Ο 7ΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Η Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, που υιοθετήθηκε από τα κράτη-μέλη του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών το έτος 2015 εκφράζει το κοινό τους όραμα για ειρήνη και ευημερία, όχι μόνο για το παρόν, αλλά και το μέλλον και αναφέρεται σε σημαντικά ζητήματα για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη [1].  

Τα ζητήματα αυτά αντικατοπτρίζονται μέσα από τους 17 στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (17 Sustainable Development Goals (SDGs)), οι οποίοι αποτελούν τον πυρήνα της Ατζέντας 2030. Οι στόχοι χαρακτηρίζονται ως επείγουσα έκκληση προς όλες τις χώρες – ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες – για δράση σε πλαίσιο διεθνούς συνεργασίας [2]. Οι 17 αυτοί στόχοι βασίζονται στους 8 Στόχους Ανάπτυξης της Χιλιετίας (ΣΑΧ) και υποστηρίζονται από 169 συνολικά επιμέρους στόχους, οι οποίοι επιδεικνύουν τα επίπεδα δράσης και τη φιλοδοξία της νέας ατζέντας. Τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ επιδιώκουν με αυτούς τους στόχους την επίτευξη όσων δεν επιτεύχθηκαν ως το 2015, το έτος ορόσημο για τους ΣΑΧ [3]. 

Στις 24 Οκτωβρίου 2018, ημέρα εορτασμού για τα Ηνωμένα Έθνη της 73ης επετείου από την έναρξη ισχύος του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, το United Nations Academic Impact (UNAI) ανακοίνωσε τα ονόματα δεκαεπτά μελών του, που θα είναι οι νέοι του κόμβοι για καθέναν από τους 17 στόχους της Αειφόρου/Βιώσιμης Ανάπτυξης (Sustainable Development Goals (SDGs)) [4]. Ένα μέλος για κάθε στόχο.

Τα μέλη αυτά επιλέχθηκαν ανάμεσα σε 1.300 πανεπιστήμια και κολέγια από 140 περίπου κράτη-μέλη, λόγω της καινοτομίας, της δυναμικής τους και της δέσμευσή τους να εκπαιδεύσουν τις μελλοντικές γενιές σχετικά με τη βιωσιμότητα. Το UNAI  εκτιμά ότι θα αποτελούν παραδείγματα για την καινοτόμο δέσμευσή τους στην επίτευξη των στόχων της Αειφόρου Ανάπτυξης. Ο ρόλος τους ως κόμβος έχει τριετή διάρκεια με όρους ανανέωσης και θα χρησιμεύσουν ως πηγές παροχής βέλτιστων πρακτικών για το δίκτυο του UNAI [4].

Για τις δράσεις του προς την επίτευξη του 7ου στόχου της Βιώσιμης Ανάπτυξης (Προσιτή και καθαρή ενέργεια) επιλέχθηκε το Κέντρο Ενεργειακής Πολιτικής και Ανάπτυξης (ΚΕΠΑ) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. 

Ειδικότερα, ο 7ος στόχος της Βιώσιμης Ανάπτυξης αφορά την «Προσιτή και καθαρή ενέργεια για όλους». (Goal 7: Affordable and clean energy/Goal 7: Ensure access to affordable, reliable, sustainable and modern energy for all). Η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή, αξιόπιστη και βιώσιμη ενέργεια είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη πολλών από τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης – όπως η εξάλειψη της φτώχειας μέσω των εξελίξεων σε υγεία, εκπαίδευση, εφοδιασμό με νερό και εκβιομηχάνιση για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, η δυνατότητα πρόσβασης στην ενέργεια διαφέρει ανά χώρα και ο σημερινός ρυθμός προόδου δεν επαρκεί για την επίτευξη του στόχου [5]. Απαιτούνται διπλάσιες προσπάθειες, ιδίως για χώρες με μεγάλα ελλείμματα πρόσβασης στην ενέργεια και υψηλή κατανάλωση ενέργειας [5]. Ο συγκεκριμένος στόχος συνδέεται και με άλλους στόχους όπως του 13ου για την Δράση απέναντι στην Κλιματική Αλλαγή και του 1^ου για την αντιμετώπιση της φτώχειας.

