Η ΑΝΕΡΓΙΑ 2016

Η ελληνική οικονομία αναδιαρθρώνεται. Αναδιάρθρωση, ωστόσο, δεν σημαίνει ανάπτυξη. Σημαίνει επανοργάνωση της λειτουργίας της.

Δύο ζητήματα υπάρχουν σε μια οποιαδήποτε οικονομία που αναδιαρθρώνεται:

α) Το εάν θα κινηθεί προς την ανάπτυξη ή θα περιπέσει σε κατάσταση μακροχρόνιας ύφεσης ή χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης.

β) Το πότε θα κινηθεί προς την ανάπτυξη.

Η πραγματική ανεργία διαμορφώνεται από τέσσερις παράγοντες:

1. Ανθρώπους άνεργους, απογοητευμένους, που δεν ψάχνουν πλέον για δουλειά και έχουν αποσυρθεί από την αγορά εργασίας.

2. Δραστηριότητες που πεθαίνουν επειδή δεν υπάρχει πλέον ζήτηση για τα προϊόντα τους, διότι κάποιος άλλος τα προσφέρει σε χαμηλότερη τιμή ή καλύτερη ποιότητα (διαρθρωτική ανεργία).

3. Δραστηριότητες των οποίων τα προϊόντα δεν ζητούνται πλέον, διότι το γενικό επίπεδο της ζήτησης έχει μειωθεί.

4. Άτομα τα οποία μετακινούνται από μία δραστηριότητα σε μία άλλη, αλλά στο μεσοδιάστημα παραμένουν άνεργα (ανεργία τριβής).

Παρατηρούμε ότι η ανεργία στην Ελλάδα δημιουργείται από τους τρεις τελευταίους παράγοντες. Ωστόσο, και η πρώτη μορφή ανεργίας αποτελεί πολύ σοβαρή πηγή κοινωνικής πίεσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις ΗΠΑ εκτιμάται πως, ενώ το καταγραφόμενο ποσοστό ανεργίας κινείται γύρω στο 8%, το πραγματικό ποσοστό που συμπεριλαμβάνει και όλους αυτούς που δεν καταγράφονται ανέρχεται γύρω στο 12%.

Διάγραμμα 1. Ποσοστά ανεργίας στην Ελλάδα και στην Ευρωζώνη.

_{Πηγή: IMF-World Economic Outlook, October 2012, Ernst & Young Eurozone Forecast, Autumn Edition-September 2012.} 

Η εξέλιξη της ανεργίας στην Ελλάδα και στην Ευρωζώνη αποτυπώνεται στο Διάγραμμα 1. Δύο σημαντικά ζητήματα προκύπτουν από την εξέταση του Διαγράμματος. Πρώτον, η μεγάλη απόκλιση από το επίπεδο ανεργίας στην Ευρωζώνη και, δεύτερον, οι δυσοίωνες προβλέψεις. Πιο συγκεκριμένα, σήμερα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ernst & Young (Ernst& Young Eurozone Forecast, Autumn Edition-September 2012 [pdf]), μέχρι το 2016, το μέγεθος της ανεργίας στην Ελλάδα όχι μόνο δεν θα μειωθεί, αλλά θα καταγράφει ανοδική πορεία με κορύφωση το 2016 στο 27,6% (2012: 23,4%, 2013: 26,1%, 2014: 27,2%, 2015: 27,5%, 2016: 27,6)! Χαρακτηριστική είναι η απόκλιση αυτών των προβλέψεων με εκείνες του ΔΝΤ, το οποίο εκτιμά μείωση της ανεργίας μετά το 2014. Για το 2016 η απόκλιση ανέρχεται στο 8,1%!

Η αύξηση της ανεργίας στην Ελλάδα οφείλεται κυρίως σε διαρθρωτικούς λόγους και μειωμένη ζήτηση, εξαιτίας της εφαρμογής του σταθεροποιητικού προγράμματος.

Έχουμε επανειλημμένα αναφερθεί στην αναμενόμενη «χαμηλή πτήση» της ελληνικής οικονομίας, που φαίνεται να είναι το καλύτερο δυνατό σενάριο της εφαρμογής του προγράμματος της σημερινής Σιδηράς Πειθαρχίας. Η τάση αυτή μπορεί να ανατραπεί προς θετική κατεύθυνση, είτε με μια γενναία απομείωση του δημόσιου χρέους είτε με ένα βαρύ πρόγραμμα ενίσχυσης της ζήτησης. Εάν δεν συμβούν παρόμοιες εξελίξεις, η χαμηλή πτήση της οικονομίας δεν πρόκειται να δημιουργήσει εύκολα τις προϋποθέσεις για απορρόφηση της δημιουργούμενης ανεργίας.