ΜΕΡΚΑ(Ε)ΝΤΙΛΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Ο Μερκαντιλισμός (Mercantilism) ήταν το κυρίαρχο δυτικό ευρωπαϊκό οικονομικό δόγμα, που επικρατούσε στην Ευρώπη κυρίως από τον 16ο έως το τέλος του 18ου αιώνα. Πρέσβευε ότι για λόγους στρατιωτικής ασφάλειας ήταν εξαιρετικά σημαντικό η κυβέρνηση να ελέγχει το εξωτερικό εμπόριο και ειδικότερα το εμπόριο κρίσιμων αγαθών. Το δόγμα αυτό αποτέλεσε το ιδεολογικό υπόβαθρο για τους Ευρωπαϊκούς πολέμους μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα. Επίσης, αποτέλεσε το ιδεολογικό υπόβαθρο για την ιμπεριαλιστική επέκταση των Ευρωπαϊκών δυνάμεων σε όλον τον κόσμο. Στο βάθος της σκέψης τους ήταν η κατάκτηση της δυνατότητας αέναης μεγέθυνσης των οικονομιών. Θεωρητικά, το δόγμα του μερκαντιλισμού κατέρρευσε μετά το “Wealth of Nations” (1776) του A. Smith και την υιοθέτηση των πολιτικών ελεύθερου εμπορίου.

Μερκεντιλισμός (Merke-ntelism) είναι το δόγμα που επικρατεί σήμερα στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ευρωζώνη, όπως υποστηρίχθηκε και εφαρμόστηκε από τη Γερμανία. Σύμφωνα με την αντίληψη αυτή, οι οικονομίες θα πρέπει να αναζητούν τη μεγέθυνσή τους μέσα από την αύξηση των εξαγωγών τους. Ο Μερκεντελισμός είναι καρπός της εμπειρίας του τρόπου με τον οποίο ενοποιήθηκε η Γερμανία στη δεκαετία του 2000. Σήμερα, θεωρείται από τους Γερμανούς ως το μοναδικό μοντέλο, το οποίο ήταν δυνατό να εφαρμοστεί στα Ευρωπαϊκά δεδομένα. Χαρακτηρίζεται από τις πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής, εσωτερικής υποτίμησης και ενιαίας νομισματικής πολιτικής με χαμηλό (κάτω από 2%) πληθωριστικό στόχο. Αυτοί που νομίζουν ότι είναι νεόκοπο δείγμα πολιτικής, κάνουν λάθος. Οι ρίζες του βρίσκονται στη συνθήκη του Maastricht το 1992.

Ο Μερκεντελισμός εμφανίζει δύο διαφορετικά πρότυπα αποτελεσματικότητας στην Ευρωπαϊκή οικονομία. Η Γερμανία συνέχισε να παρουσιάζει μέχρι και το 2013 υψηλούς σχετικά ρυθμούς μεγέθυνσης, αλλά και η καθήλωσή τους μετά το 2013 δε συνοδεύεται από αύξηση της ανεργίας. Αντιθέτως, η προϋπάρχουσα παραγωγική συγκρότηση της Ευρωπαϊκής περιφέρειας (και όχι μόνο) κατέρρευσε, τουλάχιστον όπως ήταν οργανωμένη μέχρι την κρίση του 2008. Παρόλα αυτά, ο στόχος της διαμόρφωσης θετικών αποτελεσμάτων του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών φαίνεται να επιτυγχάνεται κυρίως μέσω του υφεσιακού καναλιού. Ο συνδυασμός της επίτευξης θετικών ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών και του προγράμματος Outrights Monetary Transactions (OΝT) της ECB έφερε και τη μείωση του χρηματοπιστωτικού κινδύνου σε όλη την Ευρωζώνη, γεγονός που προοιωνίζει επιστροφή των κεφαλαίων που πιθανόν έρχονται και από πολύ μακριά (Ιαπωνία, κ.τ.λ.) λόγω των Abenomics (ακραία επεκτατική νομισματική δημοσιονομική πολιτική). Παράλληλα, μειώθηκε η έκθεση της Γερμανίας στις πιστώσεις που χορηγεί στην υπόλοιπη Ευρώπη (πληρωτέα υπόλοιπα) του Target2 (του ενδοευρωπαϊκού συστήματος συναλλαγών).