Οι επιμέρους στόχοι, που θα συμβάλλουν στην επίτευξη του 7ου στόχου μέχρι το έτος 2030 είναι [6]:

• εξασφάλιση της καθολικής πρόσβασης σε προσιτές, αξιόπιστες και σύγχρονες ενεργειακές υπηρεσίες,
• σημαντική αύξηση του ποσοστού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα,
• διπλασιασμός του συνολικού ρυθμού βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης,
• ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας, για διευκόλυνση της πρόσβασης στην έρευνα και στις τεχνολογίες του τομέα της καθαρής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), της ενεργειακής απόδοσης και της προηγμένης και καθαρότερης τεχνολογίας ορυκτών καυσίμων, καθώς και η προώθηση  επενδύσεων σε ενεργειακές υποδομές και καθαρές τεχνολογίες για ενέργεια,
• Επέκταση υποδομών και αναβάθμιση της τεχνολογίας για παροχή προς όλους σύγχρονων και βιώσιμων ενεργειακών υπηρεσιών στις αναπτυσσόμενες χώρες, ιδιαίτερα στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες (Least Developed Countries), στα μικρά νησιωτικά αναπτυσσόμενα κράτη και στις αναπτυσσόμενες χώρες, που δεν περιβάλλονται από θάλασσα σύμφωνα με τα αντίστοιχα προγράμματα στήριξης τους.

Κατά τη διάρκεια του έτους 2018, εκτιμάται ότι σημειώθηκε πρόοδος προς την επίτευξη του 7^ου στόχου. Συγκεκριμένα, υπήρξε πρόοδος στην ηλεκτροδότηση, ιδιαίτερα στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και στην ενεργειακή αποδοτικότητα του βιομηχανικού τομέα. Παραμένει όμως ως αναγκαιότητα η ενίσχυση των εθνικών προτεραιοτήτων και των πολιτικών φιλοδοξιών, ώστε οι παγκόσμιοι ενεργειακοί στόχοι να βρεθούν σε τροχιά πραγματοποίησης το έτος 2030. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν τα ακόλουθα [7], [8]:

• Για τη χρονική περίοδο 1990-2010 ο αριθμός των ατόμων με πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια αυξήθηκε κατά 1.7 δισεκατομμύρια.
• Από το 2000 έως το 2016, το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού με πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια αυξήθηκε από 78% σε 87%, ενώ ο αριθμός των ατόμων, που ζουν χωρίς πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια μειώνεται σε μόλις κάτω από 1 δισεκατομμύριο.
• Στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, το ποσοστό των ατόμων με πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια υπερδιπλασιάστηκε μεταξύ 2000 και 2016.

Όμως ένα στα 7 άτομα ακόμη δεν έχει πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια και οι περισσότεροι από τους μη έχοντες ενέργεια ζουν στις αγροτικές περιοχές των αναπτυσσόμενων χωρών.

Εικόνα 1: Ποσοστό του πληθυσμού με πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια για το έτος 2016 (Πηγή: [13], https://unstats.un.org/sdgs/files/report/2018/TheSustainableDevelopmentG...)

• Η πρόσβαση σε καθαρά καύσιμα και τεχνολογίες για μαγείρεμα έχει σταδιακά βελτιωθεί φθάνοντας το 2016 στο 59% σε παγκόσμια κλίμακα και είναι κατά 10% αυξημένη σε σχέση με το έτος 2000.
• Το 2016, 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι (41% του παγκόσμιου πληθυσμού) εξακολουθούσαν να μαγειρεύουν με ρυπογόνους και ζημιογόνους για την υγεία συνδυασμούς καυσίμων και συσκευών. 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι στηρίζονται στην ξυλεία, τον γαιάνθρακα, τον ξυλάνθρακα και τα ζωικά απόβλητα για τη θέρμανση και το μαγείρεμα [9]
• Τα κυριότερα εμπόδια, για να αυξηθεί το ποσοστό πρόσβασης, περιλαμβάνουν τα υψηλά κόστη για το χρήστη προκειμένου να υιοθετήσει λύσεις για καθαρότερο ενεργειακά μαγείρεμα, περιορισμένες υποδομές, έλλειψη ενημέρωσης του καταναλωτή σχετικά με τα οφέλη από καθαρότερο ενεργειακά μαγείρεμα και περιορισμένη χρηματοδότηση για παραγωγούς, ώστε να δραστηριοποιηθούν στην αγορά για καθαρότερα καύσιμα και συσκευές μαγειρέματος.
• Ο τομέας της ενέργειας συνεισφέρει κατά 60% στις παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου
• Όσο αυξάνεται ο παγκόσμιος πληθυσμός  θα αυξάνεται και η ζήτηση σε φθηνή ενέργεια, ταυτόχρονα όμως η προσπάθεια  για τη μείωση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί καθαρή ενέργεια η οποία μέχρι το έτος 2011 αντιστοιχούσε σε περισσότερο από το 20% της παγκόσμιας ισχύος, που προέρχεται από ΑΠΕ. Η εξασφάλιση της καθολικής πρόσβασης σε οικονομικά αποδεκτή ηλεκτρική ενέργεια έως το έτος 2030 σημαίνει επενδύσεις σε ΑΠΕ όπως ηλιακή, αιολική και θερμική ενέργεια και σε ενεργειακή αποδοτικότητα.
• Το μερίδιο των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας αυξήθηκε ελάχιστα, από 17,3% το 2014 σε 17,5% το 2015. Ωστόσο, μόνο το 55% του μεριδίου των ΑΠΕ προέρχεται από σύγχρονες μορφές ανανεώσιμης ενέργειας.
• Η παγκόσμια ενεργειακή ένταση (Global energy intensity) μειώθηκε κατά 2,8% από το 2014 έως το 2015, διπλασιάζοντας το ρυθμό βελτίωσης που παρατηρήθηκε μεταξύ του 1990 και του 2010. Για την επίτευξη του στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης θα πρέπει η παγκόσμια ενεργειακή ένταση να βελτιωθεί σε ετήσιο ρυθμό 2.7% για την περίοδο 2016-2030, γεγονός που απαιτεί σημαντική αύξηση της φιλοδοξίας της παγκόσμιας πολιτικής.

