Ο ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Σε έναν τέτοιο δεκάλογο περιλαμβάνονται μέτρα που θα αποδώσουν θετικά από τον επόμενο χρόνο έως τα επόμενα τρία χρόνια. Υπάρχουν πολιτικές οι οποίες θα αποδώσουν σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα (τρία έως πέντε χρόνια) και μακροπρόθεσμα πολιτικές που θα αποδώσουν μετά από πέντε χρόνια.

            Οι βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες οικονομικές πολιτικές έχουν μακροοικονομικό χαρακτήρα και σε ένα σημαντικό βαθμό δεσμεύονται, όπως και στις υπόλοιπες χώρες, από την πολιτική που ακολουθείται στην Ευρωζώνη: Πρόκειται για τις πολιτικές που αφορούν κυρίως την νομισματική πολιτική (μη συμβατικές οικονομικές πολιτικές, QE και επιτόκια) και την πολιτική περιορισμού των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του δημοσίου χρέους.

            Τα δύο τελευταία χρόνια μάλιστα η μακροοικονομική πολιτική στην Ευρωζώνη έχει γίνει αρκετά υποστηριχτική της οικονομικής δραστηριότητας και του ανοδικού κύκλου συμπεριλαμβανομένης της Ελληνικής οικονομίας. Ο επηρεασμός της Ελληνικής οικονομίας γίνεται κυρίως μέσω της αύξησης της ζήτησης για εξαγωγές της.

            Το δεύτερο σημείο, και αυτό μακροοικονομικού χαρακτήρα, αφορά τον δημοσιονομικό χώρο. Χώρες που έχουν αυξημένο δημοσιονομικό χώρο όπως π.χ. η Γερμανία θα μπορούσαν να ενισχύσουν την οικονομική τους δραστηριότητα περισσότερο εάν το επιθυμούσαν. Δεν ισχύει το ίδιο όμως π.χ. για την Ιταλία και βεβαίως δεν ισχύει και για την Ελλάδα η οποία δεσμεύτηκε σε πολύ ψηλά πρωτογενή πλεονάσματα. Γι’ αυτό και παρατηρούμε αυτές τις απέλπιδες προσπάθειες να πραγματοποιηθούν επιστροφές προς τη μεσαία τάξη από την οποία την τριετία 2016-2018 αφαιρέθηκαν περίπου 15 δισ. ευρώ και επιστράφηκαν ή θα επιστραφούν περίπου 2 δισ. ευρώ. Συνεπώς το σημείο αυτό λειτουργεί ανασχετικά εκτός εάν κάτι αλλάξει ριζικά.

            Το τρίτο σημείο πάλι μακροοικονομικού χαρακτήρα αφορά την αβεβαιότητα αλλά είναι εκτός ελέγχου μας. Σχετίζεται με τις συνθήκες της διεθνούς οικονομίας, ιδίως της οικονομίας στις ΗΠΑ, τον εμπορικό πόλεμο που εξελίσσεται και τα διεθνή επιτόκια. Όλοι αυτοί οι παράγοντες ενισχύουν την αβεβαιότητα και τον παράγοντα κινδύνου στο κόστος κεφαλαίου και επενδύσεων. Για να ισχύσει ένα οποιοδήποτε ομαλό αναπτυξιακό πρόγραμμα θα πρέπει να διαλυθούν τα σύννεφα αβεβαιότητας και βεβαίως να μην αυξηθούν.

            Έτσι εισερχόμαστε στο τέταρτο σημείο που έχει πολιτικό χαρακτήρα: Το πολιτικό σύστημα θα πρέπει να λειτουργεί ικανοποιητικά όσον αφορά τη δυνατότητα τοποθέτησης μεσομακροπρόθεσμων στόχων για την κοινωνία. Συγχρόνως θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα ικανοποιητικής αντιπροσώπευσης των πολιτών.

            Εάν αυτές οι δύο συνθήκες λειτουργούν ικανοποιητικά θα οδηγηθούμε στο πέμπτο σημείο: Το πολιτικό σύστημα τοποθετεί στόχους για την διαγενεακή ισορροπία, την κοινωνική κινητικότητα και την ισορροπία κατανομής του εισοδήματος. Πίσω από τους στόχους τίθενται μεγάλα ζητήματα: Η διατηρησημότητα του ασφαλιστικού συστήματος, η δυνατότητα επιλογής των άριστων, η συμπερίληψη όλων των κοινωνικών στρωμάτων στη διαδικασία της οικονομικής ανάπτυξης και τέλος η διατύπωση περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής για τον περιορισμό της επιβάρυνσης των μελλοντικών γενεών.

            Τα επόμενα τρία σημεία συνδέονται με τις διαρθρωτικές μεταβολές στην οικονομία. Πρόκειται για μεταβολές που αφορούν κυρίως το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της οικονομίας, την αγορά προϊόντων (ολιγοπωλιακές καταστάσεις κ.λπ.) και την αγορά εργασίας.

            Το θεσμικό πλαίσιο (έκτο σημείο) αφορά οτιδήποτε σχετίζεται με το κόστος λειτουργίας του οικονομικού συστήματος, τη δέσμευση παραγωγικών πόρων (μείωση φορολογικών συντελεστών, μείωση της παραοικονομίας, εκκαθάριση μη εξυπηρετούμενων δανείων και ευέλικτο πτωχευτικό δίκαιο).

            Η αγορά προϊόντων (έβδομο σημείο) θα πρέπει να έχει εκείνα τα χαρακτηριστικά που επιτρέπουν την εύκολη είσοδο και έξοδο νέων επιχειρηματικών προσπαθειών κ.λπ.

            Τέλος στο όγδοο σημείο υπάρχουν τα θέματα που σχετίζονται με την πολιτική της απασχόλησης. Μεγάλες μάζες πολιτών που μπορούν να εργαστούν είναι αποκομμένες από την παραγωγική διαδικασία ενώ συγχρόνως ο πληθυσμός συρρικνώνεται και υποβαθμίζεται (έξοδος υψηλού επιπέδου καταρτιζόμενων και είσοδος εργατικού δυναμικού χωρίς υψηλές ικανότητες) από πλευράς δεξιοτήτων.

            Τα δύο τελευταία σημεία σχετίζονται με ότι ονομάζουμε σε διεθνές επίπεδο τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Νέες απαιτήσεις τεχνολογιών (ψηφιοποιημένες δομές και συνεργασία επιστημών) και νέες δεξιότητες εργαζομένων είναι απαραίτητες για τη συμμετοχή στον νέο αυτό κόσμο και την αναγέννηση της ελληνικής βιομηχανίας (ένατο σημείο).

            Τέλος, (δέκατο σημείο) υπάρχει ο χώρος της προώθησης των ανθρώπινων ορθολογικών συμπεριφορών, της παροχής κινήτρων για τους παραγωγικότερους και τους άριστους και τέλος της προσέλκυσης των νέων ταλαντούχων ατόμων.

Ίσως είναι πιο μακρινοί στόχοι αλλά είναι κρίσιμοι για το μέλλον μας.

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Real News 23/07/2018