Η ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ

Μερικές φορές διαβάζω τις συνεντεύξεις των υπευθύνων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ιδίως στη Γερμανία για την Ευρωπαϊκή κρίση και ειδικότερα για την Ελληνική περίπτωση και αναρωτιέμαι: Αναρωτιέμαι, πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν άνθρωποι και ειδικότερα πολιτικοί, που χρησιμοποιούν αυτόν τον τόνο της νουθεσίας και της επίκλησης της πολιτικά ορθής λύσης, για να απευθυνθούν σε κοινωνίες και μάλιστα σε δοκιμαζόμενες κοινωνίες; Τόσο βέβαιοι είναι ότι είναι κάτοχοι της απόλυτης γνώσης; Σημειωτέον ότι παρόμοιες συμπεριφορές συναντώνται στους πολιτικούς όλου του πολιτικού φάσματος. Μάλιστα στην αριστερά, για άλλους λόγους βέβαια, συναντώνται μερικές φορές από τις ισχυρότερες περιπτώσεις παντογνωσίας και ισχυρογνωμοσύνης.

Τα οικονομικά είναι πάνω από όλα κοινωνική επιστήμη και επιστήμη που μελετά τη συμπεριφορά ατόμων και κοινωνιών, έχοντας στη βάση τους όμως αξιολογικές κρίσεις. Η πολιτική επίσης έχει ως κύρια αποστολή της τη διανομή της ευημερίας (πλούτος, εισόδημα) επηρεαζόμενη κυρίως από το πλέγμα εξουσίας που την εφαρμόζει.

Από που προκύπτει λοιπόν η βεβαιότητα της απόλυτης γνώσης και της ισχύος της νουθεσίας;

Τις σκέψεις αυτές τις έκανα διατρέχοντας τους λόγους του Υπουργού Οικονομικών Γ. Σόϊμπλε. Αλλά όχι μόνον. Έχει πάμπολλους αλλοδαπούς και εγχώριους μιμητές από το 2010. Τί βγαίνει από αυτές τις αναφορές αναφορικά με τη μακροπρόθεσμη προοπτική; Ότι η οικονομική πολιτική στην Ελληνική κοινωνία θα πρέπει να περάσει ένα πολύ μεγάλο διάστημα υπό αυστηρό περιορισμό που προβλέπεται για μία δεκαετία (2010 – 2020) περίπου!

Βεβαίως, καταρχήν είναι η δεκαετία της Γερμανίας η οποία μεταρρυθμιζόμενη υπό το βάρος της ενοποίησής της (2002-2012) χρειάστηκε 10 χρόνια για να βρεθεί τελικά στην κορυφή του κύματος στην μεγάλη τρικυμία της παρούσας ευρωπαϊκής κρίσης. Άρα, αναλογικά ένα παρόμοιο διάστημα θα χρειαστεί, κατά το συγκεκριμένο τρόπο σκέψης, και η Ελλάδα για να επαναδιοργανωθεί και να είναι σε θέση να πλέει στις διεθνείς αγορές αυτοδύναμη, να μην εξαρτάται δηλαδή από τους ξένους. Ουσιαστικά, πρόκειται για την επιβολή μιας εμπορευματικής (merkantilism) αντίληψης της οικονομικής ανάπτυξης, όπου η κατανόηση της εθνικής οικονομικής αυτοδυναμίας είναι ο υπέρτατος στόχος.

Όμως, είναι και κάτι άλλο που βεβαίως είναι η άλλη όψη της προηγούμενης σκέψης: Είναι ένας ικανός χρόνος που θεωρητικά χρειάζεται μία κοινωνία για να λειτουργήσει, μετά την «καταστροφή» δημιουργικά για να φτιάξει και να φτιαχτεί μία καινούργια οικονομία. Δηλαδή, να φτιαχτεί μία οικονομία που θα παράγει σήματα (ποσοστά κέρδους) για να προσανατολίζονται και να επενδύονται τα οικονομικά πλεονάσματα σε διεθνείς βιώσιμες επενδύσεις (εξαγωγές) και όχι σε ακίνητα και σε ελαφρές δραστηριότητες (καφετέριες, bar, αυτοαπασχόληση κ.τ.λ.).

