ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ

Η μείωση του ρυθμού ανάπτυξης στην Ευρώπη, όπως και η σχετική αύξηση των επιτοκίων, είχε προβλεφθεί και αναγγελθεί (και από την παρούσα στήλη) δύο χρόνια νωρίτερα. Εκτιμάτο ότι ο βαθμός κλιμάκωσης της οικονομίας και η ανάγκη εξόδου από την περίοδο της δημοσιονομικής και νομισματικής χαλαρότητας της COVID-19 θα οδηγούσαν σε μία περίοδο σύσφιξης της δημοσιονομικής και της νομισματικής πολιτικής.

Ο πόλεμος, όμως, είναι μία βίαιη πράξη του ανθρώπου και δεν αφήνει κανέναν ανεπηρέαστο, αναθεωρώντας με βίαιο αντίστοιχα τρόπο την οικονομική και κοινωνική ζωή: παρατείνει τη διάρκεια των πληθωριστικών πιέσεων και θέτει επί τάπητος την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία, αφού συνδέθηκε η ενεργειακή ασφάλεια με την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Και οι δύο έννοιες δεν συμπεριλαμβάνουν πλέον τη Ρωσία.

Οι εξελίξεις αυτές γίνονται υπό το βάρος της έλλειψης αξιοπιστίας της ρωσικής πλευράς, ενώ η Ευρώπη και η Δύση ζυγίζουν πολύ προσεκτικά τα βήματά τους: μέχρι στιγμής δεν έχουν στείλει στην Ουκρανία επιθετικά όπλα μεγάλου βεληνεκούς και φαίνεται να έχουν απομακρυνθεί από μία επιθετική κίνηση κατασχέσεων περιουσιακών στοιχείων του ρωσικού κράτους.

Θα διακόψει απότομα τις ροές αερίου ο Πούτιν στην Ευρώπη; Εάν αισθάνεται ότι αντίπαλοί του είναι μόνο οι Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες, θα μπορούσε να το κάνει για να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω το πολιτικό σύστημα στην Ευρώπη, το οποίο έτσι και αλλιώς δοκιμάζεται από τον υψηλό πληθωρισμό. Εάν, όμως, αισθάνεται ότι επικοινωνεί κατευθείαν με τους Ευρωπαίους πολίτες, δεν θα ήθελε να τους στρέψει εναντίον του και δεν θα το κάνει. Τελικά, φαίνεται ότι και οι δύο πλευρές έχουν επιλέξει μια ήπια διαδικασία απομάκρυνσης από την παλαιότερη συνεργασία τους.

Έτσι ουσιαστικά έχουμε μπροστά μας δύο σενάρια: ένα πιο πιθανό, που είναι μια προέκταση της κατάστασης που ζούμε σήμερα, με τα συγκεκριμένα όμως αρνητικά χαρακτηριστικά, και ένα αρκετά πιο αρνητικό, που θα χαρακτηρίζεται από σοβαρές ενεργειακές διαταραχές.

Στο πρώτο σενάριο, η παγκόσμια ανάπτυξη θα κυμανθεί γύρω στο 3% το 2022 και μόλις 2,4% το 2023, υποβαθμίζοντας τις μόλις προ μηνός εκτιμήσεις μας κατά 0,6%. Στο ίδιο σενάριο, οι κεντρικές τράπεζες θα προσπαθήσουν, προσεκτικά πάντως, να συμπιέσουν τον πληθωρισμό. Έτσι, η προοπτική της ύφεσης θα αποφευχθεί, αλλά ενδεχομένως να δούμε μεμονωμένες χώρες να πέφτουν στην ύφεση τώρα και το 2023.

Στο δεύτερο σενάριο, ως κύριο χαρακτηριστικό θα έχουμε τη σοβαρή ενεργειακή χειροτέρευση και την αποκοπή του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης. Ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να αυξάνεται με υψηλή αβεβαιότητα και μεγαλύτερο έλλειμμα εμπιστοσύνης. Η κατάσταση αυτή θα οδηγήσει μεσοπρόθεσμα στην εμφάνιση και διαθρωτικής ανεργίας. Εδώ οι πληθωριστικές προσδοκίες αυξάνονται περαιτέρω, αλλά και η νομισματική και δημοσιονομική πολιτική γίνεται πολύ περισσότερο περιοριστική.

Στο πρώτο σενάριο, λοιπόν, εκτιμάται ότι στην Ελλάδα το 2022 η ανάπτυξη θα φτάσει στο 5,3%, ενώ το 2023 θα μειωθεί στο 1,44% και το 2024 θα επανέλθει στο 2,3%. Αντιθέτως, η Γερμανία το 2022 θα προσεγγίσει το 1,3% (!) και το 2023 το 0,93%.

Το κακό σενάριο, όμως, θα μείωνε τον ρυθμό μεγέθυνσης στην Ελλάδα στο 3,5% και θα οδηγούσε σε μηδενική ανάπτυξη το 2023, όπως και θα ανέβαζε τον πληθωρισμό στο 11,20%. Στη Γερμανία, το κακό σενάριο θα μηδένιζε τον ρυθμό ανάπτυξης το 2022 και θα οδηγούσε σε αξιόλογη ύφεση το 2023, -2% διατηρώντας έναν υψηλό πληθωρισμό 7,2% το 2022 και 5% το 2023.

Ουσιαστικά, διαπιστώνουμε μία «αποζευγαροποίηση» της ελληνικής οικονομίας από τις οικονομίες της Κεντρικής Ευρώπης, με μοχλό τις μικρές επιπτώσεις που θα έχουν οι ενεργειακές περικοπές στην ελληνική οικονομία. Όπως διαπιστώνει και το IMF, η Ελλάδα μαζί με την Εσθονία, τη Δανία και τη Σουηδία θα έχουν τις λιγότερες αρνητικές επιπτώσεις από την πλήρη διακοπή των ροών του φυσικού αερίου από τη Ρωσία σε σύγκριση με τις υπόλοιπες 24 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προφανώς οι ανανεώσιμες πηγές, η λιγνιτοπαραγωγή, η ποικιλία διαφορετικών εισροών αερίου (αζέρικο αέριο, λιγνίτης, LNG – Αλγερία, Νιγηρία), η γεωγραφική μας θέση μαζί με τον εφοπλιστικό μας στόλο έχουν τον ρόλο τους.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Real News, 24 Iουλίου 2022