ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΤΩΡΑ ΤΟ LOCKDOWN

Θυμάμαι, τέλος Φεβρουαρίου του 2020, που μας ρωτούσαν για τις επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία της Δύσης και της Ελλάδας, να δίδουμε απαντήσεις που είχαν ως βάση τον περιορισμένο αριθμό κρουσμάτων που είχαν μέχρι εκείνη τη στιγμή εμφανιστεί, προσθέτοντας ότι στο κανονικό αναμενόμενο σενάριο οι οικονομικές επιπτώσεις θα είναι περιορισμένες, αλλά στο δυσμενές σενάριο θα είναι πολύ μεγαλύτερες. Έκτοτε και μέχρι σήμερα δίνουμε εκτιμήσεις στις οποίες το δυσμενέστερο σενάριο συνεχώς επιβεβαιώνεται! Προφανώς, το ανθρώπινο είδος δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει την επιδημιολογική απειλή και λόγω έλλειψης εμπειρίας και λόγω έλλειψης γνώσεων και τεχνολογίας που είναι απαραίτητες γι’ αυτό. Παρόλα αυτά, η παγκόσμια κινητοποίηση είναι τεράστια και ο αγώνας που δίνεται είναι πολύ σκληρός. Όμως, το δεύτερο (φθινοπωρινό) κύμα πανδημίας έχει ενσκήψει με δριμύτητα, πριν προλάβουν να έρθουν τα εμβόλια, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη. Έτσι, το μόνο όπλο που διαθέτουμε είναι τα μέτρα αποστασιοποίησης, δηλαδή εθνικά και τοπικά lockdowns.

Όσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα. Αυτό είναι το συμπέρασμα των τελευταίων οικονομικών μελετών (World Bank κ.λπ.) αναφορικά με την επίδραση των lockdowns στην οικονομική δραστηριότητα. Με άλλα λόγια, όσο νωρίτερα τα εφαρμόζουμε, τόσο καλύτερα επιδημιολογικά και οικονομικά αποτελέσματα έχουμε. Χθες ήταν καλύτερα και σήμερα καλύτερα από αύριο!

Γενικά γνωρίζουμε ότι η αρνητική επίπτωση στην οικονομική δραστηριότητα που φέρνει αυτή καθεαυτή η πανδημία, μέσω της μείωσης προσφοράς εργασίας, και λόγω της αλλαγής της συμπεριφοράς των καταναλωτών (αποχή από την κατανάλωση, αύξηση αποταμιεύσεων κ.λπ.) και αναβλητικότητας των επενδυτών (αύξηση αβεβαιότητας), είναι περίπου τόσο ισχυρή όσο και οι επιπτώσεις των ίδιων των lockdowns που κλείνουν ή περιορίζουν την παραγωγική δραστηριότητα.

Συνεπώς, είναι λογικό να αποτρέπουμε να δραστηριοποιούνται οι αρνητικές παρενέργειες της πανδημίας και μετά να εφαρμόζουμε lockdowns, τα οποία, με τη σειρά τους, έχουν και αυτά τις δικές τους αρνητικές επιπτώσεις. Οι σχέσεις αυτές, όμως, δεν είναι γραμμικές ούτε έχουμε αρκετή εμπειρία, και γι’ αυτό τελικά έχουμε μεικτές εικόνες ξεσπάσματος της πανδημίας και lockdowns όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στις υπόλοιπες δυτικές χώρες. Φαίνεται, πάντως, ότι όσο νωρίτερα λαμβάνονται τα μέτρα κοινωνικού περιορισμού, τόσο ελαφρότερα είναι, ενώ έχουν τα ίδια επιδημιολογικά αποτελέσματα. Αντιθέτως, όταν η κοινωνική εμπιστοσύνη έχει μειωθεί, θα πρέπει κανείς να περιμένει να φτάσει υψηλά το επίπεδο κοινωνικού φόβου για να γίνουν αποδεκτά νέα μέτρα που, αναγκαστικά, θα είναι και αυστηρότερα.

Το ερώτημα, βέβαια, που έρχεται στο μυαλό όλων μας αφορά το κόστος στην οικονομία από το νέο lockdown. Στα βασικά χαρακτηριστικά του το lockdown θα είναι αρκετά διαφορετικό από αυτό του Μαρτίου. Από οικονομικής πλευράς, θα έχει ως αποτέλεσμα (όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη) τον περιορισμό της κατανάλωσης (λόγω κυρίως μειωμένης κινητικότητας), ενώ αυτό του Μαρτίου στόχευσε και στον άμεσο περιορισμό της παραγωγής. Γι’ αυτό, εξάλλου, το lockdown του Μαρτίου ήταν και πολύ περισσότερο οδυνηρό από οικονομικής άποψης απ’ ό,τι θα είναι το τωρινό. Με βάση, μάλιστα, την τωρινή εμπειρία της Βρετανίας, μπορέσαμε να έχουμε εικόνα από την πιθανή εφαρμογή του τωρινού γύρου lockdown. Όλες, λοιπόν, οι ενδείξεις οδηγούν ότι αναμένουμε μία αρνητική επίπτωση της τάξης του 50% σε σύγκριση με τις αρνητικές επιπτώσεις του lockdown του Μαρτίου. Παρόλο που τομείς όπως η εστίαση και ο τουρισμός θα πληγούν όπως και τον Μάρτιο, άλλοι τομείς (ακίνητα, βιομηχανία, εκπαίδευση) θα εμφανίσουν καλύτερες επιδόσεις σε σύγκριση με τον Μάρτιο. Είναι, επί παραδείγματι, πολύ σημαντικό (για τις επιπτώσεις στην οικονομική και επιδημιολογική εικόνα) το ότι οι μικρότερες τάξεις της εκπαίδευσης μένουν ανοικτές.

Σε διαφορετικές αναλύσεις μας, έχουμε διαπιστώσει ότι το μηνιαίο κόστος ενός lockdown τύπου Μαρτίου είναι περίπου 2,8 δισ. ευρώ, σε όρους ΑΕΠ. Εάν, λοιπόν, μειώσουμε την αναμενόμενη παραγωγή του τελευταίου τριμήνου με το 50% του κόστους αυτού, τότε καταλήγουμε ότι αναμένουμε για το 2020 μία επιδείνωση της ύφεσης ίσως κατά μία εκατοστιαία μονάδα παραπάνω από όσο αναμέναμε μέχρι σήμερα   (8,3%). Αυτό θα μας φέρει την ύφεση στην περιοχή μεταξύ του 8,3% και του 9,3%. Όμως, η ανάλυση των οικονομικών επιπτώσεων του δεύτερου κύματος θα απαιτήσει να δώσουμε από εδώ και πέρα μεγαλύτερη προσοχή, γιατί η εικόνα του 2021 αποκτά πλέον σύνθετα χαρακτηριστικά!

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Real News, 8 Νοεμβρίου 2020