ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ & ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ

Η εισοδηματική ανισότητα είναι ένα από τα πλέον κρίσιμα ζητήματα, τόσο για την οικονομική επιστήμη όσο και για την κοινωνική πραγματικότητα. Οι οικονομικοί δείκτες που μετρούν την εισοδηματική ανισότητα τη συσχετίζουν τόσο με την κρατική αποτελεσματικότητα όσο και με τα επίπεδα ευχαρίστησης από τη ζωή.

Ιστορικά, το συντηρητικό κράτος των 16ου-19ου αι., με την ανάπτυξη της τεχνολογίας αλλά και τη μεταβολή των θεσμικών συστημάτων, έδωσε σταδιακά τη θέση του στο φιλελεύθερο κράτος που στηρίχθηκε στην έκρηξη των κεϋνσιανών οικονομικών, ιδίως μετά τη Μεγάλη Ύφεση του 1929.

Στις δυτικές κοινωνίες, η μεγέθυνση του κράτους (growth of the government) μπορεί να εντοπισθεί σε τέσσερις τομείς: τις δημόσιες υπηρεσίες, τη φορολογία, το νομοθετικό σύστημα και τον κυβερνητικό έλεγχο στην οικονομία. Η διαχείριση αυτών των τομέων επί τη βάσει της οικονομικής οργάνωσης είναι και η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στις ποικίλες θεωρήσεις. Οι διαφορετικές πολιτικές ιδεολογίες επηρεάζουν όχι μόνο τις επιλογές των ανθρώπων, αλλά και την ευρύτερη προσέγγισή τους ως προς την ευχαρίστηση στη ζωή.

Στην ελληνική κοινωνία όσα άτομα είναι κατά της κρατικής παρέμβασης για τη μείωση της εισοδηματικής ανισότητας επιδεικνύουν έλλειψη εμπιστοσύνης στους κρατικούς θεσμούς και η ευχαρίστηση από τη ζωή τους εξαρτάται μόνο από το βραχυπρόθεσμο συναίσθημα της χαράς.

Από την άλλη, η ταυτότητα των ατόμων που τίθενται υπέρ της κρατικής παρέμβασης για τη μείωση της εισοδηματικής ανισότητας είναι περισσότερο σύνθετη. Σε αυτά τα άτομα η ευχαρίστηση από τη ζωή συνδέεται με τη θρησκευτικότητα, τη σημασία της πολιτισμικής ταυτότητας, την πρόσβαση στη χρηματοδότηση και την πίστη στις αξίες της ισότητας. Επίσης, παίζουν σημαντικό ρόλο τα επίπεδα κοινωνικής εμπιστοσύνης και η κατάσταση της υγείας τους.

Καθίσταται, λοιπόν, σαφές ότι η ευχαρίστηση από τη ζωή είναι μια σύνθετη έννοια που δεν εξαρτάται μόνο από οικονομικές μεταβλητές, αλλά και από την ευρύτερη σύνθεση της κοινωνικής μας πραγματικότητας. Το συμπέρασμα αυτό επιφορτίζει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής με έναν σπουδαίο ρόλο: αφενός θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα επίπεδα ευχαρίστησης από τη ζωή και αφετέρου να δημιουργούν κατάλληλες πολιτικές ενίσχυσης των προσδιοριστικών παραγόντων μιας καλής ζωής. Ουσιαστικά, η κρατική παρέμβαση θα πρέπει να ενισχύει την κοινωνική ισότητα χωρίς να περιορίζει τις κοινωνικές και προσωπικές ελευθερίες.

Καθώς οι κοινωνίες μας βρίσκονται σε μια συνεχή φάση αλλαγής των αναγκών τους (λόγω εξωγενών συνθηκών όπως η κλιματική κρίση και η γεωπολιτική αστάθεια, αλλά και ενδογενών συνθηκών που αφορούν την κοινωνική διάρθρωση και συμπεριφορά), η κατανόηση των χαρακτηριστικών και των αιτιών που διαμορφώνουν τις κοινωνικές προτιμήσεις και την πολιτική ταυτότητα μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματική και χωρίς αποκλεισμούς χάραξη πολιτικής.

Οι ιδέες στο παρόν αντλούνται από το επιστημονικό άρθρο που δημοσιεύθηκε στις αρχές του καλοκαιριού στο περιοδικό International Advances in Economic Research με τίτλο «State’s Role in Income Inequality: Social Preferences and Life Satisfaction», με συγγραφείς τις Άννα-Μαρία Κανζόλα, Κωνσταντίνα Παπαϊωάννου και τους Δημοσθένη Κόλλια και καθηγητή Παναγιώτη Πετράκη. Για μια αναλυτική ματιά στη μελέτη μπορείτε να επισκεφτείτε τον σύνδεσμο.

Αν επιθυμείτε να εξοικειωθείτε περισσότερο με ζητήματα οικονομικής κοινωνιολογίας και ιχνηλάτησης των ανθρώπινων οικονομικών συμπεριφορών, τα παρακάτω νέα Προγράμματα Επιμόρφωσης που διατίθενται από το E-Learning του Πανεπιστημίου Αθηνών πιθανώς σας ενδιαφέρουν:

• Συμπεριφορικά Στερεότυπα των Ελλήνων και Συνέπειες
• Πολιτικές Τάσεις της Ελληνικής Μεσαίας Τάξης και Κοινωνίας
• Χαρακτηριστικά της Ελληνικής Κοινωνίας με Κριτήρια Ορθολογισμού και Ηλικίας
• Μακροπρόθεσμη Στρατηγική Ανάλυση (Foresight) για την Ελληνική Οικονομία και Κοινωνία ως το 2035