ΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Τον Νοέμβριο του 2022 ο Μακρόν επισκέφτηκε τον Biden στις ΗΠΑ με δύο θέματα: φθηνό αέριο και πρόσβαση των ευρωπαϊκών εταιρειών στον IRA, δηλαδή τον Inflation Reduction Act που ψηφίστηκε στις ΗΠΑ και προβλέπει δαπάνες και φορολογικές απαλλαγές (500 δισ. δολάρια) την επόμενη δεκαετία σε δραστηριότητες που αφορούν την κλιματική αλλαγή και την πράσινη μετάβαση. Η ευρωπαϊκή επιχειρηματολογία είναι ότι οι ΗΠΑ έχουν εμπλακεί σε έναν «επιθετικό προστατευτισμό» και βεβαίως ότι οι τιμές του αερίου που προμηθεύουν δεν είναι φιλικές, γεγονός που έχει ως συνέπεια την υπόσκαψη του ευρωπαϊκού βιομηχανικού υποβάθρου. Ετσι η βιομηχανική ανάπτυξη της Ευρώπης φαίνεται να απειλείται από τους «εχθρούς», ενεργειακή εξάρτηση (Ρωσία), αλλά και από τους «φίλους», επιδοτήσεις (ΗΠΑ).

Τον ίδιο μήνα οι αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχαν καταθέσει υπόμνημα αναλύοντας εννέα επιμέρους χώρους στους οποίους δημιουργείται σοβαρός σκεπτικισμός για τις φοροαπαλλαγές στις ΗΠΑ: ηλεκτροπαραγωγή και παραγωγή θέρμανσης από ανανεώσιμες πηγές (άνεμος, ήλιος, γεωθερμία, βιομάζα, υδροπαραγωγή, απόβλητα), διύλιση αεροπορικών καυσίμων, παραγωγή υδρογόνου, εξόρυξη, παραγωγή μπαταριών, τεχνολογίες που συνδέονται με τα παραπάνω αλλά και τη χρήση σπάνιων γαιών και τέλος ηλεκτροπαραγωγή με χαμηλές εκπομπές άνθρακα. Αναγκαστικά τα μέτρα αυτά ακουμπούν όλη τη βιομηχανική δομή (αυτοκινητοβιομηχανία κ.τ.λ.). Όμως ο σοβαρότερος κίνδυνος από τον IRA βρίσκεται αλλού: διαμορφώνεται μια πολύ μεγάλη πρόσκληση στην ευρωπαϊκή επιχειρηματικότητα να μετεγκατασταθεί στις ΗΠΑ!

Ωστόσο ο IRA δεν ήλθε ξαφνικά στο προσκήνιο. Απέναντι στις ΗΠΑ βρίσκεται ο κινεζικός δράκος, ο οποίος βεβαίως επιδοτεί γενναία την κινεζική επιχειρηματικότητα σε όλα τα επίπεδα: οικονομικά και θεσμικά (νομική διαχείριση πνευματικών δικαιωμάτων κ.τ.λ.). Αυτό αφορά και την Ευρώπη.

Σημειώνεται ότι η διεθνής αυτή ανακατάταξη στις σχέσεις των μεγάλων δυνάμεων του 21ου αιώνα έρχεται χρονικά να κάνει την εμφάνισή της μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Όμως στην πραγματικότητα οι οικονομικές τριβές (μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ) είχαν ξεκινήσει ήδη από την εποχή του Obama (Diselgate), είχαν διέλθει μέσω του Trump (America First) για να πάρουν συγκεκριμένη μορφή επί Biden. Ίσως τελικά και ο ουκρανικός πόλεμος είναι αποτέλεσμα και όχι αίτιο των διεθνών ανακατατάξεων (megatrends), αλλά αυτό χρειάζεται μεγαλύτερη ανάλυση.

Τελικά ζούμε σ’ έναν αιώνα όπου η πολυπολικότητα δύναμης και καθορισμού των όρων εμπορίου στις διεθνικές οικονομικές συναλλαγές έχει έλθει ως νέα πραγματικότητα. Πολύ μεγάλο ρόλο θα έχουν ο πλούτος, η διεθνική συνεργασία, η διαθεσιμότητα σε ανθρώπινο κεφάλαιο, η καταναλωτική δύναμη και βεβαίως η (στρατιωτική) δύναμη. Παράλληλα η Ευρώπη (βλέπε τη συνάντηση Macron και Scholz) θα πρέπει να οργανώσει (συνάντηση ευρωπαίων ηγετών τον Μάρτιο του 2023) πολύ μεγάλα προγράμματα ενδυνάμωσης της βιομηχανικής βάσης, όπου βέβαια η μερίδα του μέλλοντος θα πάει στους μεγάλους (Γαλλία – Γερμανία κ.τ.λ.), αλλά και οι πιο αδύνατοι με μικρότερη δημοσιονομική δύναμη (Ελλάδα) θα δουν μεγάλες εισροές που θα τους δώσουν ευκαιρίες για αναδιοργάνωση της παραγωγικής τους δομής.

Αρκεί να είμαστε εκεί όταν όλοι θα παίρνουν θέση αφετηρίας για τον επόμενο (δέκα - δεκαπέντε χρόνια) κύκλο ανάκαμψης της παγκόσμιας (και εγχώριας) οικονομίας.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 30 Ιανουαρίου 2023