Ταυτοχρόνως οι επενδυτές θα προσανατολιστούν να πραγματοποιούν επενδύσεις στους τομείς αυτούς. Έτσι θα απορροφηθεί η διαρθρωτική ανεργία, που αποτελεί και το μεγαλύτερο μέρος της ανεργίας.

Αυτό είναι λοιπόν το σχέδιο που βρίσκεται σε εφαρμογή όταν το κρίνουμε καλόπιστα μακριά από συνωμοσιολογικές προσεγγίσεις!

Έχει οικονομική λογική και προοπτική επιτυχίας; Στα πλαίσια μίας οικονομίας που βρίσκεται μέσα σε μία αυστηρή νομισματική ένωση και συνεπώς δεν έχει δυνατότητες χρησιμοποίησης της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής, προφανώς η ενίσχυση της προσφοράς ως αποσπασματική πολιτική έχει αξία. Το πώς θα έπρεπε να είχε οργανωθεί βέβαια ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρέμβασης από το 2010 σε μία τέτοια οικονομία, όπως η Ελληνική, είναι ένα διαφορετικό ζήτημα. Γι’ αυτό και τονίζουμε ότι η κρίση μας αφορά στην πολιτική αυτή ως αποσπασματική πολιτική.

Έχει προοπτικές επιτυχίας μία τέτοια πολιτική έτσι ώστε να μπορέσουμε να κρίνουμε και την αξία των προθέσεων διαπαιδαγώγησης; Προφανώς σε ένα βαθμό θα υλοποιηθεί. Αλλά μόνο σ’ ένα βαθμό. Για πολλούς και σοβαρούς λόγους. Λέτε ξαφνικά οι Έλληνες να πάψουν να αγοράζουν σπίτια (πιθανό) και ν’ αρχίσουν να επενδύουν σε επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας (αρκετά δύσκολο); Η επιστήμη δείχνει ότι οι νοοτροπίες, εάν αλλάξουν, αλλάζουν πολύ αργά.

Φτιάχνουμε μία κοινωνία για το μέλλον των παιδιών μας; Σ’ ένα βαθμό ναι. Η μείωση των ελλειμμάτων και των χρεών είναι ένα ιδιαίτερα θετικό στοιχείο. Όμως, όσον αφορά στην αναδιάρθρωση του παραγωγικού ιστού τα μνημόνια δεν είναι ενθαρρυντικά. Και εδώ έρχεται ένα κωμικοτραγικό περιστατικό: Το ΔΝΤ κυκλοφόρησε μια πολύ καλή κατά τα άλλα έκθεσή του (Euro Area Policies, July 2013), με την οποία σημειώνει ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται 10 χρόνια για να σταθεί στα πόδια της, αλλά 32! Καλά διαβάσατε 32 χρόνια! Τα σχόλια, ότι θέλετε, δικά σας!

Αξίζει η πολιτική αυτή τον κοινωνικό πόνο που προκαλεί; Προφανώς όχι. Ανεξαρτήτως των εγκλημάτων που έχει κάνει ο Ελληνικός λαός και οι πολιτικοί του εκπρόσωποι, αυτή τη στιγμή έχουμε βρεθεί με 1,3 εκατ. ανέργους και 3,7 εκατ. εργαζομένους για να θρέψουμε 11,3 εκατ. ανθρώπους! Κάποιο λάθος υπάρχει.

Τι συνάγεται από τα παραπάνω; Ότι στην καλύτερη περίπτωση για τους παιδαγωγούς (αλλοδαπούς και εγχώριους που είναι και οι πλέον ενοχλητικοί) θα έπρεπε να είναι περισσότερο προσεκτικοί. Διαφαίνεται πλέον σφόδρα το ενδεχόμενο ότι στο όχι μακρινό μέλλον να κριθεί το σύνολο της οικονομικής γραμμής που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα ως το μεγαλύτερο λάθος οικονομικής πολιτικής και το μεγαλύτερο κοινωνικό έγκλημα εν ειρήνη σε ανεπτυγμένη οικονομία. Η μόνη δικαίωση που θα τους μείνει είναι ότι η εναλλακτική πολιτική που προτείνεται και υπερπροβάλλεται (πτώχευση, κλπ.) μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερο κοινωνικό πόνο.

Η αναζήτηση του κατάλληλου δρόμου ανάμεσα στα δύο άκρα έχει ξεχαστεί. Αυτός πρέπει ν’ αναζητηθεί ξανά.