Ρωμαϊκή στήλη με σπάνιες απεικονίσεις του Δία και άλλων θεοτήτων ανακαλύφθηκε σε αρχαίο πηγάδι στη Γερμανία

Το Περιφερειακό Συμβούλιο της Ρηνανίας (LVR) ανακάλυψε ένα ρωμαϊκό πηγάδι με αξιοσημείωτα ευρήματα στην άκρη του ανοιχτού ορυχείου Hambach κοντά στο Kerpen-Manheim στην περιοχή Ρήνος-Ερφτ.

Μέσα στο πηγάδι, το οποίο πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε από τον 2ο-3ο αιώνα έως τον 5ο αιώνα μ.Χ., η ομάδα του LVR-ABR (Γραφείο Διατήρησης Αρχαιολογικών Μνημείων της Ρηνανίας) αποκάλυψε τμήματα στήλης του θεού Δία με απεικονίσεις πολλών ρωμαϊκών θεών.

Η πρώτη από αυτές τις θεότητες είναι ο θεός Jupiter (αντίστοιχος του Δία της ελληνικής μυθολογίας), ο οποίος κάθεται σε θρόνο και στέφει τη στήλη που πήρε το όνομά του. Από αυτό το γλυπτό, μόνο ο θρόνος και το κάτω μέρος του θεού έχουν διασωθεί. Είναι πιθανό ότι το ανάγλυφο που είχε υποστεί μεγάλη ζημιά στην βάση της στήλης, η οποία είχε περίπου πέντε μέτρα ύψος, απεικονίζει επίσης τον Δία. Ωστόσο, σε καλύτερη κατάσταση διατήρησης βρίσκεται ανάγλυφο που απεικονίζει τρεις γυναικείες θεότητες: την Juno (αντίστοιχη της Ήρας της ελληνικής μυθολογίας), σύζυγο του Δία, την Minerva (αντίστοιχη της Αθηνάς της ελληνικής μυθολογίας), θεά της σοφίας και πιθανότατα τη Nemesis-Diana (συνδυασμός της Νέμεσις και της Άρτεμης στην ελληνική μυθολογία), τη θεά της δίκαιης εκδίκησης της ρωμαϊκής μυθολογίας.

«Η απεικόνιση της Nemesis-Diana είναι κάτι ιδιαίτερο στη Ρηνανία», εξηγεί ο Δρ Erich Claßen, επικεφαλής του LVR-ABR. «Έχουμε λίγα στοιχεία ότι λατρεύτηκε στη Ρηνανία κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους». Η θεά μπορεί να αναγνωριστεί στο ανάγλυφο από τον τροχό αλλά και από το κοντό ένδυμα, που είναι χαρακτηριστικό της Άρτεμης, θεάς του κυνηγιού. Αυτή η απεικόνιση γνωστή και ως Nemesis-Diana σπάνια έχει τεκμηριωθεί με αυτό τον τρόπο σε ολόκληρη την επικράτεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Με βάση τα όστρακα που βρέθηκαν στο γέμισμα του πηγαδιού, ο διευθυντής ανασκαφών Dr. Martin Grünewald από το τμήμα Titz του LVR-ABR μπόρεσε να αποδείξει ότι το πηγάδι βρισκόταν ακόμη σε χρήση μέχρι τον 5ο αιώνα. «Μια τόσο μεγάλη χρήση του πηγαδιού είναι εξαιρετική. Τα πηγάδια που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι στιγμής και είχαν γεμίσει με στήλες του θεού Δία χρονολογούνται στον 3ο ή τον 4ο αιώνα μ.Χ.», λέει ο Grünewald. Αυτή η ανακάλυψη θα μπορούσε επίσης να ρίξει φως στις θρησκευτικές συνθήκες της Ρηνανίας κατά τα τέλη της ρωμαϊκής περιόδου. Τμήματα στηλών με απεικονίσεις του θεού Δία βρέθηκαν σε πολλά πηγάδια σε ρωμαϊκά κτήματα, γι 'αυτό πιθανότατα είχαν ανεγερθεί σε αγροτικές εγκαταστάσεις.

