ΟΚΤΩ ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ: ΤΙ ΚΕΡΔΙΣΕ ΤΕΛΙΚΑ Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ;

Επωφελήθηκε ή επιβαρύνθηκε από την ελληνική κρίση η Γερμανία; Να δώσουν απάντηση στο ερώτημα επιχειρούν οικονομολόγοι που μιλούν στο Sputnik, κάνοντας λόγο για κέρδη που ξεπερνούν τα 100 δισ. ευρώ. Στα 280 δισ. ευρώ ανεβάζει τα κέρδη το Ινστιτούτο Ερευνών Centro Europa Ricerche.

Ο καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ κ. Παναγιώτης Πετράκης, κληθείς να σχολιάσει, επισημαίνει τα εξής:

«Το θέμα είναι εξαιρετικά περίπλοκο. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι δύσκολα μπορούν να απομονωθούν δίπολα αιτίου και αιτιατού αναφορικά με τα παρατηρούμενα αποτελέσματα.

Τα κόστη και τα οφέλη εκτείνονται για τη γερμανική οικονομία σε μια σειρά από τομείς:

α) Εσωτερικές οικονομικές συνθήκες και ειδικότερα οφέλη και κόστη δημοσίου τομέα, οφέλη και κόστη ιδιωτικού τομέα με ειδικότερη αναφορά στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

β) Εξωτερικές οικονομικές συνθήκες και σχέσεις εξωτερικού εμπορίου και διεθνών κινήσεων κεφαλαίων.

γ) Γεωστρατηγικές σχέσεις και ο μελλοντικός ρόλος της γερμανικής παρουσίας στον πολύπλοκο κόσμο που δημιουργείται αλλά δεν αναφερόμαστε εδώ.

Όσον αφορά το Γερμανικό Δημόσιο, τα οφέλη αφορούν κυρίως τις διαφορές των επιτοκίων δανεισμού άρα και του δημοσίου χρέους πριν και μετά την κρίση τα οφέλη αυτά προέκυψαν από δύο πηγές: Από τα γενικότερα δημοσιονομικά οφέλη λόγω της προκληθείσης μείωσης των διεθνών επιτοκίων σε σύγκριση με τα επιτόκια που θα μπορούσαν να ισχύουν π.χ. τα επιτόκια του 2007.

Όμως υπήρξε και μια δεύτερη πηγή οφέλους για το ίδιο ζήτημα. Αυτή σχετίζεται με το γεγονός ότι συγκριτικά με τις χώρες π.χ. του νότου, η Γερμανία αποτέλεσε ένα ασφαλέστερο προορισμό κεφαλαίων άρα και μείωσης του κόστους προσφοράς τους.

Και από τις δύο πηγές το μέγεθος αυτό μόνο για το 2016 υπολογίζεται σε 47 δισ. ευρώ (Deutsche Bundesbank, Monthly Report, July 2017).

Στον αντίποδα του κόστους βρίσκονται τα διασωστικά κόστη που δαπάνησε το γερμανικό δημόσιο για το γερμανικό τραπεζικό σύστημα κυρίως με το ξέσπασμα της κρίσης.

Στην πλευρά του κόστους επίσης θα πρέπει να εγγράψουμε τα ποσά τα οποία διατέθηκαν για τη συμμετοχή στη διάσωση των μνημονιακών χωρών στον βαθμό που οι παρατεταμένες αποπληρωμές τους μειώνουν την καθαρή αξία των κεφαλαίων αυτών ή διατίθενται σε μικρότερο από την αγορά κόστος.

Τέλος στην πλευρά του κόστους του ιδιωτικού τομέα θα πρέπει να συμπεριλάβουμε το ότι οι εγχώριες αποταμιεύσεις και τα πλεονάσματα του εξωτερικού ισοζυγίου κεφαλαίου απολαμβάνουν μικρότερες αποδόσεις.

Στο σημείο όμως αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η παρατηρούμενη μείωση των αποδόσεων των κεφαλαίων έχει ένα ευρύτερο διαρθρωτικό χαρακτήρα με ενδεχομένως βαθύτερη θεωρητική ερμηνεία και χρονικό ορίζοντα (Secular Stagnation) και δεν θα πρέπει να συνδέεται μόνο με την κρίση του 2008.

Στον τομέα του εξωτερικού εμπορίου είναι βέβαιο ότι η ευρωπαϊκή κρίση συνδέθηκε με μείωση της ισοτιμίας του ευρώ απέναντι στο δολάριο ιδίως την περίοδο 2010-2014 και αυτό ωφέλησε σημαντικά τις εξαγωγικές δυνάμεις όπως η Γερμανία. Στο σημείο αυτό εξάλλου στηρίζεται ένα σοβαρό μέρος της Αμερικανικής «οργής» εναντίον της ΕΕ για την ισοτιμία δολαρίου/ευρώ. Ότι δηλαδή η ισοτιμία δεν εκφράζει τα πραγματικά οικονομικά fundamentals αλλά μάλλον την Ευρωπαϊκή σύνθεση ως μια «non optimal currency area».

Από την άλλη μεριά βεβαίως γνωρίζουμε ότι η υψηλή γερμανική παραγωγικότητα στηρίζεται σε ένα σημαντικό βαθμό στις μεγάλες μεταρρυθμίσεις της δεκαετίας του 2000 και τη συνεχή εισαγωγή καινοτομιών. Έτσι η Γερμανική οικονομία δεν αποτελεί μόνο μέρος προσέλκυσης κεφαλαίου αλλά και καταρτιζόμενου εργατικού δυναμικού το οποίο φθάνει σε αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες. Εδώ τα οφέλη είναι πολύ πιο σαφή.

Πάντως είναι πολύ δύσκολο τελικά να ποσοτικοποιηθούν τα παραπάνω κόστη και οφέλη σε συγκεκριμένους αριθμούς παρόλο που υπάρχουν αναφορές όπως η μελέτη του Γερμανικού IWH (7/2015) που ανεβάζουν το ποσό των ωφελειών στα 100 δισ. (2010-2015) χωρίς όμως να συμπεριλαμβάνουν όλες οι παραπάνω διαστάσεις».

Για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο, πατήστε εδώ.