ΠΛΗΘΩΡΙΣΜOΣ, ΑΝAΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΣΤΑΣΙΜOΤΗΤΑ

Μετά από μία μεγάλη μεταπολεμική περίοδο σταθερότητας των τιμών που συνδυάστηκε και από υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, η παγκόσμια (και η Ελληνική) οικονομία βίωσαν το 1973 μία έκρηξη του πληθωρισμού (ΗΠΑ 9,6%) που είχε, σχεδόν όπως και σήμερα προέλευση το ενεργειακό κόστος (πληθωρισμός προσφοράς) λόγω των γεωστρατηγικών αναταραχών στην Μέση Ανατολή. Τότε, το ενεργειακό περιεχόμενο των προϊόντων ήταν πολύ υψηλό και οι οικονομίες και υπηρεσίες δεν είχαν το ρόλο που έχουν σήμερα στο ΑΕΠ.

Από πλευράς οικονομικής πολιτικής ο κόσμος έχασε την εμπιστοσύνη του στην Κεϋνσιανή οικονομική πολιτική αφού γρήγορα αντιλήφθηκε ότι η διαχείριση της ζήτησης δεν βοηθούσε. Αντιθέτως οι αλλαγές στην παραγωγική διαδικασία ήταν πλέον ζητούμενο που συνδυάστηκε με την έκρηξη τη πληροφορικής και την άνοδο των υπηρεσιών. Οι νέες ανάγκες στην οικονομική θεωρία και την πολιτική καλύφθηκαν από την άφιξη των νεοκλασικών και νεοκεϋνσιανών που επικέντρωσαν την προσοχή τους στην αντιμετώπιση των αδυναμιών της αποτελεσματικότητας του οικονομικού συστήματος.

Διεθνώς ο πληθωρισμός τιθασεύτηκε μόνο μετά το 1982, αφού συμπιέστηκαν οι ρυθμοί μεγέθυνσης, αφού δηλαδή πέρασε και το δεύτερο πετρελαϊκό σοκ και η πολιτική άρχισε να αντιλαμβάνεται την αναγκαιότητα συντονισμού της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής. Η Ελλάδα όμως έζησε ένα ακόμα ισχυρό επεισόδιο πληθωρισμού το 1991(20%) που ήταν αποτέλεσμα περισσότερο της ισχυρής αναδιανεμητικής πολιτικής (πληθωρισμός ζήτησης).

Από το 1991 ο πληθωρισμός στον κόσμο και στην Ελλάδα, υπό την πίεση της παγκοσμιοποίησης, γνωρίζει μία συνεχή πτώση που συνδυάζεται με την επικράτηση μίας ισχυρής πολιτικής αντίληψης για την είσοδο της Ελλάδος στον σκληρό Ευρωπαϊκό πυρήνα. Εδώ έπαιξε ρόλο και η διασύνδεση της δραχμής με το ευρωπαϊκό νομισματικό φίδι το οποίο παρεμπόδιζε τις σημαντικές νομισματικές δαιμόνισες άρα και την μεγάλη διολίσθηση της δραχμής.

Ο κόσμος έχει μπει πλέον στην εποχή της μεγέθυνσης και της ευημερίας της Great Moderation όπου οι κεντρικές τράπεζες απέκτησαν μεγάλη αυτονομία και έλεγχο της νομισματικής πολιτικής μην επιτρέποντας σημαντικές διακυμάνσεις στον πληθωρισμό.

Στην συνέχεια η είσοδος της Ελλάδος στο Ευρώ (2001) και η εναπόθεση της νομισματικής πολιτικής στις Βρυξέλλες δεν επέτρεπε σημαντικές μεταβολές τιμών. Όμως το παραγωγικό κενό μεγάλωσε διεθνώς μετά την κρίση του 2008, στην Ελλάδα από το 2010, οδηγώντας αυτήν τη φορά σε «αποπληθωρισμό ζήτησης». Το αντίστροφο δηλαδή του πληθωρισμού και ένα κρυφό καρκίνωμα του οικονομικού συστήματος που η αρνητική του επίδραση δεν είναι εύκολα αντιληπτή.

Ενώ δηλαδή η ECB και οι άλλες κεντρικές τράπεζες είχαν ως στόχο ένα «υγιή» πληθωρισμό 2% αυτός δύσκολα επιτυγχάνεται στην περίοδο μέχρι το 2019 ενώ ταυτοχρόνως τα επιτόκια διατηρούνται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.

Σε αυτήν την περίοδο πάντως (μετά το 2012) η πολιτική στην Ευρωζώνη έχει ένα σύνθετο χαρακτήρα με μία χαλαρή νομισματική πολιτική αλλά αρκετά αυστηρή δημοσιονομική και παραγωγική πολιτική (οικονομικά της προσφοράς). Το τελευταίο αυτό χαρακτηριστικό αλλάζει με τον COVID και την τεχνική ύφεση που δημιούργησαν οι περιορισμοί στην κοινωνική κινητικότητα και έχουμε πλέον μία νομισματική και δημοσιονομική πολιτική με υπερδιόγκωση χρεών.

Σήμερα είμαστε μπροστά σε ένα κύμα πληθωριστικών πιέσεων που ξεκίνησε με την απότομη ανάκαμψη της ζήτησης, τις διαταραχές των γραμμών παραγωγής, την κλιματική κρίση, τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού και την άνοδο του ενεργειακού κόστους που έχει και μία γεωστρατηγική διάσταση. Έχουμε δηλαδή πληθωρισμό προσφοράς που κατά την γεωστρατηγική διάσταση δεν έχει προέλευση την Μέση Ανατολή αλλά την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Εάν δεν εκραγεί ο παράγοντας αυτός, ο πληθωρισμός εκτιμάται για τα επόμενα δύο, τρία χρόνια θα κινηθεί κοντά στους στόχους των Κεντρικών Τραπεζών οξύνοντας πάντως τα προβλήματα ανισοκατανομής εισοδήματος παρόλο που οι ενδείξεις από το πληθωρισμό του Ιανουαρίου (στην Ευρώπη και την Ελλάδα) παραπέμπουν σε σχετική υπέρβαση των στόχων οξύνοντας τα διλήμματα της νομισματικής πολιτικής (ECB).

Όμως μένει να απαντηθεί το ερώτημα: Ο αυξημένος πληθωρισμός θα συνοδευτεί από υψηλότερη πραγματική μεγέθυνση, οπότε θα έχουμε μία ελεγχόμενη από πλευράς πολιτικής εξέλιξη ή θα καθηλωθεί οπότε θα εμφανιστεί στασιμοπληθωρισμός;

Η απάντηση είναι δύσκολη και θα εξαρτηθεί κυρίως από την οικονομική πολιτική που θα ακολουθηθεί αφού η τωρινή εικόνα του πληθωρισμού έχει σχεδόν όλα μαζί τα χαρακτηριστικά των προηγούμενων επεισοδίων (χαλαρή δημοσιονομική και νομισματική πολιτική υπό συνθήκες κοσμικής ύφεση) και τα όπλα έχουν εξαντληθεί στο οπλοστάσιό μας.

Ίσως ήρθε ο χρόνος για την παραγωγή νέων οικονομικών που θα είναι σε θέση να κατανοήσουν την σύνθετη πραγματικότητα που ανατέλλει.

Πηγή: ot.gr