ΟΙ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ο κόσμος διέρχεται μία αρνητικά πολυδιάστατη φάση, κατά την οποία η γεωστρατηγική και η περιβαλλοντολογική αβεβαιότητα διαμορφώνουν τις εξελίξεις. Μαζί τους και η παγκόσμια οικονομία πιέζεται από τον υψηλό πληθωρισμό που προκαλούν κυρίως η ενεργειακή κρίση και η πτώση των επιχειρηματικών αποδόσεων, που συνδέεται, όμως, με την από μακρού προαναγγελθείσα κοσμική ύφεση.

Στον μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα, τα μάτια μας βρίσκονται προσηλωμένα στην πορεία του πληθωρισμού, ο οποίος, όπως είχε προαναγγελθεί, δείχνει σημάδια κόπωσης και έναρξης μίας πτωτικής πορείας, και στον πόλεμο στην Ουκρανία, στον μεγάλο δηλαδή παραγωγό αβεβαιότητας. Όλη αυτή η περιοχή της Ευρώπης (ανατολικά σύνορά της) έχει αποσταθεροποιηθεί, αφού στο κοινωνικοπολιτικό βάθος βρίσκεται η κίνηση ολόκληρων κοινωνιών (βλέπε επίσης Γεωργία, Μολδαβία, Ουκρανία) να προσεγγίσουν τον τρόπο ζωής στη Δύση. Αυτός είναι, τελικά, ο κρίσιμος παράγοντας που κινεί τις γεωστρατηγικές τεκτονικές πλάκες στην Ευρώπη.

Η καλή εκδοχή για τον πόλεμο θα μας μετέθετε σε μία περίοδο που αυτός «παγώνει» (ίσως γιατί και άνθρωποι που πολεμούν θα παγώσουν), αλλά και διότι η δυναμική για περαιτέρω σημαντική μεταβολή στο μέτωπο είναι περιορισμένη.

Αντιθέτως, το πεδίο μάχης για τον πληθωρισμό «φλέγεται» και πυροδοτεί οικονομικές εξελίξεις. Η κύρια προσπάθεια των κεντρικών Αρχών να τον τιθασεύσουν τους έκανε να χρησιμοποιήσουν με ταχύτητα –που δεν έχει επαναληφθεί μεταπολεμικά– το όπλο των επιτοκίων. Θανατώνοντας το φθηνό χρήμα, σκοπεύουν να δώσουν ισχυρά σήματα ότι επιδιώκουν την τιθάσευσή του με κάθε τρόπο, ακόμα και οδηγώντας τις οικονομίες (ΗΠΑ και την Ευρώπη) σε ύφεση μέσω του περιορισμού των προσδοκιών, αν και για τον λόγο αυτό, δηλαδή, επειδή η ύφεση προκαλείται από τις κεντρικές τράπεζες σε αντίθεση με την κρίση του 2008, θα είναι περιορισμένη σε έκταση. Πράγματι ο πληθωρισμός φαίνεται ότι τιθασεύεται. Όμως, αυτός είναι ο αρχικός σχεδιασμός. Η άνοδος των επιτοκίων επιβαρύνει τη χρηματοοικονομική υγεία νοικοκυριών και επιχειρήσεων, γεγονός που θέτει τις βάσεις για μια βαρύτερη ύφεση (λόγω του ότι το βάρος των χρεών αυξάνεται), χωρίς πάντως μέχρι στιγμής να έχουμε ενδείξεις ότι θα εξελιχθεί σε χιονοστιβάδα, παρ’ όλες τις διακηρύξεις των αγαπημένων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης προφητών της καταστροφής. Πάντως, αυτός ο συστηματικός προάγγελος των αρνητικών προοπτικών έχει γενικότερες συνέπειες (να συμβεί αυτό που σκέπτεσαι ότι θα συμβεί) στις οικονομίες. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η συρρίκνωση της παγκόσμιας ρευστότητας συντέλεσε στην καταστροφή της αγοράς των «κρυπτονομισμάτων». Όμως, η ανταγωνιστική αύξηση των επιτοκίων, αυξάνει τα βάρη των εθνικών ισοζυγίων πληρωμών, οδηγώντας τις πιο αδύναμες οικονομίες σε αυξανόμενα αδιέξοδα.

Οι δείκτες PMI, πάντως, που συνήθως προβλέπουν, δείχνουν ότι η ύφεση βρίσκεται επί θύραις και γιατί η καταναλωτική εμπιστοσύνη συρρικνώνεται. Εξάλλου, οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες της Δύσης εξαγγέλλουν μαζικές απολύσεις.

Όμως, εκεί που πιστεύαμε ότι η ειρήνη των μεγάλων δυνάμεων είχε χαθεί οριστικά με αδιέξοδη προοπτική για τη διατήρηση της παγκόσμιας ισορροπίας, ήρθε η συνάντηση του Κινέζου Προέδρου με τον Αμερικανό να αποκαταστήσει κάποιες αβεβαιότητες που γεννά το «παράδοξο του Θουκυδίδη», που προεξοφλεί τη σύγκρουση των δύο υπερδυνάμεων. Συγχρόνως, διαπραγματεύσεις φαίνονται να διεξάγονται για το Ουκρανικό.

Η συνάντηση των δύο ηγετών είναι το τρίτο καλό νέο, λοιπόν, μετά την κάμψη του πληθωρισμού και το «πάγωμα» του πολέμου στην Ουκρανία, γεγονός που οδηγεί σε κάποια αποκατάσταση της διεθνούς εμπιστοσύνης και σταθερότητας.

Το τέταρτο «καλό» νέο για τη διεθνή οικονομία είναι ότι οι Κινέζοι φαίνεται να εγκαταλείπουν τη zero-covid πολιτική τους που έκλεινε μεγάλα μέρη της παραγωγής τους, άρα και της προμήθειας με αγαθά της παγκόσμιας οικονομίας, συντελώντας και στη μείωση του πληθωρισμού και στην αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής.

Υπάρχει και πέμπτο «καλό» νέο. Πρόκειται για τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τους κανόνες της δημοσιονομικής διαχείρισης την επόμενη δεκαετία στην ευρωζώνη και την ευρωπαϊκή οικονομία, οι οποίες συνιστούν μια «αλλαγή παραδείγματος» προς όφελος των χωρών του Νότου, σε σύγκριση με ό,τι συνέβαινε στα προηγούμενα είκοσι χρόνια. Προς το παρόν, όμως, είναι προτάσεις και δεν έχουν μεταβληθεί σε αποφάσεις.

Συμπερασματικά, τα πραγματικά δεδομένα των οικονομιών μάς δείχνουν για το 2023 την προοπτική της σχετικής ύφεσης, παρότι σταδιακά δημιουργούνται ορισμένες προϋποθέσεις για να βγουν, αργότερα όμως, η παγκόσμια κοινωνία και η οικονομία από το γκρίζο τούνελ που σήμερα βρίσκεται.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Real News, 20 Νοεμβρίου 2022