ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ Η «ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Η επιλεκτική χρεοκοπία, ενδεχομένως, θα είναι ένα από τα υποπροϊόντα της διαδικασίας διαμόρφωσης της Ελληνικής λύσης από τους ηγέτες της Ευρωζώνης. Mε τον τρόπο αυτό, θα λυθεί το πρόβλημα ρευστότητας του Ελληνικού Δημοσίου, για την περίοδο 2012-2014. Το διάστημα αυτό λήγουν ομόλογα αξίας περίπου €100 δις, θα πρέπει να πληρωθούν περίπου €40 δις σε τόκους, ενώ ταυτόχρονα λείπουν και €10-15 δις για να υποστηριχθούν οι δημόσιες εσωτερικές δαπάνες. Το Ελληνικό Δημόσιο δεν κατάφερε να βγει στις αγορές για να δανειστεί, όπως προβλεπόταν στο αρχικό σχέδιο του Μνημονίου, και έτσι προέκυψε το πρόβλημα ρευστότητας.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με έναν ομολογουμένως αργό ρυθμό αποφάσεων και σκέψεων, αναπτύχθηκε μια σειρά από προτάσεις, που εκτείνονται από την εθελοντική διακράτηση των ομολόγων που λήγουν μέχρι την επαναγορά τους σε τιμές αγοράς (τα ομόλογα που λήγουν την περίοδο αυτή αποτιμώνται στο 50% της ονομαστικής τους αξίας). Όταν άρχισαν να συγκεκριμενοποιούνται οι λύσεις (θα περιμένουμε τις επίσημες ανακοινώσεις για να δούμε ποια από αυτές επιλέχθηκε και με ποιον τρόπο), οι οίκοι αξιολόγησης (και ιδιαίτερα η S&P) ανακοίνωσαν ότι η εθελοντική διακράτηση στην ουσία δεν είναι εθελοντική, αλλά υποχρεωτική, αφού η Ελλάδα δεν μπορεί στην πραγματικότητα να αποπληρώσει τα ομόλογα που λήγουν. Συνεπώς, κατά τη γνώμη τους, έχουμε «μερική πτώχευση», αναφορικά -πάντοτε- με τους τίτλους που εντάσσονται στη συγκεκριμένη διαδικασία, με όλες τις άλλες υποχρεώσεις του Ελληνικού Δημοσίου, των τραπεζών, του εξωτερικού τομέα, να αποπληρώνονται κανονικά (τόκοι και κεφάλαιο).

Η Ελληνική πλευρά δεν έχει κανένα λόγο να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους χαρακτηρισμούς των οίκων αξιολόγησης, διότι δε συνεπάγονται τίποτα καινούργιο σε σχέση με ό,τι ξέρουμε από το Μάιο του 2010, αναφορικά με τη δυνατότητα της Ελλάδας να βγαίνει στις αγορές. Μάλιστα, υπάρχει και ένα ολοκαίνουργιο γεγονός: Εξασφαλίζεται η ρευστότητα της οικονομίας μέχρι το 2014.

Υπάρχουν όμως παρενέργειες:

Η ΕΚΤ, μέχρι στιγμής, δεν έχει συμφωνήσει σε οποιαδήποτε λύση, η οποία να συνεπάγεται την αναγγελία ενός παρόμοιου χαρακτηρισμού για τα Ελληνικά ομόλογα, παρόλο που φαίνεται ότι οι συζητήσεις μεταξύ κυρίως της ΕΚΤ και της γερμανικής πλευράς έχουν εξελιχθεί αρκετά προς ένα συμβιβασμό.

Γιατί το κάνει αυτό η ΕΚΤ; Για έναν κυρίως λόγο:

Ο Τρισέ πιέζει τη Γερμανική πλευρά, ώστε η ΕΚΤ να πάψει να λειτουργεί ως όργανο εφαρμογής δημοσιονομικής πολιτικής και το ανώτατο νομισματικό εργαλείο της Ευρωζώνης να διατηρήσει τον πρωταρχικό του ρόλο: αυτόν της ρύθμισης της νομισματικής πολιτικής. Με άλλα λόγια, ας οργανώσουμε γρηγορότερα την Ευρώπη. Έτσι κι αλλιώς, τη ρευστότητα των Ελληνικών τραπεζών θα την εξασφαλίσει είτε με τον παραδοσιακό τρόπο, αναγκαζόμενος όμως να καταργήσει τη σημασία των αξιολογήσεων των οίκων, είτε μέσω του Emergency Liquidity Assistance (ELA), όπως γίνεται από το 2010 με την Ιρλανδία. Ο Ιταλός Λορέντζο Σμάγκι, μέλος του Δ.Σ. της ΕΚΤ, το έθεσε πολύ απλά: Ο EFSF (που αποτελεί δημιούργημα των κυβερνήσεων της Ευρωζώνης) ας αγοράσει «προβληματικά» ομόλογα του Ελληνικού χρέους.