Κατά τη διάρκεια του χριστιανισμού, οι συγκεκριμένες στήλες θεωρούνταν ειδωλολατρικές και πιθανότατα ρίχθηκαν σκόπιμα μέσα στα πηγάδια. Το γεγονός ότι αυτό δεν συνέβη στην περίπτωση του Κέρπεν-Μάνχαϊμ μέχρι τον 5ο μ.Χ. αιώνα φαίνεται από τη λατρεία των ρωμαϊκών θεών που εξακολουθεί να υπάρχει στην ύπαιθρο εκείνη την εποχή, καθώς ήδη είχαν χτιστεί εκκλησίες στην Κολωνία και αλλού. Παρόλα αυτά, δεν μπορεί να αποκλειστεί η περίπτωση καταστροφής της στήλης κατά τη διάρκεια εισβολής γερμανικών φυλών, με αποτέλεσμα να καταλήξει στο πηγάδι. Πράγματι, από τον 3ο αιώνα μ.Χ., φυλετικές ομάδες εισέβαλαν επανειλημμένα στη ρωμαϊκή επικράτεια στα αριστερά του ποταμού Ρήνου.

Ωστόσο, όχι μόνο το περιεχόμενο, αλλά και το ίδιο το πηγάδι αποκαλύπτει σημαντικές πληροφορίες. Ο τεράστιος λίθος που κάλυπτε το φρεάτιο αποκαλύπτει ένα υψηλό επίπεδο κατασκευής και υλικοτεχνικής προσπάθειας. «Ο ψαμμίτης που ζυγίζει αρκετούς τόνους έπρεπε να μεταφερθεί πολλά χιλιόμετρα από το βόρειο Eifel στην έπαυλη», αναφέρει ο Δρ Udo Geilenbrügge, επικεφαλής του τμήματος Titz του LVR-ABR. «Μόνο ένας πλούσιος ιδιοκτήτης μπορούσε να το αντέξει οικονομικά αυτό». Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές πότε κατασκευάστηκε το πηγάδι.

Δυστυχώς, τα ευρήματα από το γέμισμα του πηγαδιού, συμπεριλαμβανομένων των οστράκων, ορισμένων νομισμάτων, ενός δερμάτινου παπουτσιού και ενός χάλκινου κόσκινου, δεν παρέχουν αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με αυτό, καθώς είναι πιθανό να χρησιμοποιήθηκαν ως υλικό μετά το τέλος της χρήσης του. Παρόμοια πηγάδια από αυτήν την περιοχή κατασκευάστηκαν ως επί το πλείστον τον 2ο-3ο αιώνα μ.Χ., και το ίδιο ισχύει και γι 'αυτή την περίπτωση. Ο Geilenbrügge και οι συνάδελφοί του ελπίζουν ότι οι εκκρεμείς έρευνες σχετικά με την ξυλεία που χρησιμοποιήθηκε στην κατασκευή του πηγαδιού θα παρέχουν ακριβέστερη εικόνα για την χρονολογία κατασκευής του.

Αρκετά ρωμαϊκά πηγάδια που ανήκουν σε ρωμαϊκά κτήματα έχουν ήδη ανασκαφεί στο παρελθόν. Η αγροτική έπαυλη στην οποία ανήκει το συγκεκριμένο πηγάδι είχε ερευνηθεί ήδη το 1980-81. Σχεδόν τέσσερεις δεκαετίες αργότερα, το ανοιχτό ορυχείο Hambach έφτασε στα γεωγραφικά όρια της, και ξεκίνησε η ανασκαφή σε βάθος 15 μ. όπως είχε προγραμματιστεί. Μετά από προσεκτικές ανασκαφικές εργασίες το πηγάδι αποκαλύφθηκε σταδιακά χάρη στην υλικοτεχνική υποστήριξη της RWE και βρέθηκαν τα θραύσματα της στήλης.

Στήλη με ανάγλυφο του Δία κι άλλων θεών βρέθηκε μέσα σε αρχαίο πηγάδι.

Ανασκαφή του ρωμαϊκού πηγαδιού που βρέθηκε στα όρια ορυχείου.

Οι απεικονίσεις των τριών γυναικείων θεοτήτων: η Juno (αντίστοιχη της Ήρας) στα αριστερά, πιθανότατα η Nemesis-Diana (συνδυασμός Νέμεσις και Άρτεμης) στο κέντρο και η Minerva (αντίστοιχη της Αθηνάς) στα δεξιά.