Τον Απρίλιο, μια πολύ σημαντική εξέλιξη λάμβανε χώρα. Τα Ηνωμένα Έθνη διαμόρφωναν ένα πλαίσιο κανόνων για την εξερεύνηση και την αξιοποίηση των φυσικών πόρων στη Σελήνη – ένα ζήτημα με καθοριστική σημασία για το μέλλον της ανθρώπινης παρουσίας στο Διάστημα.
Μια ειδική Ομάδα Εργασίας της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τις Ειρηνικές Χρήσεις του Εξωδιαστήματος δημοσίευσε ένα προσχέδιο με προτεινόμενες αρχές για τις δραστηριότητες εκμετάλλευσης διαστημικών πόρων. Με άλλα λόγια, περιλαμβάνει κανόνες που αποσκοπούν στη ρύθμιση της εξόρυξης στη Σελήνη, σε αστεροειδείς και σε άλλα σημεία του Διαστήματος, με στόχο την αξιοποίηση στοιχείων που είναι σπάνια στη Γη.
Η Μισέλ Χάνλον, Καθηγήτρια Δικαίου Αεροδιαστημικής στο Πανεπιστήμιο του Μισισίπι και συνιδρύτρια της For All Moonkind, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης αφιερωμένης στην προστασία της ανθρώπινης κληρονομιάς στο Διάστημα, σε άρθρο της στον ιστότοπο The Conversation, σημειώνει ότι η Σελήνη μπορεί να αποτελέσει το πεδίο δοκιμών για τη μετάβαση της ανθρωπότητας σε πολυπλανητικό είδος. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο χρειάζονται νόμοι και κανόνες.
Νομικά, το Διάστημα είναι μοναδικό. Δεν θεωρείται ούτε «παγκόσμια κληρονομιά», όπως τα διεθνή ύδατα, ούτε προστατευμένο από εμπορική εκμετάλλευση, όπως η Ανταρκτική. Η Συνθήκη για το Εξωτερικό Διάστημα του 1967, την οποία έχουν υπογράψει πάνω από 115 κράτη (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα κ.ά.), αναφέρει ότι η εξερεύνηση και η χρήση του Διαστήματος είναι «προνόμιο όλης της ανθρωπότητας».
Το Άρθρο IX προβλέπει ότι τα κράτη πρέπει να δείχνουν «δέουσα προσοχή» στα συμφέροντα των άλλων – αν και αυτό παραμένει νομικά αόριστο. Επιπλέον, το Άρθρο XII αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο περιορισμένης πρόσβασης σε εγκαταστάσεις, όπως βάσεις και ορυχεία, αν δεν δοθεί σχετική άδεια από τους δημιουργούς τους.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο πρώτος που θα φτάσει σε ένα σημείο της Σελήνης μπορεί να καθορίσει τι είναι «εύλογο», όπως να δημιουργήσει ευρύτερες ζώνες ασφαλείας γύρω από εξοπλισμό, αποκλείοντας άλλους.
Το προσχέδιο αρχών του ΟΗΕ που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2025 δεν αντιμετωπίζει άμεσα τις αντικρουόμενες έννοιες της πρόσβασης και της προστασίας. Αντιθέτως, παραπέμπει στο Άρθρο Ι της Συνθήκης για το Διάστημα και επαναβεβαιώνει ότι όλοι έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε όλες τις περιοχές της Σελήνης και άλλων ουράνιων σωμάτων.
Καθώς όλο και περισσότερες χώρες και ιδιωτικές εταιρείες προετοιμάζονται για την επιστροφή στη Σελήνη, ένα κοινώς αποδεκτό νομικό πλαίσιο είναι απαραίτητο για την αποφυγή συγκρούσεων, την προστασία της κληρονομιάς και τη βιώσιμη ανάπτυξη πέρα από τη Γη.
ΠΗΓΗ: ertnews.gr / The Conversation
