Ο «ΗΓΕΜΟΝΑΣ» ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αέρας της Αθηναϊκής Δημοκρατίας φύσηξε στη βασανισμένη και ταπεινωμένη σήμερα Ελλάδα, με την παρουσία και την ομιλία του απερχόμενου πλανητάρχη Μπαράκ Ομπάμα, που δεν απευθυνόταν στα στενά όρια της χώρας μας, αλλά στην παγόσμια κοινότητα, στην ανθρωπότητα. Έτσι ακριβώς, όπως η Αθήνα υμνούσε -όχι στενά τη δημοκρατία «της»- αλλά «τη» δημοκρατία ως αξίωμα καθολικό.

Η επίσκεψη του Ομπάμα στην Αθήνα αποδόθηκε σε πλείστους λόγους, που δεν θα αναλύσω. Θα αρκεστώ στη δήλωση του ίδιου ότι ήθελε να κλείσει την προεδρία του με την επίσκεψη στην Ακρόπολη των Αθηνών. Όταν άκουσα, λοιπόν, την ομιλία του, δικαιολόγησα απόλυτα την επιθυμία του, καθώς ένας τέτοιος ύμνος στη δημοκρατία δεν θα μπορούσε να ακουστεί παρά μόνον στον τόπο που την γέννησε. Διεπίστωσα, όμως, παράλληλα και μια ανομολόγητη επιθυμία του προέδρου να διακηρύξει ότι η πολιτική που άσκησε εμπνεόταν από τις αξίες και τα ιδεώδη της αρχαίας Ελλάδας, όπως αυτές εκφράστηκαν κυρίως από τον Θουκυδίδη, που αποδίδει στον Περικλή τον περίφημο λόγο για το νόημα του αθηναϊκού πολιτεύματος. Αναλογίζομαι ότι με απόσπασμα του λόγου αυτού, του γνωστού Επιταφίου του Περικλέους, που αναφέρεται στη δημοκρατία, έμελλε να ξεκινήσει το προοίμιο του Σχεδίου Συντάγματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως, αλίμονο... και το απόσπασμα τελικά παραλείφθηκε αλλά και το σχέδιο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ! Και η απαξίωση του μορφωτικού αυτού αγαθού επαναλείφθηκε στην Ελλάδα του 2015 με την κατάργηση της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας από το πρόγραμμα σπουδών Γενικής Παιδείας της Γ΄Λυκείου. Έτσι, οι Έλληνες μαθητές θα εξεπλάγησαν όταν άκουσαν τον πλανητάρχη, ενώ οι άλλοι Ευρωπαίοι συμμαθητές τους θα παρακολούθησαν με ενδιαφέρον την ομιλία, καθώς το συγκεκριμένο κείμενο διδάσκεται στα σχολεία τους και αποτελεί βασικό στοιχείο της μόρφωσης και της δημοκρατικής αγωγής τους.

Η δημοκρατία μπορεί να είναι ατελής -επεσήμανε ο Ομπάμα- μπορεί να είναι αργή, δύσκολη στην υλοποίηση σε μια χώρα πολυφυλετική, όπως είναι οι ΗΠΑ. Η δημοκρατία είναι πολύπλοκη, αλλά είναι η καλύτερη, γιατί επιτρέπει να δοκιμάζουμε καινούργιες ιδέες και να διορθώνουμε τα λάθη μας. Η δημοκρατία είναι το σοφότερο πολίτευμα. Κατά τη διάρκεια της δικής μας ιστορίας έτσι καταφέραμε να είμαστε όλοι ίσοι απέναντι στο νόμο -ανέφερε- και τόνισε: «Εδώ, όπου γεννήθηκε η δημοκρατία για ακόμη μια φορά διατρανώνουμε τις ιδέες μας. Εμείς ως χώρα πιστεύουμε στις ιδέες και τις αξίες που γεννήθηκαν εδώ πριν από αιώνες. Η δημοκρατία μάς έδειξε ότι είμαστε πιο ισχυροί από τους τρομοκράτες. Εκείνοι προσπάθησαν να αλλάξουν τη ζωή των ανθρώπων διά της βίας και να μας κάνουν να παρεκκλίνουμε από τις δικές μας αξίες. Η δημοκρατία είναι ισχυρότερη».

Με δημοκρατικό και έντεχνο τρόπο διαχώρησε ο πρόεδρος Ομπάμα τις απόψεις του από εκείνες του διαδόχου του Ντόναλντ Τραμπ, γεφυρώνοντάς τες με τη δημοκρατία, που, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, εξασφαλίζει πάντα την ομαλή μετάβαση.

Τα λόγια του δημοκράτη «ηγεμόνα» έφεραν στο νου μου τα λόγια της φιλελληνίστριας και θαυμάστριας του Θουκυδίδη, Ζακελίν Ντε Ρομιγύ: «Δεν μπορούμε να σκεφθούμε τη δημοκρατία, που κατέχει μια τόσο θεμελιώδη θέση στην ευρωπαϊκή πολιτική σκέψη, χωρίς να ακολουθήσουμε, είτε το ξέρουμε είτε όχι, το δρόμο που χάραξε η Αθήνα».

«Αυτός ο κόσμος ο μικρός ο μέγας» γοήτευσε τον απερχόμενο πλανητάρχη και τον ευγνωμονεί, όπως ομολόγησε. Οι λέξεις: δημοκρατία, φιλοξενία, φιλότιμο ακούστηκαν «ελληνικές» από «αμερικανικά χείλη», δίνοντας ένα «μέγιστο μάθημα» τόσο αναγκαίο σε μια εποχή παγκόσμιας κρίσης. Δεν παρέλειψε, εξάλλου, να απευθυνθεί στους απελπισμένους νέους της Ελλάδας λέγοντάς τους: «Δεν πρέπει να μεταναστεύετε για να βρείτε δουλειά. Πρέπει να μείνετε εδώ και να μεγαλουργήσετε... η δημοκρατία γίνεται απλούστερη όταν όλοι τρώνε το ίδιο φαγητό και λατρεύουν τον ίδιο Θεό. Η ελπίδα και η αναγέννηση στις κοινωνίες θα αρχίσει από τους νέους».

«Ζήτω η Ελλάς» φώναξε, τελειώνοντας την εμπνευσμένη ομιλία του ο Μπαράκ Ομπάμα και συγκίνησε όλο τον ελληνικό λαό, που σίγουρα ψιθύρισε από μέσα του «ζήτωσαν οι δημοκρατικές του ιδέες!»

Στέλλα Πριόβολου, Ομ. Καθηγήτρια

Ειδική Γραμματέας του Σώματος Ομοτίμων Καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών