Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΔΕΘ

Η επικρατούσα άποψη στα οικονομικά όλου του εικοστού αιώνα, και μέχρι την κρίση του 2008, ήταν μονοδιάστατη. Ακόμα και όταν μετά το πόλεμο η κεϋνσιανή αντίληψη πλησίασε μια πιο σύνθετη οπτική, οι οικονομολόγοι δεν κατάφεραν να αποκτήσουν μια ολοκληρωμένη άποψη που ανταποκρίνεται στην συνθετότητα του κόσμου.

Η Αριστερά, και πολύ λιγότερο η Δεξιά, ως πολιτικοί σχηματισμοί ευκολότερα υιοθετούσαν την ευρύτητα της πολιτικής οικονομίας. Όταν οι οικονομίες ανθούσαν, ήταν αποδυναμωμένη πολιτικά η σημασία της διάκρισης των δύο προσεγγίσεων και η οικονομική μονομέρεια της ανάλυσης των γεγονότων δεν δημιουργούσε στην Κεντροδεξιά προβλήματα αποξένωσης από τις μάζες. Η περίοδος αυτή έληξε, με μακροπρόθεσμες συνέπειες, με τις δύο μεγάλες κρίσεις  και ιδίως στην Ελλάδα με την ατυχή δεκαετία των Μνημονίων (τα διαχειρίστηκαν, Δεξιά, Κέντρο και Αριστερά).

Βεβαίως στον ολοένα και συνθετότερο κόσμο η ανάλυση των γεγονότων μόνο μονομερής δεν μπορεί να είναι. Τα εναλλακτικά οικονομικά σενάρια του μέλλοντος που θα ζήσουμε, και στην Ελλάδα και παγκοσμίως, θα έχουν ως βασικό χαρακτηριστικό ότι κάθε μονάδα πλούτου που θα παράγεται στο εξής αφενός μεν θα είναι πιο ακριβή από ό,τι στο παρελθόν σε όρους θυσιών για την παραγωγή της και αφετέρου θα διεκδικείται πολύ περισσότερο από τις κοινωνικές ομάδες. Αυτά θα οφείλονται στην κλιματική αλλαγή, στα κατάλοιπα των μεγάλων κρίσεων και των ταχύτατων μεταβολών της τεχνολογίας και στη μεταβολή του ρόλου της εργασίας στην παραγωγή. 

Αυτές όμως οι καταστάσεις, κληροδοτούν στις μελλοντικές γενιές εργαζομένων (σημερινούς νέους) υψηλά επίπεδα  αβεβαιότητας που σχετίζονται με το πώς θα αντιδράσουν στις νέες απαιτήσεις του οικονομικού βίου. Επακόλουθη συνέπεια είναι να υπάρξουν επιδράσεις στις κοινωνικές και στις σχετικές πολιτικές συμπεριφορές. 

Παρακολούθησα, από τον Πρωθυπουργό, στη ΔΕΘ μια ομιλία που είχε πολύ έντονα τα στοιχεία της σχέσης οικονομίας και πολιτικής με πυλώνες τους την απομείωση των αρνητικών επιπτώσεων των Μνημονίων (μειώσεις φορολογίας), την επιβίωση των επιχειρήσεων από την κρίση του COVID (αυξήσεις της επιστρεπτέας προκαταβολής), την εντυπωσιακή προβολή των αναγκών των νέων (φορολογικά και εισοδηματικά κίνητρα και διευκολύνσεις ένταξης στην αγορά εργασίας) και την απομείωση των συνεπειών της αύξησης των τιμών (προστασία ευάλωτων ομάδων και μεσαίας τάξης). Επιπροσθέτως, το πακέτο από μόνο του θα επηρεάσει αυξητικά τον ρυθμό μεγέθυνσης της χώρας το 2022.

Πάντως, η πολιτική διάσταση της παρέμβασης είναι ίσως η σοβαρότερη πλευρά του ζητήματος αυτού, αφού διαμορφώνεται σε μια δεκαετία όπου η διανομή του πλούτου και η κοινωνική κινητικότητα (οι προοπτικές των νέων), άρα και οι πολιτικές δυνάμεις που θα τις υποστηρίξουν, θα έχουν στην Ευρώπη και την Ελλάδα πολύ μεγαλύτερη σημασία. Έχει συμβεί και στο παρελθόν και από τη Δεξιά και από την Αριστερά οι ομιλίες στη ΔΕΘ (κυβέρνηση 2015, αντιπολίτευση 2017) να αποτελέσουν κομβικά αρνητικά ή θετικά σημεία της πολιτικής οικονομίας στην Ελλάδα. 

Μία τέτοια κομβική στιγμή με χαρακτήρα ώθησης στην οικονομία που επανεκκινεί (υψηλός ρυθμός μεγέθυνσης, αναβάθμιση πιστοληπτικής ικανότητας, εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό) είναι και η φετινή παρέμβαση με μεσοπρόθεσμα θετικά χαρακτηριστικά και θα έχει επιπτώσεις στο μελλοντικό πολιτικό πεδίο εφόσον η αποτελεσματικότητα της οικονομικής πολιτικής διατηρηθεί υψηλή.

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Τα Νέα, 13 Σεπτεμβρίου 2021