ΤΑ ΤΡΙΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ

Είναι εντυπωσιακά αυτά που συνέβησαν στην Κύπρο και εντυπωσιακότερα τα μηνύματα που μπορούμε να έχουμε παρατηρώντας προσεκτικά τις εξελίξεις.

Σημειωτέον ότι τα μηνύματα αυτά δεν είναι απλές πολιτικές θεωρητικές υποθήκες. Θεμελιώθηκαν με κοινωνικό πόνο ισοδύναμο για την Κύπρο με αυτόν της τραγωδίας του 1974.

Πιστεύω ότι το Κυπριακό ζήτημα θα συνεχίζει επί μακρό διάστημα να παράγει πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά μηνύματα. Το παρόν σημείωμα όμως αναδεικνύει τρία κρίσιμα μηνύματα με γενική, παγκόσμια ισχύ και βεβαίως εξαιρετική ισχύ για τον Ελλαδικό χώρο:

1. Η παγκόσμια (κυρίως δυτική) και ιδιαιτέρως η Ευρωπαϊκή οικονομία απομοχλεύεται, δηλαδή μειώνει τα χρέη της. Αυτό θα κρατήσει μέχρι το 2018 - 2020.

Διάγραμμα 1. Διαχρονική εξέλιξη του λόγου δημοσίου χρέους προς ΑΕΠ για τις χώρες του G-20.

Μία παρόμοια οικονομική συγκυρία γενικά εξαφανίζει τα χρήματα από την οικονομία, αφού στον πυρήνα της καταστρέφει πλούτο.

Όποιος λοιπόν ισχυρίζεται ότι έχει πλούτο και γενικότερα ισχυρίζεται ότι «λεφτά υπάρχουν» χωρίς να βρίσκεται σε μία οικονομία όπου έχει φυσικό η πραγματικό πλούτο (πετρέλαιο ή πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο) ή μπορεί να δημιουργήσει (έστω και προσωρινά) νομισματικό πλούτο (έκδοση χρήματος), οδηγεί την κοινωνία σε αδιέξοδο. 

Και τι θα γίνει από εδώ και πέρα; Θα περιμένουμε να αποδώσει το σχέδιο της Τρόικα, για να απορροφήσει τους άνεργους που έχουν δημιουργηθεί; Όσο και να περιμένουμε, εάν δεν αλλάξει κάτι δραστικά (Ευρωπαϊκός πολιτικός συσχετισμός ή δραστικό κούρεμα του χρέους ή σημαντικές εξωγενείς επενδύσεις), πολύ δύσκολα θα μειωθεί γρήγορα ο κοινωνικός πόνος. Μπορούμε όμως κάθε ευρώ που μπορεί να εξοικονομηθεί ή που βρίσκεται πέραν του προγράμματος να επιστρέφει στην αγορά και στην κοινωνία (όχι στη μείωση του χρέους). 

2. Η παγκόσμια οικονομία διατηρεί υψηλό βαθμό παγκοσμιοποίησης, παρόλο που πολιτικές επιβάρυνσης του γείτονα (πόλεμος νομισμάτων) κάνουν την εμφάνισή τους.

Διάγραμμα 2. Δείκτης Παγκοσμιοποίησης.

_{Πηγή: Dreher, Axel (2006): Does Globalization Affect Growth? Evidence from a new Index of Globalization, Applied Economics 38, 10: 1091-1110 και Dreher, Axel, Noel Gaston and Pim Martens (2008), Measuring Globalisation – Gauging its Consequences (New York: Springer).} 

Οι αποφάσεις λαμβάνονται σε υπερεθνικά κέντρα εξουσίας (G20,IMF, Eurozone κ.τ.λ.). Όποιος δεν το πρόσεξε η «άδεια» για την έναρξη μίας γενικότερης πτωχευτικής διαδικασίας τραπεζικών ιδρυμάτων είχε δοθεί στις Κάννες από τους G20 το Νοέμβριο του 2011!!

Σ’ ένα τέτοιο κόσμο, η προβολή μίας εθνικιστικής αντίληψης που έχει νεφελώδεις υποδομές, δημιουργεί ροπές για πολύ σοβαρές και καταστροφικές συγκρούσεις.

Και τι θα γίνει από εδώ και πέρα; Θα περιμένουμε πάντοτε κάποιοι άλλοι να αποφασίζουν για εμάς; 

Χρειάζεται πολύ εξυπνάδα για να τοποθετούμεθα κάθε φορά στη διεθνή σκακιέρα. Αλλά να το κάνουμε! Για παράδειγμα, πολύ καλή ιδέα η ευρωπαϊκοποίηση των δικαιωμάτων των κοιτασμάτων.

3. Το παγκόσμιο θεσμικό πλαίσιο μεταβάλλεται ραγδαία και συνεπώς η αβεβαιότητα αυξομειώνεται ταχύτατα. Οι επιμέρους κοινωνίες έχουν ανάγκη από σταθερές.

Διάγραμμα 3. Δείκτης Αβεβαιότητας Οικονομικής Πολιτικής (κινητός Μ.Ο. 30 ημερών).

_{Πηγή: Economic Policy Uncertainty.}

Σημειωτέον ότι η θεσμική αβεβαιότητα έχει απίστευτες μορφές και εκφράσεις. Ποιος πίστευε ότι θα καταστρέφονταν καταθέσεις, αλλά και όχι τα δάνεια του ίδιου του καταθέτη / δανειολήπτη από την ίδια τράπεζα!! 

Κατά συνέπεια, όταν πρεσβεύεις την αβεβαιότητα, οδηγείς την κοινωνία σε αβεβαιότητα. 

Και τι θα γίνει από εδώ και πέρα; Θα αποδεχόμαστε κάθε φορά το πολιτικό και οικονομικό status - quo για να μη δημιουργούμε αβεβαιότητα; 

Χρειάζεται παιδεία και ωριμότητα για να τραβήξουμε ως κοινωνία και πολιτική μία κόκκινη γραμμή: Από εδώ βρίσκονται τα αμφισβητούμενα και διεκδικούμενα αλλά από εδώ και οι σταθερές. Για τα πρώτα να δώσουμε όλες τις μάχες που απαιτούνται αλλά για τα δεύτερα πρέπει να υπάρξει απόλυτη συμφωνία.