Ο Μερκεντελισμός, λοιπόν, για την Ελλάδα σημαίνει μία μικρότερη (κατά το ¼ περίπου) οικονομία εξυγιασμένη, αυτοδύναμη και «υπερήφανη» Ελλάδα, που θα ντρέπεται όμως για τους 1.000.000 άνεργούς της. Ή θα παραμείνουν άνεργοι ή θα μεταναστεύσουν, ανοίγοντας μία τεράστια πληγή αιμορραγίας στις μελλοντικές αναπτυξιακές δυνατότητες μεγέθυνσής της, αφού φεύγουν πλέον τα πιο δυναμικά στοιχεία του ανθρώπινου δυναμικού της.

Είναι εντυπωσιακό, πάντως, ότι υπάρχουν επίσημες φωνές στη χώρα μας που θεωρούν ότι από εδώ και πέρα θα ζούμε μόνο από τις εξαγωγικές μας δυνατότητες και ότι αυτό είναι μία εξαιρετικά θετική ένδειξη οικονομικής υγείας. Ίσως, μακροπρόθεσμα να είναι έτσι τα πράγματα. Αλλά μακροπρόθεσμα θα έχουμε όλοι φύγει από αυτήν τη ζωή. Και αυτό, στην προκειμένη περίπτωση, πολύς κόσμος το γνωρίζει και όχι μόνο από τη γνωστή αναφορά του Keynes. Το να το πιστεύει λοιπόν η Μερκεντελιστική Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση είναι ένα θέμα, το να το θεωρεί όμως επιδιωκόμενο αποτέλεσμα ή εσωτερική οικονομική πολιτική είναι ένα άλλο θέμα.

Η φράση, μείωση του ρυθμού προσαρμογής της οικονομίας, είναι ξένη έννοια με τον τρόπο σκέψης τους. Όλοι οι διαθέσιμοι πόροι κατευθύνονται στη μείωση του χρέους και στην προώθηση των στόχων του θετικού δημοσιονομικού και εξωτερικού ισοζυγίου μέχρι και της εξαγωγής εγχώριων αποταμιεύσεων! Ξεχάσαμε ότι το να ενισχύουμε (χωρίς προσφυγή στους δημόσιους δανειακούς πόρους) τους παρανομαστές (ΑΕΠ) θα έφερνε γρηγορότερα τα ίδια και πολύ καλύτερα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.

Θα μου πείτε, υπάρχει και ο Σόιμπλε που σκέπτεται την ανάπτυξη στην Ευρώπη για εμάς, πριν από εμάς. Η λέξη αυτή (ανάπτυξη) - για πολλούς και σοβαρούς λόγους - δεν έχει μεγάλη συγγένεια με τον πυρήνα της οικονομικής σκέψης στο Ευρωπαϊκό (Γερμανικό) κατεστημένο. Όμως, η κτηματική φούσκα που σχηματίζεται στην Γερμανία, λόγω του ότι έχει κατακλυστεί από κεφάλαια από όλη την Ευρώπη (ως ασφαλής προορισμός), οι επερχόμενες Ευρωπαϊκές εκλογές που για πρώτη φορά θα έχουν και πολιτικό νόημα (λόγω θεσμικών αλλαγών) και η διόγκωση της δυσφορίας της Ευρωπαϊκής κοινωνίας, οδηγεί τον Σόιμπλε να σκέπτεται κάποιες τραπεζικές επενδύσεις και την ανάπτυξη στο Νότο. Πάντως, το βασικό γερμανοκεντρικό μοντέλο οικονομικής σκέψης είναι αποφασισμένο να διαρκέσει και μετά τις Γερμανικές εκλογές, ενώ θ’ αρχίσει να βιώνει αξιολογότερες μεταβολές μετά τις Ευρωπαϊκές εκλογές του 2014, όταν και όλη η ομάδα των Ευρωκρατών θα αντιλαμβάνεται τα προβλήματα που έχει δημιουργήσει στους Ευρωπαίους και θα κατακλύζεται από τις τύψεις για το «Ελληνικό Λάθος».

Έτσι, θα αρχίσουν να σκέπτονται πολύ σοβαρότερα την άσκηση διαφοροποιημένης νομισματικής πολιτικής και θα φλερτάρουν την εκδοχή των Obamaeconomics (Οικον. Πολιτική USA) και Abenomics (Οικον. Πολιτική Ιαπωνίας) για την Ευρωζώνη.