ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΦΤΩΧΟΠΟΙΗΣΗ

Μια σημαντική αλλαγή συντελείται στην ελληνική οικονομία και κοινωνία τα τελευταία έτη. Από τους περίπου 5,9 εκατ. φορολογουμένους, τα 3,7 εκατ. (ποσοστό 62,82%) έδειξαν οικογενειακές αποδοχές κάτω από 12.000 ευρώ. Μάλιστα, από το 2010 –έτος έναρξης εφαρμογής των μνημονίων– μέχρι σήμερα το «μερίδιο» των φτωχότερων φορολογουμένων έχει αυξηθεί κατά 14 ποσοστιαίες μονάδες. Ενδεικτικό της φτωχοποίησης του ελληνικού πληθυσμού είναι ότι το 2010, ο αριθμός των φορολογουμένων με οικογενειακό εισόδημα κάτω από 12.000 ευρώ ήταν 2,782 εκατ. άτομα, δηλαδή περίπου ένα εκατομμύριο λιγότερα σε σχέση με σήμερα. Επίσης, από το 2010 έως το 2015 έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται αντιμέτωπο με τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού (Διάγραμμα 1).

Διάγραμμα 1. Κατάταξη χωρών με βάση το ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται αντιμέτωπο με τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού (2010 και 2015)

_{Πηγή: Eurostat (ilc_peps01).}

_{Σημείωση: Δεξιά από το όνομα της κάθε χώρας εμφανίζεται η κατάταξή της μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών και δεξιά αυτής το ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται αντιμέτωπο με τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού.}

Ενώ το 2010 το 27,7% του πληθυσμού βρισκόταν αντιμέτωπο με τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού και η Ελλάδα είχε την 8η χειρότερη επίδοση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, το 2015 το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 36% του πληθυσμού και η Ελλάδα σημειώνει την 3η χειρότερη επίδοση. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη επιδείνωση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, με την επόμενη μεγαλύτερη επιδείνωση να είναι αυτή της Ιταλίας, όπου το εν λόγω ποσοστό αυξήθηκε από 24,5% το 2010 σε 28,1% το 2015, περίπου δηλαδή στο ποσοστό που σημείωνε η ελληνική οικονομία το 2010.

Ταυτόχρονα, έχει αυξηθεί σημαντικά το φορολογικό βάρος από το 2010 έως σήμερα (Διάγραμμα 2), ενώ αντίστοιχη είναι η εικόνα εάν υπολογίσουμε το φορολογικό βάρος υποθέτοντας ότι δεν υπήρχε παραοικονομία -και άρα δεν υπήρχε φοροδιαφυγή- και το φορολογικό βάρος κατανεμόταν σε όλους τους συμμετέχοντες στην οικονομία.

Διάγραμμα 2. Κατάταξη χωρών με βάση το συνολικό φορολογικό βάρος στην οικονομία (2010 και 2015)

_{Πηγές: Στοιχεία από το δείκτη οικονομικής ελευθερίας του Heritage Foundation (2015 Index of Economic Freedom) και επεξεργασία στοιχείων από τους Schneider et al. (2015) "Shadow economy and tax evasion in the EU", Journal of Money Laundering Control, Vol. 18 Iss 1 pp. 34 - 51.}

_{Σημείωση: Δεξιά από το όνομα της κάθε χώρας εμφανίζεται η κατάταξή της μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών και δεξιά αυτής το ποσοστό του φορολογικού βάρους ως ποσοστό του ΑΕΠ.}

Το 2010 το φορολογικό βάρος στην Ελλάδα αφορούσε στο 31,6% του ΑΕΠ ή στο 25,2% του ΑΕΠ εάν συμπεριλάβουμε την παραοικονομία, ενώ το 2015 τα αντίστοιχα ποσοστά είναι της τάξης 36,1% και του 29,3% αντίστοιχα. Η Ελλάδα και πάλι σημειώνει τη μεγαλύτερη αύξηση του φορολογικού βάρους μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών κατά το διάστημα αυτό. Ωστόσο, εξετάζοντας την κατάταξη της ελληνικής οικονομίας μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, είτε λαμβάνοντας υπόψη την παραοικονομία είτε όχι, παρατηρούμε ότι παρά την αύξηση αυτή κατατάσσεται περίπου στο μέσο όρο των χωρών το 2015, στη 12η και στη 14η θέση (ενώ το 2010 κατατασσόταν στην 17η και 19η θέση αντίστοιχα). Μολονότι η αύξηση του φορολογικού βάρους συνέβαλε στη φτωχοποίηση της ελληνικής κοινωνίας, η αντιστοίχιση με το μέσο όρο των άλλων χωρών δεν αφήνει πολλά περιθώρια ώστε να ενοχοποιηθεί ως ο μοναδικός παράγοντας της φτωχοποίησης. Η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος είναι αυτή που πρέπει να ενοχοποιηθεί περισσότερο. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μειώθηκε κατά 34,2% στην ελληνική οικονομία από το 2010 έως και το 2015. Πρόκειται και πάλι για τη μεγάλη και μάλιστα την πολύ μεγαλύτερη μείωση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών.