ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ, ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η μεγαλύτερη οικονομική έκπληξη του 2021 είναι το άλμα του πληθωρισμού στον κόσμο. Αναμέναμε την αύξηση του πληθωρισμού από πέρυσι αλλά η πολύπλοκη συγκυρία που τη συνόδευσε επέτεινε το φαινόμενο.

Έχουμε ξαναγράψει για τα αίτιά του και δεν θα τα επαναλάβουμε εδώ. Να σημειώσουμε μόνο ότι η επιμονή του φαινομένου σχετίζεται με τρία πρόσθετα ζητήματα που εμφανίστηκαν στον ορίζοντα: Πρώτον, τον παγκόσμιο κύκλο τιμών των πρώτων υλών. Δεύτερον, τη νέα τάση αποχώρησης εργατικού δυναμικού από την αγορά εργασίας ιδίως στους ανθρωπογενείς κλάδους (ξενοδοχεία, εστίαση), ενδεχομένως για λόγους υγιεινής και ασφάλειας και την απουσία τεχνολογικά καταρτισμένου προσωπικού. Τρίτον, τη γεωστρατηγική ένταση στην Κεντρική Ευρώπη με αιχμή του δόρατος τη σχέση Ρωσίας - Ουκρανίας από το έδαφος της οποίας διέρχονται αγωγοί φυσικού αερίου όπου και εξαρτάται η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Εάν εκραγεί το μέτωπο αυτό μπορεί η Ευρώπη να οδηγηθεί σε ενεργειακή κρίση και παραγωγική ύφεση που θα θυμίζει την πετρελαϊκή κρίση του '72-'73. Για αυτό η Ευρώπη οφείλει να παίξει έναν ενεργό μεσολαβητικό ρόλο πολύ εντονότερο αυτού που φαίνεται να έχει.

Ο πληθωρισμός το 2021, σε επίπεδο έτους, αναμένεται να κλείσει στην Ελλάδα γύρω στο 0,5% (σωστά διαβάσατε) και στην ευρωζώνη 2,17%. Το 2022 ο πληθωρισμός στην Ελλάδα αναμένεται να κινηθεί γύρω στο 2,07% και στην Ευρώπη στο 1,49%. Έπειτα, και στις δύο περιοχές θα κινείται από την κάτω μεριά του 2%. Πρόκειται για έναν στόχο της νομισματικής πολιτικής που πολλά χρόνια ετίθετο αλλά ποτέ δεν κατακτιόταν. Είναι θετικό στοιχείο το 2% για τον πληθωρισμό και δείχνει μια δυναμική οικονομία. Δυστυχώς όμως, τα ΜΜΕ έχουν αφορμές να ενεργοποιείται η κινδυνολογία τους, αφού ο πληθωρισμός έχει σοβαρές αναδιανεμητικές επιπτώσεις σε βάρος αυτών που δεν είναι σε θέση να αναπροσαρμόζουν τις τιμές τους και υπέρ εκείνων που είναι σε θέση να το κάνουν. Όμως από την άλλη μεριά, να θυμίσουμε ότι τα χρόνια της ύφεσης στο διάστημα 2013-2016 η Ελλάδα είχε αποπληθωρισμό (αποτέλεσμα της πτώσης του γενικού επιπέδου ζήτησης). Έτσι, ήταν βαριά η ύφεση αφού ενεργοποιούταν αυτό που λέμε «ύφεση ισολογισμών» όπου τα στοιχεία του ενεργητικού έχαναν την αξία τους και το χρέος παρέμενε σταθερό.

Μέχρι τώρα, ο πληθωρισμός επηρεάζει ελαφρώς αρνητικά την κατανάλωση. Αν και τα νοικοκυριά που δημιούργησαν αποταμιεύσεις στη διάρκεια της πανδημίας είναι σε θέση να αφομοιώσουν τις αυξήσεις των τιμών αρκεί να μη δημιουργηθούν πληθωριστικές προσδοκίες, τα φτωχότερα στρώματα θα βρεθούν σε δυσκολότερη θέση. Το μερίδιο του πληθυσμού με κίνδυνο φτωχοποίησης επιβάλλεται να μειωθεί, και εδώ μπαίνει ο ρόλος των στοχευμένων επιδοτήσεων.

Για να λειτουργήσει εντόνως ανασχετικά ο πληθωρισμός στην ανάπτυξη θα απαιτήσει την όξυνση της πανδημίας στον βαθμό που θα συνδυαστεί με ένταση των περιοριστικών μέτρων, ή να διατηρηθεί χρονικά η άνοδος των τιμών (από τρίτους μη οικονομικούς λόγους όπως παραπάνω) ή να ενεργοποιηθεί έντονα ο κύκλος επιτοκίων. Παρακολουθούμε με προσοχή.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 15 Νοεμβρίου 2021