Άρθρα Παναγιώτη Ε. Πετράκη - ΤΑ ΝΕΑ

ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΜΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΟΥ 2022

Η διεθνής και εσωτερική οικονομική κατάσταση έχει προς το παρόν γενικά σταθεροποιηθεί (εδώ και έναν μήνα) σε ένα βεβαίως χειρότερο επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας, αλλά τουλάχιστον δεν παρουσιάζει ραγδαία επιδείνωση. Γενικά πάντως η πιο πιθανή προοπτική θα είναι να παρακολουθήσουμε από εδώ και πέρα μια χαμηλής ταχύτητας ελαφρά επιδείνωση παρά μια θεαματική βελτίωση. Είναι η λεγόμενη «ελαφρά προσγείωση» (σε αντίθεση με τη βαριά – ανώμαλη – προσγείωση) που αφορά την οικονομική δραστηριότητα, τις αγορές και την οικονομική πολιτική.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ

Σε εποχές πολύ μεγάλων αλλαγών, όπως αυτής που ζούμε, με την αβεβαιότητα να βρίσκεται στα ύψη, οι υπεύθυνοι χειριστές της πολιτικής θα πρέπει να συνυπολογίζουν όλες τις δυνατότητες εναλλακτικών μελλοντικών εξελίξεων και εάν είναι δυνατόν να βάζουν και πιθανότητες υλοποίησης δίπλα σε κάθε μία από αυτές. Η στρατηγική εφαρμοσμένη πρόβλεψη (foresight) κάνει ακριβώς αυτή τη δουλειά. Πρόσφατα μάλιστα η χώρα μας έχει αποκτήσει μία δεξαμενή σκέψης που ασχολείται με αυτό, προωθώντας έναν από τους πιο δύσκολους και άγνωστους μέχρι τώρα χώρους διοίκησης και διαχείρισης της ανάπτυξης.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: 2015-2022

Το κράτος παρεμβαίνει πολύ στην οικονομία και δεν επιτρέπει στον ιδιωτικό τομέα να δημιουργεί πλούτο και θέσεις εργασίας; Ή μήπως το κράτος δεν παρεμβαίνει αρκετά και επιτρέπει στον ιδιωτικό τομέα να λειτουργεί εκτός ελέγχου;

Για να εκτιμήσουμε την απάντηση των Ελλήνων, λάβαμε υπόψη μας δύο σχετικές έρευνες: Η μία είναι της ΔιαΝΕΟσις, «Τι πιστεύουν οι Έλληνες», που μας δίνει απαντήσεις για την περίοδο 2015 έως το 2018 και το 2022. Η δεύτερη είναι του ΕΚΠΑ που παραθέτει ευρήματα για το 2019 και το 2020. Έτσι έχουμε μια πλήρη σειρά απαντήσεων από το 2015 έως το 2022.

ΣΤΑΣΙΜΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ: ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ ΜΑΣ

Είναι γεγονός ότι δεν περιμέναμε θεαματικές αποφάσεις από τη Συνεδρίαση της ΕΚΤ της 14ης Απριλίου διότι, όπως έχουμε ξαναεπισημάνει, το ευρωπαϊκό (και το διεθνές) σύστημα βρίσκεται σε μια στάση αναμονής μέχρι περίπου τον Μάιο, όταν θεωρητικά θα έχει διαμορφωθεί η εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία.

ΧΩΡΙΣ ΒΑΘΜΟΥΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Όταν μπήκε ο καινούργιος αιώνας, γνωρίζαμε ήδη ότι εισερχόμαστε σ’ έναν καινούργιο κόσμο: η υπεροχή της μιας υπερδύναμης θα έδινε τη θέση της σ’ ένα πολυπολικό πλαίσιο όπου αρκετά κέντρα αποφάσεων θα έπαιζαν σημαντικό ρόλο διεκδικώντας κομμάτια παγκόσμιας εξουσίας, καταστρέφοντας ό,τι γνωρίζαμε ως μεταπολεμική διεθνή οργάνωση.

ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΣΚΕΠΤΙΚΙΣΜΟΣ

Μέχρι τώρα για την ελληνική οικονομία έχουμε δεχτεί (οξεία φάση της σύγκρουσης) ότι το αναμενόμενο σενάριο περιελάμβανε για το 2022 έναν πληθωρισμό της τάξης του 6,4% και έναν ρυθμό μεγέθυνσης 1,15% (νέες εκτιμήσεις). Η παραδοχή ήταν ότι ο πόλεμος θα παραταθεί και οι τιμές της ενέργειας, που διαμορφώνουν περισσότερο από 45% του τιμάριθμου, θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα. Όμως αναπτύσσεται μία πιο αισιόδοξη προοπτική (βλέπε προηγούμενο σημείωμα) όπου ο κόσμος αφομοιώνει και προσαρμόζεται στις αρνητικές συνέπειες της σύρραξης.

ΜΕΓΑΛΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ, ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΕΝΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

Τρεις μέρες πέρασαν που σημαδεύτηκαν από σημαντικές συναντήσεις της πολιτικής ηγεσίας της Δύσης (ο Μπάιντεν στην Ευρώπη, το G7, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ). Ομως, ενώ συζητήθηκαν όλα τα σημαντικά ζητήματα, οι αποφάσεις ήταν περιορισμένες και παραπέμπουν στο μέλλον. Ο λόγος είναι απλός: όλα εξαρτώνται από τις εξελίξεις στο έδαφος στον πόλεμο της Ουκρανίας. Οι Ρώσοι ανακοίνωσαν τη δεύτερη φάση του πολέμου, όπου φαίνεται να είναι η εξασφάλιση του ελέγχου του νοτιοανατολικού τομέα της χώρας.

Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ

Μετά τη χειροτέρευση των πολεμικών συνθηκών στο έδαφος της Ουκρανίας κάναμε νέες εκτιμήσεις για την ελληνική (και την ευρωπαϊκή) οικονομία. Στο σενάριο που έχουμε πλέον διατηρούμε τις πιέσεις στον μέσο ετήσιο πληθωρισμό στο 7,2% έναντι 2,87% που εκτιμούσαμε πριν από την επιδείνωση.

ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Στις 27/11/2021 υπό τον τίτλο «Αναθεωρητική και Ανορθόδοξη Τουρκία» είχαμε διατυπώσει την εκτίμηση ότι η οικονομική αδυναμία της Τουρκίας, που έχει διαμορφωθεί κυρίως από τις ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές της, δημιουργεί «ένα παράθυρο ευκαιρίας» για τη δημιουργία μιας μεσοχρόνιας περιόδου ισορροπίας με την Ελλάδα όσον αφορά τις αναθεωρητικές της βλέψεις.

Όταν τα γράφαμε αυτά δεν υπήρχε πόλεμος στην Ουκρανία παρ’ όλο που είχε αρχίσει να δείχνει τα δόντια της η ενεργειακή κρίση, αλλά βλέπαμε ότι η οικονομική κρίση της Τουρκίας μεγεθυνόταν.

Ο ΝΕΟΣ ΨΥΧΡΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν μια περίοδος γεωστρατηγικών εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας και ευρύτερα της Δύσης με το ανατολικό μπλοκ που διήρκεσε από το 1947 (το δόγμα Τρούμαν) μέχρι το 1991 (διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης). Πολλές θερμές συρράξεις συνέβαιναν σε όλον τον κόσμο με την υποστήριξη των υπερδυνάμεων χωρίς να συγκρούονται απευθείας διότι βεβαίως αυτό θα οδηγούσε σ’ έναν μεταπυρηνικό κόσμο.