ΤΡΙΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ

Τρία είναι τα πιθανά σενάρια μέχρι το 2025: Το πρώτο περιλαμβάνει ικανοποιητικό ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας και αντιμετώπιση της πανδημίας. Στο δεύτερο η συνέχιση της σταθερής μεγέθυνσης είναι εφικτή αλλά είναι ασταθής, με υψηλούς βαθμούς αβεβαιότητας λόγω μεταλλάξεων του κορωνοϊού και λόγω των δραστικών επιδράσεων, είτε από τη μεταβολή της τεχνολογίας, είτε από ανθρωπογενείς αποφάσεις (π.χ. οικονομική πολιτική, χρέος κ.λπ.). Τέλος, το τρίτο περιγράφει ένα σενάριο, το οποίο χαρακτηρίζεται από καταστροφικές καταστάσεις που αλλάζουν ριζικά (προς το χειρότερο) την οικονομία και την κοινωνία.

Τα τρία διαφορετικά σενάρια διαμορφώνονται από τη σταθερή επίδραση των λεγόμενων «μεγάλων τάσεων» (δημογραφικές μεταβολές, τεχνολογικές μεταβολές, τεχνητή νοημοσύνη, εξ αποστάσεως εργασία κ.λπ.), οι οποίες, έτσι και αλλιώς, επενεργούν στον κόσμο (ορισμένες επιταχύνθηκαν από την COVID-19).

Στο πρώτο –το βασικό– σενάριο για την Ελλάδα, η ανάπτυξη αναμένουμε να κυμανθεί από +3,30% το 2021, να έχει εξαιρετική επίδοση το 2022, που μπορεί να είναι από +5,6% και άνω, και στη συνέχεια να απομειώνεται, για να φθάσει το 2025 στο 1,6%. Η βασική κινητήριος δύναμη του σεναρίου αυτού είναι η ομαλή εξέλιξη των εμβολιασμών (χωρίς μεταλλάξεις του ιού) και η ομαλή εκτέλεση του προγράμματος αντιμετώπισης της πανδημίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση (δημοσιονομική πολιτική 750 δισ. και συνέχιση της νομισματικής πολιτικής από την ECB). Ειδικότερα, για την ελληνική οικονομία είναι ζωτικό να συνεχίσει το υπουργείο Οικονομικών τη συνετή διαχείρισή του για το 2021, έτσι ώστε το συνολικό δημοσιονομικό (Maastricht) έλλειμμα να μειωθεί από 8,4% το 2020, να φθάσει στο 5,2% το 2021 και στη συνέχεια να φθάσει στο 4,8% το 2024 και 2025. Εδώ, πάντως, περιλαμβάνονται μέτρα στήριξης 7,5 δισ. για το 2021, απαλλαγές από την καταβολή των ενοικίων, προβλέψεις για ένα άλμα των επενδύσεων (+21 δισ. ευρώ) που θα ξεκινήσουν μέσα στο 2021 αλλά και την έναρξη άφιξης των ευρωπαϊκών κεφαλαίων, που θα κορυφωθεί το 2022 και 2023. Έτσι, το ποσοστό της ανεργίας θα μειωθεί από 17,19% το 2020, για να φθάσει στο 14,7% το 2025, ενώ το δημόσιο χρέος, μετά τη σημαντική αύξησή του το 2020, θα έχει συνεχείς αυξήσεις, αλλά μικρότερης έκτασης μέχρι το 2025. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι το διαθέσιμο ιδιωτικό εισόδημα θα γνωρίσει σημαντικές αυξήσεις από το 2021 και μετά, ώστε από 17.526 ευρώ που ήταν το 2019 να φθάσει στα 21.040 ευρώ το 2025.

Το δεύτερο σενάριο οδηγεί σε μια χαμηλότερη οικονομικά πτήση, με χαμηλότερες επιδόσεις. Δύο είναι οι βασικές υποθέσεις που μπορεί να λειτουργήσουν: Η πρώτη σχετίζεται με την COVID-19, με το αν οι μεταλλάξεις μπορεί να αντιμετωπίζονται πολύ δυσκολότερα. Η δεύτερη σχετίζεται με την κατάσταση κατά την οποία στις ευρωπαϊκές πολιτικές εξελίξεις επικρατούν δυνάμεις που επιδιώκουν τον δημοσιονομικό περιορισμό και, συνεπώς, εγκαταλείπεται γρηγορότερα η χαλαρή νομισματική πολιτική, ενώ στη δημοσιονομική πολιτική τοποθετούνται κριτήρια που δυσκολεύουν την απορροφητικότητα των διαθέσιμων κεφαλαίων. Έτσι, ο ρυθμός μεγέθυνσης, από 2% το 2021 και με μία μικρή αύξηση το 2022 και 2023, πέφτει χαμηλότερα μέχρι το 2025 (1,2%). Η ανεργία αυξάνεται το 2021 (18,8%) και φθάνει 16% το 2025. Τα δημοσιονομικά ελλείμματα διατηρούνται υψηλά (-7,5% το 2025). Αυτό είναι ένα σενάριο που, εάν συνδυαστεί με μία αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους και ίσως και του πληθωρισμού, θα δημιουργήσει κραδασμούς στη δημοσιονομική διοίκηση.

Τέλος, υπάρχει ένα αρνητικό τρίτο σενάριο, που στηρίζεται σε μία σειρά από υποθέσεις: Μια αναπάντεχη ενεργοποίηση αρνητικών γεγονότων (καινούργιος ιός, ένταση κλιματολογικών φαινομένων, σεισμοί, γεωστρατηγικές εκρήξεις), ενεργοποίηση αρνητικών πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων στην ευρωπαϊκή οικονομία, αρνητικές εξελίξεις στη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική, κατάρρευση των κεφαλαιακών αξιών, δημιουργία χρηματοοικονομικής κρίσης και απομείωσης των αξιών των ακινήτων. Εδώ ίσως κάνει την εμφάνισή του ο πληθωρισμός και η αύξηση της εξυπηρέτησης του χρέους. Ένα παρόμοιο σενάριο έχει χρησιμοποιηθεί από τη European Banking Authority για τα stress tests. Η ύφεση δεν φεύγει πριν από το 2023, αλλά και μετά η ανάκαμψη είναι ασθενής. Η ανεργία αυξάνεται από 19,93 το 2021 και παραμένει υψηλή στα ίδια επίπεδα μέχρι το 2025. Το ιδιωτικό διαθέσιμο εισόδημα, λόγω των δημοσιονομικών παρεμβάσεων, παραμένει σε υψηλά επίπεδα, αλλά με τεράστιο κόστος στο δημοσιονομικό έλλειμμα (-19% το 2025). Εδώ ο θεός να μας φυλάει.

Στο πρώτο σενάριο δίνουμε 65% πιθανότητα, στο δεύτερο 30% και στο τρίτο 5%. Αν με ρωτήσετε, η πραγματικότητα θα κυμανθεί μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου σεναρίου. Όμως ελπίζουμε και στη θετική ανατροπή του πρώτου σεναρίου, λόγω, π.χ., υπερπροσφοράς εμβολίου. Δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Real News, 7 Φεβρουαρίου 2021