Υπάρχει, ενδεχομένως, και ένας δεύτερος λόγος που η ΕΚΤ δεν έχει συμφωνήσει σε λύση. Αυτός σχετίζεται με το πιστωτικό γεγονός (credit event) που θα ενεργοποιούσε CDS, οπότε δεν μπορεί να ξέρει κανείς τι ακριβώς σημαίνει αυτό για το Ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η ISDA (Διεθνής Ένωση Παραγώγων), όμως, έχει μάλλον δηλώσει ότι δε θεωρεί πως μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να προκαλέσει γενικευμένο πιστωτικό γεγονός. Παρόλο που και στον τομέα αυτό δεν αποκλείεται ένα μερικό γεγονός, αυτή η εξέλιξη δε φαίνεται να είναι ένα σοβαρό θέμα.

Αναφορικά με τις επιπτώσεις της επιλεκτικής χρεοκοπίας (selective default) στους ισολογισμούς του τραπεζικού συστήματος (Ελληνικού και Ευρωπαϊκού), αυτές είναι διαχειρίσιμες. Αυτό φάνηκε πολύ καθαρά και από τα stress tests που μόλις ανακοινώθηκαν και σχεδιάστηκαν σε ένα σημαντικό βαθμό για να λάβουν υπόψη τους την προοπτική απομείωσης της αξίας των Ελληνικών ομολόγων.

Από την ανάλυση που προηγήθηκε, μπορούν να εξαχθούν ορισμένα συμπεράσματα αναφορικά με τις εξελίξεις:

1ον: Το όποιο περιορισμένο περιστατικό χρεοκοπίας θα αφορά τους τίτλους που λήγουν. Με δεδομένο ότι ο οποιοσδήποτε χαρακτηρισμός (π.χ. επιλεκτική χρεοκοπία) θα έλθει μετά την αναγγελία του πακέτου που θα εξασφαλίζει τη χρηματοδότηση της Ελλάδος μέχρι συγκεκριμένη ημερομηνία, δεν αντιλαμβάνομαι πώς αυτός ο χαρακτηρισμός μπορεί να διατηρηθεί επί μακρόν (ημέρες και μήνες). Έχει ξανασυμβεί παρόμοιοι χαρακτηρισμοί του χρέους να διατηρηθούν για πολύ μικρό χρονικό διάστημα.

2ον: Δεν αφορά τους καταθέτες του Ελληνικού και Ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος και τους χρηματοδοτούμενους από αυτό.

3ον: Σε κανέναν δεν αρέσει να αναφέρονται τέτοιοι χαρακτηρισμοί (όπως επιλεκτική χρεοκοπία) για την Ελληνική οικονομία. Ωστόσο, το πραγματικό γεγονός της αδυναμίας πληρωμών κατεγράφη από το Μάιο του 2010. Δεν ισχύει κάτι καινούργιο σήμερα!

Το σοβαρότερο, όμως, πρόβλημα που αναδεικνύεται από όλα τα παραπάνω είναι αυτό που αφορά το μέλλον της Ευρωζώνης. Η «μάχη της Ιταλίας», που έρχεται, είναι το γεγονός που κάνει τόσο σημαντικές τις λύσεις που θα βρεθούν και για την Ελληνική περίπτωση. Ας σκεφτούμε μόνο ότι το ιταλικό χρέος είναι σχεδόν τριπλάσιο από το χρέος της Ελλάδας, της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας, μαζί! Ας σκεφτούμε επίσης ότι οι Γερμανικές τράπεζες έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους Ιταλικά χρέη €120 δις περίπου! Γι’ αυτό σε ένα βαθμό η καθυστέρηση που παρατηρείται στις αποφάσεις είναι δικαιολογημένη. Εξάλλου, είναι τόσο περίπλοκα όλα αυτά τα θέματα και οι διαπραγματεύσεις, ώστε απαιτείται σημαντικός χρόνος για την ώριμη αντιμετώπισή τους. Δυστυχώς, όμως, η φωτιά διαπερνά την αυλή της Ευρωζώνης και απειλεί τη βασική κατασκευή της.