ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ DROP OUT !

Μπορεί να είναι μια γυναίκα ή ένας άνδρας, ηλικίας 18 έως 24 ετών… Ενδεχομένως μια νέα μητέρα που έφερε το παιδί της στη ζωή ούσα ανήλικη… Ίσως ένας νεαρός, γιος μεταναστών ή μέλος μειονότητας… Κυρίως έφηβοι που δεν κατορθώνουν να εξασφαλίσουν ένα αρμονικό πέρασμα στην αγορά εργασίας, γνωρίζοντας ήδη από την πρώιμη νεότητα την απόρριψη.

Πρόκειται για το σύνηθες προφίλ όλων όσοι εγκατέλειψαν πρόωρα την εκπαίδευση, ενώ σύμφωνα με νέα μελέτη (Ιανουάριος 2017) του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP¹) «δικαιούνται» και, αυτή τη φορά, ίσως να «μπορούν» να αποκτήσουν μια δεύτερη ευκαιρία στη μάθηση με τη συμμετοχή τους σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και επιμόρφωσης, υπερνικώντας αντιξοότητες ή στρεβλώσεις που λειτουργούν ως τροχοπέδη στο πλαίσιο της τυπικής εκπαίδευσης.

Περιπτώσεις ανθρώπων, γνώριμες σε όλους μας, οι οποίοι «υποχρεώθηκαν» να «επιλέξουν» τη μοιραία «λύση», όπως αποδεικνύεται για τους περισσότερους, γνωστή ως drop-out, με αποτέλεσμα να διαγράφουν τα πρώτα βήματα της επαγγελματικής τους πορείας απροετοίμαστοι για τον υψηλό, συχνά σκληρό ανταγωνισμό που καλούνται να αντιμετωπίσουν στη σύγχρονη αγορά εργασίας (Το 41% όσων εγκατέλειψαν πρόωρα τη φοίτησή τους, ποσοστό διπλάσιου ύψους συγκριτικά με εκείνο που αφορά στην ανεργία των νέων συνολικά, παρέμεναν άνεργοι το 2014 - έτος με τα πλέον αναθεωρημένα στοιχεία της Ε.Ε.).

Κορίτσια ή αγόρια που, τις περισσότερες φορές, μεγάλωσαν σε περιβάλλον επισφαλούς κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης ή αντιμετωπίζοντας προσωπικά και οικογενειακά προβλήματα, σοβαρά προβλήματα υγείας ή μαθησιακές δυσκολίες και ενεπλάκησαν σε μια ατέρμονη και στείρα περιδίνηση σε συναισθήματα «εκπαιδευτικής αποτυχίας» (επανάληψη τάξης κ.λπ.). Νέοι και νέες που διαμορφώνονται εκτιθέμενοι σε συνθήκες ανεργίας, κοινωνικού αποκλεισμού ή φτώχειας και υφίστανται τις συνέπειες ενός φαινομένου που, ενώ η εξάλειψή του θεωρείται δεδομένη για την Ευρώπη, εντούτοις, σύμφωνα με την ίδια μελέτη, η ένταση εμφάνισης των επιπτώσεών του προσλαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, παρά τις διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα, κυρίως σε περιπτώσεις με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως στην Ελλάδα της παρατεταμένης κρίσης.

Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά της σιωπηρά δυσοίωνης κατάστασης που, ωσάν «χίμαιρα» εξακολουθεί να απειλεί 4.4 εκατομμύρια νέους Ευρωπαίους, τη στιγμή που το ποσοστό απόκλισης κυμαίνεται μόλις στο 0,9% για την επίτευξη των στόχων μείωσης του φαινομένου κάτω του 10% του πληθυσμού έως το 2020, όπως ορίζεται στο στρατηγικό πλαίσιο της Ε.Ε. για τη συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης (ΕΚ 2020).

Η εν λόγω έρευνα του CEDEFOP εστιάζει στην ουσιαστική συνδρομή της επαγγελματικής κατάρτισης και επιμόρφωσης σε αυτή την κατεύθυνση. Καταδεικνύει τον σημαίνοντα, «θεραπευτικό» ρόλο που δύναται και καλείται να διαδραματίσει η επαγγελματική εκπαίδευση στον αγώνα ενάντια της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης (γενικής ή επαγγελματικής).

