COVID, την άνοδο του πληθωρισμού, τον πόλεμο, μέχρι και τη σημερινή κρίση του μεγάλου σιδηροδρομικού δυστυχήματος. Εκτός των άλλων χαρακτηριστικών όλες οι κρίσεις αυτές έχουν έναν κοινό παρονομαστή: τη δημιουργία ανασφάλειας και βεβαίως θυμό για τη μη αναμενόμενη ανατροπή της καθημερινότητας.

Πώς διαχειρίζονται λοιπόν οι πολίτες τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σε σχέση με τον ρόλο του δημόσιου τομέα και του κράτους; Οι δυσκολίες αυτές οδηγούν στην απόλυτη καταφυγή στον «μεγάλο πατέρα» κράτος ή έχουν προσεκτικά διατυπωμένες απαιτήσεις από την παρουσία του;

Αναλύοντας ιδιαιτέρως την περίοδο 2019-2022 (χωρίς το σιδηροδρομικό δυστύχημα) διακρίναμε τρία συναισθήματα να εμφανίζονται με έμφαση: την αυτοπεποίθηση, την αβεβαιότητα και την απογοήτευση.

Είναι εμφανές το πρότυπο των συναισθημάτων: Ο πολίτης αισθάνεται αρκετή αυτοπεποίθηση για τον εαυτό του αλλά συγχρόνως παραδέχεται ότι ζει σ’ ένα περιβάλλον αβεβαιότητας που δεν του επιτρέπει την προσέγγιση αυτού που επιθυμεί και γι’ αυτό η απογοήτευση. Έτσι είναι σημαντικό να ζει σ’ ένα ασφαλές περιβάλλον. Εδώ βέβαια τοποθετείται και η οικογενειακή οικονομική δυσπραγία.

Γι’ αυτό κάναμε δύο ακόμα ερωτήσεις:

1) Πόσο σημαντικό είναι η κυβέρνηση να μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλειά του απέναντι σε κάθε είδους απειλή; Θέλει το κράτος να είναι ισχυρό για να μπορεί να προστατεύει τους πολίτες του;

Περιττό να πούμε ότι οι θετικές απαντήσεις προσεγγίζουν το 85%!

2) Η αντιμετώπιση των προβλημάτων της οικονομίας απαιτεί έναν δημόσιο τομέα ο οποίος α) είναι καλύτερος και μεγαλύτερος, β) είναι καλύτερος αλλά μικρότερος και γ) είναι καλύτερος αλλά στο ίδιο μέγεθος που είναι σήμερα;

Το ποσοστό των απαντήσεων που πήραμε, κατά μέσο όρο για όλη την περίοδο 2020-2022 είναι 16% για έναν καλύτερο και μεγαλύτερο δημόσιο τομέα, 47% για έναν καλύτερο και μικρότερο δημόσιο τομέα και 38% για έναν καλύτερο αλλά στο ίδιο μέγεθος που είναι σήμερα.

Είναι εμφανής επομένως μία γενικότερη απαίτηση και συμφωνία των Ελλήνων για ένα αποτελεσματικότερο κράτος με ισχυρό ρυθμιστικό ρόλο και όχι η μεγέθυνσή του.

Το αποτελεσματικότερο όμως κράτος απαιτεί και κατάλληλους ανθρώπους στις κατάλληλες θέσεις. Ανθρώπους που είναι σε θέση να ασκούν τα καθήκοντά τους και να ακούν μόνο τη συνείδησή τους. Αυτό έλειψε και στην περίπτωση του δυστυχήματος.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 13 Μαρτίου 2023