ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ, ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ & «ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ»

Έχουμε αναφερθεί στο παρελθόν στις απώλειες εισοδήματος που εμφάνισαν τα τελευταία χρόνια τα ελληνικά νοικοκυριά. Οι απώλειες αυτές, είχαν ως αποτέλεσμα να μειωθεί, με τη σειρά του, το επίπεδο κατανάλωσης των νοικοκυριών. Με δεδομένη τη δυσανάλογη συμμετοχή της κατανάλωσης στην ελληνική παραγωγή, η μείωση της κατανάλωσης ερμηνεύει σε μεγάλο βαθμό την γενικότερη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας.

Η αισθητή μείωση στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών τα τελευταία έτη, είχε ως αποτέλεσμα το (χαμηλότερο πλέον αυτό) εισόδημα των νοικοκυριών να καλύπτει τα απολύτως αναγκαία επίπεδα κατανάλωσης, χωρίς να επιτρέπει αποταμίευση ή επενδύσεις εκ μέρους των ελληνικών νοικοκυριών. Είναι ενδεικτικό το Διάγραμμα 1, παρακάτω, από όπου προκύπτει πως το συντριπτικό μέρος του διαθέσιμου εισοδήματος αναλώνεται στην κατανάλωση, με το μέγεθος αυτό να ανέρχεται πλέον ουσιαστικά σε 100% του διαθέσιμου εισοδήματος.

Από το διάγραμμα αυτό προκύπτει, επίσης, μία μικρή ανάκαμψη των επιπέδων κατανάλωσης κατά το 2ο και 3ο τρίμηνο του 2014. Παρότι η ενίσχυση αυτή ακολουθεί την μικρή ανάκαμψη στο διαθέσιμο εισόδημα, το μερίδιο της κατανάλωσης στο διαθέσιμο εισόδημα διατηρεί την τάση ενίσχυσης των τελευταίων ετών.

Διάγραμμα 1. Διαθέσιμο εισόδημα και κατανάλωση νοικοκυριών (και μη-κερδοσκοπικών οργανισμών που εξυπηρετούν νοικοκυριά). Τα ποσά είναι σε εκατομμύρια ευρώ.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Τριμηνιαίοι Λογαριασμοί Θεσμικών Τομέων.

Εντελώς αντίστοιχα, και οι επενδύσεις των νοικοκυριών (ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου, ουσιαστικά επενδύσεις σε ακίνητη περιουσία) καταγράφουν ιδιαίτερα χαμηλούς ρυθμούς σχηματισμού, σε σύγκριση με τους αντίστοιχους των τελευταίων ετών (Διάγραμμα 2). Μάλιστα, οι επενδύσεις των νοικοκυριών αναφέρονται σε ακαθάριστους όρους (χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η απαξίωση του κτιριακού εξοπλισμού λόγω παλαιότητας). Εάν καταγράψει κανείς την καθαρή επένδυση των ελληνικών νοικοκυριών (λαμβάνοντας υπόψη της τον βαθμό απόσβεσης των κτιριακών εγκαταστάσεων, διαδικασία όχι εύκολη), το πιθανότερο είναι πως θα κατέληγε σε αρνητικά μεγέθη. Παρόλη την τάση των τελευταίων ετών, στις αρχές του 2014 παρατηρείται -και εδώ- αμυδρή ανάκαμψη.

Διάγραμμα 2. Επενδύσεις νοικοκυριών (και μη-κερδοσκοπικών οργανισμών που εξυπηρετούν νοικοκυριά): Ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Τριμηνιαίοι Λογαριασμοί Θεσμικών Τομέων.

Επιπρόσθετα, τα (ούτως ή άλλως, και προ της κρίσης, χαμηλά) επίπεδα αποταμίευσης των ελληνικών νοικοκυριών μειώθηκαν με τη συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος (Διάγραμμα 3). Ειδικά τα τελευταία δύο περίπου χρόνια, η αποταμίευση των ελληνικών νοικοκυριών διαμορφώνεται σε αρνητικά επίπεδα. Με άλλα λόγια, η προ-υπάρχουσα αποταμίευση των ελληνικών νοικοκυριών χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση της (βραχυπρόθεσμης τουλάχιστον) τάσης ενίσχυσης της κατανάλωσης και των επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία!

Διάγραμμα 3. Αποταμίευση νοικοκυριών (και μη-κερδοσκοπικών οργανισμών που εξυπηρετούν νοικοκυριά): Ακαθάριστη αποταμίευση ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Τριμηνιαίοι Λογαριασμοί Θεσμικών Τομέων.

Αναμένουμε με ενδιαφέρον περισσότερα πρόσφατα στοιχεία. Φυσικά, το περιβάλλον αβεβαιότητας που χαρακτηρίζει τους τελευταίους μήνες την ελληνική οικονομία δεν επιτρέπει ελπίδες για ανάκαμψη της αποταμίευσης. Αντιθέτως, δεν θα εκπλαγούμε εάν καταγραφεί τάση περαιτέρω ενίσχυσης της κατανάλωσης ή/και των παγίων επενδύσεων, με ταυτόχρονη μείωση της αποταμίευσής των νοικοκυριών. Κάτι παρόμοιο, όμως, δεν θα συνιστά απαραίτητα θετική είδηση: Το πιθανότερο είναι πως θα αφορά υποκατάσταση των παραδοσιακότερων μορφών τοποθέτησης (π.χ. καταθέσεις) από επενδύσεις σε καταναλωτικά και πάγια αγαθά, σε μια προσπάθεια θωράκισης του πλούτου των νοικοκυριών από ενδεχόμενες δυσμενείς εξελίξεις στη διαδικασία διαπραγμάτευσης μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και Ευρωπαίων εταίρων.