Εικόνα 2: Παγκόσμια ενεργειακή ένταση για τη χρονική περίοδο 200-2015 (Πηγή: [13], https://unstats.un.org/sdgs/files/report/2018/TheSustainableDevelopmentG...)

• Η υιοθέτηση πιο οικονομικά αποδοτικών προτύπων αποδοτικότητας θα μπορούσε να μειώσει την παγκόσμια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον τομέα των κτηρίων και στη βιομηχανία κατά 14%. Αυτό σημαίνει μη χρήση περίπου 1.300 μονάδων ηλεκτροπαραγωγής μεσαίου μεγέθους.

Η Ατζέντα 2030, και ιδιαίτερα οι 17 στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης, συνδέονται με  τη συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Από τους 169 επιμέρους στόχους, οι 154 ενισχύονται από τις προβλεπόμενες δράσεις της συμφωνίας αυτής, ενώ οι Εθνικά Προσδιορισμένες Συνεισφορές των Συμβαλλομένων Μερών της Σύμβασης Πλαισίου για την Κλιματική Αλλαγή στοχεύουν επίσης στην επίτευξη τους [10], [11]. Δράσεις για την αποτελεσματική υλοποίηση της  συμφωνίας του Παρισιού θα συζητηθούν υπό το πρίσμα των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης κατά την 24η συνάντηση των συμβαλλομένων μερών της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC – COP 24) και την 14η συνάντηση των συμβαλλομένων μερών του Πρωτοκόλλου του Κιότο (CMP 14) [12]. Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί στην πόλη  Katowice της Πολωνία  για το χρονική διάστημα 2-14 Δεκεμβρίου 2018 [14].

Βιβλιογραφικές αναφορές

[1] United Nations, Division for Sustainable Development Goals, 2018a.Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development, https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld.

[2] United Nations, Division for Sustainable Development Goals, 2018b.Sustainable Development Goals. https://sustainabledevelopment.un.org/sdgs

[3] United Nations, 2018. We can end poverty – Millennium Development Goals and Beyond 2015. http://www.un.org/millenniumgoals/

[4] United Nations Academic Impact, 2018. https://academicimpact.un.org/content/unai-announces-its-inaugural-class-sdg-hubs-connecting-universities-and-colleges-2030-agenda

[5] United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Statistics Division, 2018. Goal 7: Ensure access to affordable, reliable, sustainable and modern energy for all. https://unstats.un.org/sdgs/report/2016/goal-07/

[6] United Nations, Sustainable Development Goals, 2018. 7 Affordable and clean energy. https://www.un.org/sustainabledevelopment/energy/

[7] United Nations, Economic and Social Council, 2018. Progress towards the Sustainable Development Goals – Report of the Secretary General. E/2018/64, 10 May 2018. https://unstats.un.org/sdgs/files/report/2018/secretary-general-sdg-repo...

[8] United Nations Development Programme, 2018. Goal 7: Affordable and clean energy. http://www.undp.org/content/undp/en/home/sustainable-development-goals/g...

[9] United Nations Regional Information Centre for Western Europe, 2018. 7^th Sustainable Development Goal. https://www.unric.org/el/index.php?option=com_content&view=article&id=27...

[10] Action for Sustainable Development, 2016. https://action4sd.org/uncategorised/573/

[11] Action for Sustainable Development, 2017. https://action4sd.org/uncategorised/connecting-the-sustainable-developme...

[12] UNFCCC, 2018. COP24 Will be Paris 2.0. https://unfccc.int/news/cop24-will-be-paris-20

[13] United Nations, 2018. The Sustainable Development Goals Report 2018. https://unstats.un.org/sdgs/files/report/2018/TheSustainableDevelopmentG...

[14] UNFCCC, 2018. COP24, Katowise 2018. http://cop24.gov.pl/