Ο ΝΟΤΟΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ

Τα πάνω κάτω έχουν φέρει η πανδημία, η ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την ευρωζώνη. Η κρίση του 2008-2012 μας είχε συνηθίσει σ’ ένα μοτίβο όπου ο παραγωγικός Βορράς κουνούσε το δάχτυλό του στον ανθρωπογενή Νότο ο οποίος έδινε μικρότερη σημασία στην παραγωγικότητα και στη δημοσιονομική πειθαρχία. Ο Βορράς έχει στη φαρέτρα του την παραγωγικότητα, την πολυπλοκότητα του παραγωγικού προτύπου και ένα καλό δημοσιονομικό ιστορικό όπου οι άμεσοι φόροι έχουν έναν σημαντικό ρόλο. Ο Νότος είχε στη διάθεσή του κυρίως τον εκτεταμένο τουριστικό τομέα, σημαντική παρουσία μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ένα όχι πολύ καλό δημοσιονομικό ιστορικό που τον κάνει να εξαρτάται πολύ περισσότερο από την ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ. Όταν μάλιστα ξέσπασε η επιδημία και σε διεθνές επίπεδο επιχειρούνταν να διατυπωθούν προβλέψεις για την πορεία της ανάπτυξης, πολλές εκτιμήσεις υιοθέτησαν την άποψη ότι η ύφεση στον Νότο θα ήταν βαθύτατη το 2020 και η ανάκαμψη θα είχε ένα σχήμα όπου ο δεξιός βραχίονας θα περιέγραφε μία πολύ πιο αργή κίνηση.

Πράγματι οι προβλέψεις αυτές επιβεβαιώθηκαν αλλά κατά το ήμισυ. Ο μέσος όρος της ύφεσης το 2020 για την Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία ήταν 9,3%(!) ενώ ο μέσος όρος Γερμανίας, Φινλανδίας, Αυστρίας, Ολλανδίας ήταν 4,6%. Όμως στο υπόλοιπο μισό της πρόβλεψης υπήρξε αστοχία. Από το 2021 ο Νότος έχει επιστρέψει δυναμικότερα από ό,τι ο Βορράς στην ανάκαμψη και ιδιαίτερα η Ελλάδα. Να σημειωθεί ότι το 2021 εάν εξαιρέσουμε την πρωταθλήτρια Ιρλανδία, η Ελλάδα εμφάνισε την υψηλότερη αναπτυξιακή επίδοση στην Ευρώπη και το 2022 αναμένεται να εμφανίσει αξιοσημείωτη επίδοση η οποία εκτείνεται στο 2023. Το 2021 οι χώρες του Νότου αναμένεται να παρουσιάσουν ανάκαμψη της τάξεως του 6,5% και οι χώρες του Βορρά 3,3%. Το 2023 ο Νότος 3,4% και ο Βορράς 2,5%. Μόνο από το 2024 οι δύο ρυθμοί εξισορροπούνται και ενδεχομένως ο Βορράς αρχίζει πάλι να υπερέχει.

Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό είναι αρκετοί και τους αναφέρουμε σε συντομία:

α) το χαμηλότερο επίπεδο ανάπτυξης του Νότου άντεξε πολύ περισσότερο στις αναταράξεις των γραμμών παραγωγής και στην απουσία των chips (ολοκληρωμένα κυκλώματα).

β) Οι αμιγώς ανθρωπογενείς τομείς του Νότου υποχωρούν αλλά και ανακάμπτουν με αυξημένους ρυθμούς.

γ) Η οικονομική πολιτική στον Νότο ήταν περισσότερο ευέλικτη και στοχευμένη.

δ) Οι πολίτες σε όλη την Ευρώπη πιεζόμενοι από τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης θα ταξιδέψουν περισσότερο.

ε) Το υψηλότερο επίπεδο ανάπτυξης των Βορείων δεν επιτρέπει μεγάλες αυξητικές μεταβολές.

Άρα η μετά Covid εποχή ευνόησε (!), όπως είχαμε προβλέψει εξάλλου, την ευρωπαϊκή σύγκλιση και ενοποίηση με αξιόλογες ενδοευρωπαϊκές πολιτικές επιπτώσεις. Έτσι αναμένουμε οι αποφάσεις της ΕΚΤ να βρίσκονται πιο κοντά στις ανάγκες των Νοτίων παρ’ όλο που αυτό δεν σημαίνει ότι θα υπάρξει επιστροφή στη δημοσιονομική χαλάρωση. Επίσης πρωτοβουλίες διαμοιρασμού του κινδύνου (Ταμείο Ανάκαμψης κ.λπ.) θα έχουν μεγαλύτερη παρουσία. Τελικά ο Covid ίσως αποδειχθεί ιστορικά ότι ήταν η Hamilton στιγμή της Ευρώπης, θυμίζοντας ότι o Hamilton ήταν ο πατέρας της συνταγματικής ενοποίησης των ΗΠΑ.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 21 Φεβρουαρίου 2022