Τα ευρήματα της μελέτης κάνουν σαφές πως στο διαφοροποιημένο πλαίσιο της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης επιτυγχάνεται η άμβλυνση προσωπικών ή εξωγενών ανασταλτικών παραγόντων για πολλούς εκπαιδευόμενους ώστε να διατηρείται το ενδιαφέρον τους ή ακόμη και να αναζωπυρώνεται, επαναφέροντας τους σε μια εποικοδομητική διαδικασία απόκτησης γνώσης και δεξιοτήτων. Η έρευνα υποστηρίζει ότι η δυνατότητα διαμόρφωσης στοχευμένου και ορθά προσανατολισμένου προς τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας προφίλ μαθητείας για κάθε περίπτωση, εξασφαλίζει, συνήθως, ταχύτερη μετάβαση από τη «μάθηση» στην «απολαβή», βελτιώνει την αυτοπεποίθηση και επενδύει με θετικό πρόσημο την έως τότε «απομυθοποιημένη» στα μάτια των “early leavers” διαδικασία της μάθησης, στοιχεία ελκυστικά για την πλειονότητα εκείνων που εμφανίζονται ως επιρρεπείς σε drop-out από την τυπική εκπαίδευση.

Η Δρ Ειρήνη Ψηφίδου, Ειδική Εμπειρογνώμονας (Department for Learning and Employability) του CEDEFOP, αναφερόμενη στις προτεραιότητες της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση του φαινομένου διαχρονικά, μέσω πληθώρας πρωτοβουλιών που στοχεύουν στην υποστήριξη και εφαρμογή των επιμέρους εθνικών πολιτικών, αναδεικνύει την επαγγελματική κατάρτιση και επιμόρφωση ως τη λύση στο πρόβλημα, τονίζοντας ότι η επαγγελματική εκπαίδευση, η μαθητεία και η προσομοίωση του πραγματικού εργασιακού περιβάλλοντος προσδίδουν στους εκπαιδευόμενους «εργασιακή ετοιμότητα», καθώς μέσα από την παροχή πληθώρας διαφορετικών επιλογών κατάρτισης, κανείς αισθάνεται αφοσιωμένος και βρίσκει κίνητρο για να συνεχίσει την εκπαίδευσή του. Εστιάζοντας στην ουσία του ζητήματος, η Δρ Ειρήνη Ψηφίδου σημειώνει ότι η πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαίδευσης ενδέχεται να επηρεάσει όλη τη ζωή ενός ατόμου, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνια ανεργία και κοινωνικό αποκλεισμό (60% των early leavers παραμένουν άνεργοι ή άεργοι). Στρέφοντας την προσοχή μας στην αναγκαιότητα εμπέδωσης των κατάλληλων «εργαλείων» για την έγκαιρη ταυτοποίηση όσων κινδυνεύουν με πρόωρη εγκατάλειψη, αλλά και των μεθόδων ή των μέσων για την προσέγγιση εκείνων που ήδη έχουν εγκαταλείψει πρόωρα την εκπαίδευση, κάνει σαφές ότι η επαγγελματική κατάρτιση και επιμόρφωση μπορεί να ενθαρρύνει αυτούς τους ανθρώπους ώστε να πουν το «ναι» στην εκπαίδευση.

Στην ίδια κατεύθυνση, αναγνωρίζοντας την στρατηγικής σημασίας συμβολή της επαγγελματικής εκπαίδευσης στην επιχειρούμενη εναρμόνιση με τις επιταγές του νέου ευρωπαϊκού χάρτη δεξιοτήτων (New Skills Agenda for Europe), ο Joachim James Calleja, Διευθυντής του CEDEFOP, δίνει το στίγμα της νέας αντίληψης, από την οποία οφείλουν να εμφορούνται οι πολιτικές των ευρωπαϊκών εθνών-κρατών. Οι χώρες της Ευρώπης σημειώνει, οφείλουν να επιδιώκουν, όχι αποκλειστικά μια μονοδιάστατη προσέγγιση μείωσης του ποσοστού πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης, αλλά μάλλον τη βελτίωση των προσφερόμενων επιλογών/ προοπτικών για μια εκπαίδευση περισσότερο σχετική, ουσιαστική, ενδιαφέρουσα και θελκτική σε συνάρτηση με τις προσδοκίες όλων των εκπαιδευόμενων νέων, ανεξαιρέτως.

^{Αχιλλέας Κούριας, Επικοινωνιολόγος, MA in Cultural Management |  E-Learning ΕΚΠΑ}