Ο ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΑΙ Η ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Η μείωση του μεγέθους του δημοσίου τομέα βρίσκεται πάντα στην κορυφή της λίστας υποχρεώσεων των χωρών, που αναγκάζονται να προχωρήσουν σε δομικές μεταρρυθμίσεις για να περιορίσουν τα έξοδά τους.

Η μέτρηση του μεγέθους του δημόσιου τομέα, σε γενικές γραμμές, ενέχει πολλές δυσκολίες, οι οποίες πηγάζουν από την πολυπλοκότητα αλλά και τη μοναδικότητα των υπηρεσιών που το κράτος παρέχει στους πολίτες. Το πιο συνηθισμένο μέτρο που χρησιμοποιείται στην οικονομική βιβλιογραφία είναι το ύψος των δημοσίων δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ. Μια άλλη προσέγγιση στο μέγεθος του δημοσίου τομέα μπορεί να γίνει με βάση τον αριθμό των ατόμων που απασχολούνται σε αυτόν. Αυτόν το δεύτερο τρόπο χρησιμοποιεί και το Eurofound σε πρόσφατη έρευνά του.

Μέσω της έρευνας του Eurofound επισημαίνεται πως ο δημόσιος τομέας την τελευταία 5ετία (2008-2013) έχει πληγεί καίρια εντός της ΕΕ (Διάγραμμα 1). Και αυτό το φαινόμενο δεν απαντάται μόνο στις χώρες στις οποίες εφαρμόζεται κάποιο πρόγραμμα προσαρμογής, αλλά και σε άλλες που επλήγησαν λιγότερο από την οικονομική κρίση. Παράλληλα, υπάρχουν και κάποιες ελάχιστες χώρες που μέσα στη δύσκολη 5ετία για την ΕΕ, προχώρησαν σε προσλήψεις καταγράφοντας θετικό πρόσημο.

Διάγραμμα 1. Μεταβολές των απασχολουμένων στη δημόσια διοίκηση (2008-2013).

_{Πηγή: Eurofound.}

Πιο συγκεκριμένα, από τα 28 μέλη της ΕΕ, τα 19 προχώρησαν σε μειώσεις προσωπικού στους οργανισμούς του Δημοσίου. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτή η μείωση έλαβε δραματικό χαρακτήρα, όπως στη Λετονία που μείωσε κατά 29% το δυναμικό της. Σε σημαντικές μειώσεις προχώρησαν ακόμα οι: Πορτογαλία (14%), Γαλλία (14%) και Ηνωμένο Βασίλειο (11%). Η Ελλάδα, όπως και η Κύπρος, μείωσαν τους δημόσιους υπαλλήλους τους κατά 11%. Από την άλλη, υπάρχουν χώρες που ακολούθησαν το αντίθετο ρεύμα και μέσα στη συγκεκριμένη πενταετία προχώρησαν σε προσλήψεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Ουγγαρία που ανέβασε το ποσοστό στο 25% και ακολουθεί η Σλοβακία (20%) και οι Σουηδία και Εσθονία με 13% και 12% αντίστοιχα.

Συνολικά, στο δημόσιο τομέα της ΕΕ έχουν χαθεί πάνω από 800.000 θέσεις από το 2008 μέχρι το 2013. Ποσοστιαία μεταφράζεται σε συνολική μείωση της τάξης του 5%, αναλογικά μεγαλύτερη από τη συνολική μείωση της απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα. Φαίνεται ότι η ευρωπαϊκή οικονομία κινείται σε αντίστοιχη κατεύθυνση με αυτή των ΗΠΑ, δεδομένου ότι μείωση παρατηρείται στις θέσεις εργασίας των ΗΠΑ σε τοπικό/πολιτειακό επίπεδο κυβέρνησης (local/state government) μεταξύ των ετών 2009 και 2014 (μείωση περίπου κατά 170.000 θέσεις), παρόλο που σε επίπεδο ομοσπονδιακής κυβέρνησης καταγράφεται μικρή αύξηση των θέσεων εργασίας.

Όσον αφορά τώρα στην ελληνική οικονομία, όπως είχαμε αναφέρει σε παλαιότερη ανάρτηση (Το Μέγεθος του Δημοσίου Τομέα), το μέγεθος του ελληνικού δημόσιου τομέα θεωρείται από πολλούς ο κύριος ένοχος για τη διαχρονική συσσώρευση των ελλειμμάτων, η οποία οδήγησε στην κρίση χρέους που τα τελευταία τέσσερα χρόνια μάχεται να αντιμετωπίσει η ελληνική οικονομία. Αποκορύφωμα ήταν το έτος 2009 όπου το έλλειμμα άγγιξε το 15,4% του ΑΕΠ, καθώς οι δημόσιες δαπάνες το εν λόγω έτος ανήλθαν σε 53% του ΑΕΠ ενώ τα έσοδα ήταν μόλις 38% του ΑΕΠ. Ως εκ τούτου, ο δημόσιος τομέας βρέθηκε στο στόχαστρο του προγράμματος προσαρμογής.

Αυτό που δε σημειώνεται στην έρευνα του Eurofound είναι η μεταβολή στη συνολική απασχόληση. Έτσι λοιπόν, το Διάγραμμα 2 παρουσιάζει τους απασχολουμένους στη δημόσια διοίκηση της ελληνικής οικονομίας ως ποσοστό της συνολικής απασχόλησης.

Διάγραμμα 2. Απασχολούμενοι στη δημόσια διοίκηση ως ποσοστό του συνόλου της απασχόλησης.

_{Πηγή: Eurostat (lfsq_egana).}

Έτσι, μπορεί στην ελληνική οικονομία ο αριθμός των απασχολουμένων στη δημόσια διοίκηση να μειώθηκε κατά 11% από το 2008 έως το 2013, ωστόσο, η συνολική απασχόληση μειώθηκε κατά μεγαλύτερο ποσοστό. Για αυτό το λόγο η τάση που εμφανίζεται στο Διάγραμμα 2 έχει θετική κλίση. Θα μπορούσε λοιπόν κάποιος να ισχυριστεί ότι παρά το γεγονός ότι ο δημόσιος τομέας βρέθηκε στο στόχαστρο του προγράμματος προσαρμογής, εντούτοις ο ιδιωτικός τομέας είναι αυτός ο οποίος έχει δεχτεί το μεγαλύτερο πλήγμα από την προσαρμογή αυτή. Αυτό βέβαια δεν είναι κάτι που δεν μπορούσαμε να υποπτευθούμε εκ των προτέρων, ωστόσο έρχεται να συμπληρώσει τα συμπεράσματα της μελέτης του Eurofound.