ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΤΟΧΙΑ

[…] Το ζήτημα που μας απασχολεί αφορά την πορεία της ελληνικής οικονομίας στη μετά το Β΄ Μνημόνιο εποχή: Θα ακολουθήσει η είσοδος σε ένα Γ΄ Μνημόνιο (παροχή εξωτερικής βοήθειας υπό αυστηρές - λίγο ή πολύ - συνθήκες), θα επιλεγεί ο δρόμος της αντισυστημικότητας (έξοδος από το ευρώ) ή θα ακολουθηθεί ένας δρόμος σταδιακής αποκατάστασης της θεσμικής λειτουργίας και της εφαρμογής προγραμμάτων οικονομικής πολιτικής, των οποίων η ιδιοκτησία θα ανήκει στα εκλεγμένα όργανα της ελληνικής πολιτείας; Η Αντισυστημικότητα και το Γ΄ Μνημόνιο ασκούν εξαιρετική γοητεία στους υποστηρικτές τους. […] Πρόκειται για τους δύο τελευταίους Μεγάλους Πειρασμούς αυτής της πορείας. […]

[…] ο δρόμος μεταξύ των Δύο Πειρασμών είναι γεμάτος σκληρές αποφάσεις στις οποίες πρέπει συνεχώς να αναμετράται το κοινωνικό κόστος και όφελος. […]

Ο δρόμος όμως αυτός περνάει και μέσα από μία ακόμη οξεία πολιτική σύγκρουση, αυτή δηλαδή της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης. Όσοι πίστεψαν ότι η πολιτική σύγκρουση του Ιουνίου του 2012 ήταν η τελευταία οξεία σύγκρουση με διακύβευμα τη μελλοντική πορεία της Ελλάδας, μπορεί να διαψευστούν.

Η φυσιολογική πορεία των πραγμάτων μετά τον Ιούνιο του 2012 προδιαγραφόταν αρκετά ομαλή: Σταθεροποίηση της οικονομίας, εκλογή προέδρου (που δε θα οδηγούσε σε εκλογές), συμφωνία χρέους και απόφαση για ένταξη της Ελλάδας σε πρόγραμμα με Προληπτική Γραμμή Πιστώσεων που θα εξασφάλιζε την κάλυψη των χρηματοδοτικών κενών σε περίπτωση αδυναμίας κάλυψης από τις αγορές, πάντοτε υπό συνθήκες προσαρμογής σε μία σειρά από διαρθρωτικές παρεμβάσεις. Εν τέλει βουλευτικές εκλογές θα γίνονταν, το πιο πιθανόν, το φθινόπωρο του 2015 ή το αργότερο την άνοιξη του 2016.

Η επικείμενη όμως σύγκρουση γύρω από την εκλογή του Προέδρου ενδεχομένως να αναβάλει τις συμφωνίες χρέους και εξόδου από το Β΄ Μνημόνιο και να οδηγήσει σε εκλογές. […]

Αυτό όμως είναι ένα μόνο εναλλακτικό σενάριο απέναντι στην ομαλή εξέλιξη των πραγμάτων. Μπορεί να προκύψουν και διαφορετικές παραλλαγές οι οποίες όμως όλες θα έχουν κοινό παρανομαστή την πόλωση και την πολιτική σύγκρουση.

Εάν η σύγκρουση οξυνθεί πάρα πολύ και ανέβει ξανά ο πολιτικός κίνδυνος, με αποτέλεσμα την άνοδο των επιτοκίων του Ελληνικού δημόσιου χρέους (πάνω από 6 – 6,5%), θα είναι πολύ δύσκολο, ανεξαρτήτως της πολιτικής έκβασης της σύγκρουσης αυτής, να αποφευχθεί η ένταξη σε Προληπτική Γραμμή Πιστώσεων με ιδιαίτερα αυστηρούς όρους ή σε Γ΄ Μνημόνιο. […]

Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου του Π.Ε. Πετράκη «Οι Δύο Πειρασμοί: Η Δύσκολη Πορεία της Ελληνικής Οικονομίας μετά την Κρίση και οι Πειρασμοί της Αντισυστημικότητας και του Γ’ Μνημονίου», Εκδόσεις Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος, Μάιος 2014.

Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον να γίνει αντιληπτό ότι η εξέλιξη των γεγονότων για την ελληνική οικονομία ήταν προβλέψιμη σε μεγάλο βαθμό. Όλα σχεδόν τα σημεία του παραπάνω προλόγου επαληθεύτηκαν και μάλιστα σε συμπυκνωμένο χρόνο. Με άλλα λόγια κανείς (επενδυτής) δεν περίμενε να παρέλθει ο χρόνος για να υλοποιηθούν οι προβλέψεις. Τα πάντα «προεξοφλήθηκαν» στον παρόντα χρόνο.

Ένα μεγάλο ερωτηματικό γεννιέται: Αφού θα μπορούσε να ήταν προβλέψιμη η εξέλιξη γατί και πώς η Κυβέρνηση επέλεξε την προώθηση της ιδέας της εξόδου από το ΔΝΤ από το Μνημόνιο, κ.λπ., και η Αντιπολίτευση επέλεξε την εξαγγελία ενός μεγάλου ελλειμματικού προγράμματος δημόσιων δαπανών;

Αφού επιτεύχθηκαν οι δημοσιονομικοί στόχοι και δημιουργήθηκαν δημοσιονομικά πλεονάσματα, η κυβέρνηση εκπόνησε ένα σχέδιο για τη μετά το τέλος του Μνημονίου εποχή που στηριζόταν στο αίτημα για «Καθαρή Έξοδο» (τύπου Ιρλανδίας και Πορτογαλίας) στις αγορές. Όλοι γνωρίζαμε, και εμείς δηλαδή που δε συμμετέχουμε στα κέντρα εξουσίας, από το Φεβρουάριο του 2014, ότι ένα τέτοιο αίτημα θα ήταν εξαιρετικά φιλόδοξο και θα αντιμετωπιζόταν με ιδιαίτερο σκεπτικισμό. Ίσως σ’ ένα διαφορετικό εξωτερικό περιβάλλον και χρονική συγκυρία (π.χ. ένα χρόνο νωρίτερα) να είχε, όπως της Πορτογαλίας, καλύτερη τύχη. Δεν έφτανε αυτό. Η Κυβέρνηση ζητάει να φύγει και το ΔΝΤ. (Άλλο που δεν ήθελε το ΔΝΤ). Κάποιοι είχαν σχεδιάσει μία πολιτική πλατφόρμα (έξοδος από το Μνημόνιο και από το ΔΝΤ) για καλύτερες συνθήκες εκλογής Προέδρου και εκλογική προετοιμασία, με καθαρό δηλαδή εσωστρεφή πολιτικό προσανατολισμό.

Λάθος προτεραιότητες, σε λάθος χρόνο.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, από την πλευρά του, συνεπής με την αντίληψη που έχει διαμορφώσει για τα αίτια της κρίσης εξήγγειλε στη Θεσσαλονίκη ένα πρόγραμμα ενίσχυσης της ζήτησης αγνοώντας τις επιπτώσεις που θα έχει στην εμπιστοσύνη (ΒΗΜΑ 21/9/2014) για την προοπτική τιθάσευσης του χρέους. Η κίνησή του επιβάλλεται να κριθεί κυρίως ως ενέργεια που σημαδεύει το Σεπτέμβριο του 2014 και όχι ως σηματοδότηση του τρόπου που θα κυβερνήσει εάν και όποτε αναλάβει την Κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα η κίνηση αυτή έπληξε καίρια το σχέδιο της Κυβέρνησης για καθαρή έξοδο από το Μνημόνιο. Με αυτή την έννοια ήταν πολιτικά επιτυχής για τον ΣΥΡΙΖΑ.

Οι πολιτικές προθέσεις και των δύο μεγάλων πολιτικών σχηματισμών, είχαν έναν κοινό παρονομαστή: έχουμε δημοσιονομικά πλεονάσματα, ας τα μοιράσουμε και για το χρέος θα δούμε στο μέλλον. Μα αυτό είναι το γήπεδο της Αντιπολίτευσης στο οποίο πολύ δύσκολα θα χάσει τον αγώνα από την Κυβέρνηση!

Ελπίζω όμως όλοι να αντιληφθούν ότι οι αγορές έχουν ήδη διαλέξει το γήπεδο που θα γίνει η τελική μάχη με κύριο χαρακτηριστικό τα υψηλά spreads και πολύ δύσκολες δυνατότητες αναχρηματοδότησης του χρέους.

Τελικά με αντίπαλο τις αγορές έχασαν και οι δύο και μαζί η Ελληνική οικονομία.

Από εδώ και πέρα αυτό που μένει είναι σιγά – σιγά να ξαναχτίσουμε τη χαμένη αξιοπιστία.