Διαβάζοντας τη μεταπολεμική ιστορία της περιοχής της Μ. Ανατολής βλέπουμε να έχουν επισυμβεί έξι (συμπεριλαμβανομένου και του παρόντος) σημαντικοί πόλεμοι που ενέπλεξαν γειτονικά κράτη με το Ισραήλ, άλλες πέντε επιμέρους συγκρούσεις του Ισραήλ με εχθρικές δυνάμεις γύρω από αυτό και δύο εξεγέρσεις Παλαιστινίων. Αλλά η ένταση έχει επεκταθεί και πέρα από το επίκεντρο του Ισραήλ, στις επεμβάσεις που συνδέθηκαν με το Κουβέιτ και το Ιράκ, αλλά βεβαίως με την ανατροπή στη Συρία και τις «κρυφές» εμπλοκές των Ισραήλ, ΗΠΑ, Τουρκίας στη Συρία. Συνεπώς, το μεταπολεμικό παρελθόν της περιοχής μάς προδιαθέτει πολύ αρνητικά ενόψει της νέας εκτεταμένης, αυτή τη φορά, σύγκρουσης Ισραήλ-Ιράν με δεδομένο ότι και οι διαπραγματεύσεις Ιράν-ΗΠΑ για το πυρηνικό του πρόγραμμα διεκόπησαν, ενώ οι ΗΠΑ και ενδεχομένως και άλλες δυτικές δυνάμεις συμμετέχουν έστω και με «λογιστική» και διπλωματική υποστήριξη του Ισραήλ.
Συνεπώς, η σύγκρουση αυτή έχει σημαντική δυναμική και λόγω της αλλαγής φύσης των οπλικών συστημάτων. Η παρατήρηση αυτή ενισχύεται από το γενικότερο γεωστρατηγικό περιβάλλον που βρίσκεται σε μεγάλη αναταραχή, κυρίως υπό την πίεση του Ουκρανικού στην Ευρώπη και από τη δασμολογική έκρηξη Τραμπ παγκοσμίως.
Οι παρατηρήσεις αυτές θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μία αναμονή για αναπάντεχες εξελίξεις από τον νέο αυτό πόλεμο, που δεν είναι όμως αντικείμενό μας εδώ. Αντικείμενό μας είναι να εκτιμήσουμε τις οικονομικές επιπτώσεις της σύρραξης, όπως τη βλέπουμε μέχρι σήμερα να εξελίσσεται.
Μέχρι στιγμής τι παρατηρούμε στον οικονομικό χώρο; Η τιμή του πετρελαίου (προθεσμιακά συμβόλαια) έχει μια αύξηση της τάξης του 7%-8%, αλλά δεν φαίνεται να έχει μεγαλύτερη αυξητική δυναμική, μέχρι τώρα τουλάχιστον που γράφεται το σημείωμα αυτό. Αυτή η άνοδος βεβαίως έχει αρνητικό πρόσημο σε όλες τις οικονομικές μεταβλητές, αλλά δεν αποτελεί σημαντική μεταβολή των οικονομικών συνθηκών που γνωρίζουμε.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας σε σταθερές τιμές, εάν διατηρηθεί μια άνοδος του πετρελαίου της τάξης του 10% περίπου, σε μια τιμή δηλαδή όπως αυτή που υπάρχει σήμερα, οι επιπτώσεις στο επόμενο έτος θα είναι μικρές (-200 εκατ. στο ΑΕΠ), ενώ εάν η τιμή είναι αυξημένη κατά 20% η απώλεια θα είναι 340 εκατ. ευρώ.
Οι αναγνώστες να προσέξουν ιδιαίτερα τις υποθέσεις διάρκειας των επιπτώσεων δεδομένου ότι στους υπολογισμούς μας είναι συνεχείς.
Εάν η τιμή αυξηθεί κατά 100%, τότε οι απώλειες το 2026 θα είναι 3 δισ. ευρώ περίπου με έναν ρυθμό ανάπτυξης που θα πέσει στο 0,3%. Παράλληλα στο σενάριο του 10% η αύξηση στον πληθωρισμό θα είναι 2,8%, στο 20% θα είναι 3,6% και στο 100% θα είναι 9,6%!
Ουσιαστικά διαπιστώνουμε ότι μόνο εάν πάμε σε ένα σενάριο στο οποίο μιλάμε για αύξηση της τιμής του πετρελαίου κατά 100% (δηλαδή 120-120 ευρώ το βαρέλι) μπορούμε να αναμένουμε μια βαθιά καθοδική πορεία του ΑΕΠ και μεγάλη άνοδο του πληθωρισμού. Παρόμοια αποτελέσματα περίπου ισχύουν και για τις χώρες της Ευρώπης με διαφορετικές ιδιαιτερότητες.
Βεβαίως, σε επιμέρους τομείς και κλάδους θα υπάρχουν ευκρινέστερες επιπτώσεις. Έτσι π.χ. οι επιχειρήσεις τουρισμού, οι οποίες ανέμεναν Ισραηλινούς τουρίστες, θα πρέπει να αναπροσαρμόσουν τα σχέδιά τους.
Ο λόγος που είναι λιγότερο ευαίσθητη η παγκόσμια οικονομία αλλά και η ελληνική στις μεταβολές της τιμής του πετρελαίου σχετίζονται με τον μικρότερο ρόλο που έχει στην παραγωγική διαδικασία.
Το φυσικό αέριο παίζει πλέον σημαντικότερο ρόλο όπως και οι ανανεώσιμες πηγές.
Συγχρόνως, μια διακοπή εξαγωγικής δραστηριότητας ενεργειακών πόρων στην περιοχή πρώτα απ’ όλα θα έπληττε το ίδιο το Ιράν αλλά και τον σύμμαχό του την Κίνα, όπως και τις λοιπές πετρελαιοπαραγωγές χώρες του Κόλπου (κλείσιμο του Ορμούζ). Συνεπώς δεν είναι ένα εύκολο σενάριο.
Στην πραγματικότητα, σε ένα ενδεχόμενο μεγάλης αύξησης της τιμής του πετρελαίου θα δημιουργηθεί μια κατάσταση στασιμοπληθωρισμού, που θα δημιουργήσει σημαντικά μεσοπρόθεσμα προβλήματα σε όλες τις οικονομίες.
Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Real News, 22 Ιουνίου 2025
