ΛΑΘΗ ΔΕΝ ΕΓΙΝΑΝ ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ο Καθηγητής Paolo Manasse, αναφερόμενος στην ιδιαίτερη περίπτωση της ελληνικής κρίσης, στο πλαίσιο συμμετοχής του στην Ημερίδα: ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, εξηγεί πως οι ευθύνες αυτής της κατάστασης δεν βαρύνουν αποκλειστικά την ίδια την Ελλάδα, αλλά και τους διεθνείς θεσμούς.

Η Ελλάδα ήταν πραγματικά μια ειδική περίπτωση από πολλές απόψεις. Σε κάθε περίπτωση, όμως, το πρόβλημα ήταν πολύ μεγαλύτερο: δεν ήταν αποκλειστικά ελληνικό, ήταν ευρωπαϊκό.

Δεν πρέπει να εξετάσουμε τι συνέβη μόνο απ’ την απαρχή της κρίσης. Για να αποκτήσει κανείς τη συνολική εικόνα, πρέπει να εξετάσει και τα προηγούμενα χρόνια, από την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Θα εντοπίσει κανείς πως υπήρξε τεράστια ανάπτυξη στο κατά κεφαλήν εισόδημα, που χρηματοδοτούνταν από το χρέος. Επρόκειτο, λοιπόν, για μια φούσκα που φούσκωνε και ο κόσμος νόμιζε ότι ήταν πιο πλούσιος. Αν εξέταζε κανείς την παραγωγικότητα, θα παρατηρούσε πως δεν αυξανόταν με τον ίδιο ρυθμό (όσο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ). Υπήρχε μεγάλη άνθηση επενδύσεων, καταναλωτισμού κ.τ.λ. με χρηματοδότηση από το εξωτερικό, με πολλές εισαγωγές και με κρατικό δανεισμό. Η εξέλιξη αυτή αύξανε το χρέος έως ότου οι πιστωτές ζήτησαν να αποπληρωθούν τα δανεικά επαναφέροντας όλους στην πραγματικότητα. Βλέποντας τα πράγματα εκ των υστέρων, παρατηρούμε τεράστια προβλήματα και λάθη στα προγράμματα προσαρμογής.

Βεβαίως, η βασική ευθύνη είναι της Ελλάδας, ωστόσο πολιτικά λάθη οφείλονται στους διεθνείς θεσμούς. Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη ήταν πως χρέος στα επίπεδα του 107% του ΑΕΠ δεν θα μπορέσει να αποπληρωθεί σε μια οικονομία σε βαθιά ύφεση.

Το μόνο λογικό πράγμα, λοιπόν, θα ήταν να γίνει αναδιάρθρωση του χρέους απ’ την αρχή. Να γίνει δηλαδή πρώτα η αναδιάρθρωση που θα είχε σώσει από πολύ πόνο και ύφεση αυτή τη χώρα. Κάτι τέτοιο δεν έγινε, ίσως για ιδεολογικούς λόγους, όμως οικονομικά ήταν λάθος και επιδείνωσε την κατάσταση.

Κατά κάποιον τρόπο η ευθύνη του σφάλματος αυτού δεν βαραίνει την Ελλάδα. Το σημείο αυτό, όμως, αποτελεί πολύ λεπτό ζήτημα. Πολλά λάθη μπορούν να συμβούν και πολλά λάθη συνέβησαν.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ειδικά οι διεθνείς οργανισμοί εξανάγκασαν σε μια πραγματικά πολύ σκληρή απελευθέρωση των αγορών, κάτι τέτοιο -όμως- δεν έχει τα ίδια αποτελέσματα σε όλες τις αγορές. Τελικά, οι περικοπές δεν αφορούσαν την κατανάλωση αλλά τους μισθούς.

Ήταν, λοιπόν, λάθος ο υπερβολικός φόρτος στη μεταρρύθμιση της εργασίας, αντί άλλων πραγμάτων.

Στιγμιότυπο από την ομιλία του Καθηγητή Paolo Manasse κατά τη διάρκεια της Ημερίδας.