ΔΥΣΚΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

Γνωρίζαμε από καιρό (από τον Δεκέμβριο του 2021) ότι η ECB θα τερμάτιζε σταδιακά το PEPP (Pandemic Emergency Purchase Program) αφού οι υφεσιακές δυνάμεις που είχαν ενεργοποιηθεί από την εξωγενή επίδραση του COVID είχαν εκλείψει. Γνωρίζαμε επίσης ότι η ECB ταυτοχρόνως θα λάμβανε μέτρα για την αποτροπή της διαμερισματοποίησης της νομισματικής πολιτικής στην ευρωζώνη με τη μορφή της επανεπένδυσης των ομολόγων που έληγαν από το PEPP. Αυτό καταρχήν είχε φανεί αρκετό για να αποτρέψει την αναταραχή στις αγορές κεφαλαίων. Αλλά τελικά δεν ήταν και γι’ αυτό η ECB κινείται πλέον προς την κατεύθυνση να επιταχύνει την εφαρμογή και τον σχεδιασμό ενός νέου εργαλείου που θα αποτρέψει τη διάρρηξη του ενιαίου χώρου λειτουργίας της νομισματικής πολιτικής.

Η προσοχή είναι στραμμένη βεβαίως στα ιταλικά ομόλογα (και πολύ δευτερευόντως στα ελληνικά ομόλογα) και στη διαφορά τους από τα γερμανικά που κινούνται γύρω στο 1,7% με το spread να ανέρχεται στις 250 μονάδες βάσης.

Aντιμετωπίζουμε μία νέα οικονομική πραγματικότητα: έχουμε ένα επίμονο πλέον εισαγόμενο πληθωρισμό υπό συνθήκες υψηλής αβεβαιότητας και μία περιοριστική νομισματική πολιτική που θα έχει επιπτώσεις στον ρυθμό μεγέθυνσης.

Παρ’ όλα αυτά οι δανειστές δεν έχουν τον φόβο ότι δεν θα αποπληρωθούν από τις χώρες που βρίσκονται υπό πίεση αφού η σχέση πραγματικού κόστους δανειακών κεφαλαίων και ρυθμού μεγέθυνσης παραμένει υπέρ του δευτέρου. Όμως έχουν τον φόβο ότι μπορεί να χάσουν χρήματα αφού ο πληθωρισμός εξαφανίζει το πρώτο μέρος, δηλαδή το πραγματικό κόστος δανεισμού. Βεβαίως οι υπολογισμοί θα έπρεπε να έχουν έναν μεσομακροπρόθεσμο (10ετή) ορίζοντα αλλά υπό αυτές τις συνθήκες είναι πολύ δύσκολο κάποιος να κάνει κάποιες μακροπρόθεσμες προβλέψεις.

Για να είναι όμως αποτελεσματικό το νέο εργαλείο της ECB πρέπει να γίνουν γνωστά το μέγεθος των πράξεων, οι λεπτομέρειες εφαρμογής (τύπος εγγυήσεων, χρονικές διάρκειες λήξης) και ο χρόνος εφαρμογής τους. Φαίνεται ότι θα έχει τη μορφή κάποιας μορφής αγοράς στοιχείων ενεργητικών που θα έχει περισσότερο βραχυχρόνιο χαρακτήρα αφού παρόμοια εργαλεία είναι περισσότερο χρήσιμα σε αυτές τις περιπτώσεις. Το πιο πιθανό είναι ότι θα έχουν τη μορφή sterilize (ανενεργών) πράξεων που δεν επηρεάζουν δηλαδή την προσφορά χρήματος.

Εναλλακτικά η ECB θα μπορούσε να ενεργοποιήσει ξανά το LTRO (Long Term Refinancing Operations) πρόγραμμά της που θα μπορούσε να προσφέρει στις τράπεζες φθηνή χρηματοδότηση για να αντιμετωπιστεί η σύσφιγξη των αγορών ομολόγων δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αγοράζουν ομόλογα από μόνες τους. Εάν εμάς μας λείπουν π.χ. 7 δισ. ευρώ για το 2022 (ανεκτέλεστο δημόσιου δανεισμού) δεν θα είναι δύσκολο να το καλύψουμε.

Εξάλλου, εκτός ECB, η χρηματοδότηση των χρεών θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την ενεργοποίηση του ESM που έχει διαθέσιμα κεφάλαια (περίπου 270 δισ. ευρώ). Δυστυχώς τα λάθη του πρόσφατου παρελθόντος στη διαχείριση του ίδιου του ESM (καθυστερημένο κούρεμα ιδιωτών κ.τ.λ.) και υπερπροβολή των συνθηκών αιρεσιμότητας (conditionality) κάνουν πολιτικά δύσκολη την προσφυγή στον ESM παρ’ όλο που οι συνθήκες δανεισμού από αυτόν θα ήταν πολύ καλές αφού εμείς, έτσι κι αλλιώς, βρισκόμαστε σε συνεχή μεταρρυθμιστική (όμως) αιρεσιμότητα.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 20 Ιουνίου 2022