ΑΝΤΙΣΥΣΤΗΜΙΣΜΟΣ, ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Αντισυστημισμός είναι η προσωπική και κοινωνική στάση της αμφισβήτησης της δυνατότητας του πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού συστήματος να προάγει την κοινωνική και οικονομική ευημερία. Ο αντισυστημισμός μπορεί να αμφισβητεί μέρη του συστήματος ή δομές του κοινωνικού, πολιτικού και οικονομικού σχηματισμού, όπως αυτό ορίζεται σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία με διάκριση των εξουσιών και λειτουργία του καπιταλιστικού οικονομικού συστήματος (δικαιώματα και κίνητρα).
Η κανονική λειτουργία του κοινωνικού, πολιτικού και οικονομικού συστήματος απαιτεί τρεις συνθήκες: α) επαρκή εμπιστοσύνη σε βασικούς θεσμούς του συστήματος, β) ικανοποιητικό βαθμό βεβαιότητας και ασφάλειας αποφάσεων και γ) ορθολογική σκέψη από τους πρωταγωνιστές, άρα μειωμένη συμμετοχή των συναισθημάτων στη λήψη αποφάσεων.
Στην πραγματικότητα όμως: α) υπάρχει σχεδόν πάντοτε αβεβαιότητα, άλλοτε μικρή, άλλοτε μεγάλη και β) μόνο ένα μικρό μέρος του πληθυσμού κρίνεται ότι διαθέτει ορθολογική σκέψη (υπάρχουν διαθέσιμα κριτήρια από τα οποία το συμπεραίνουμε). Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, σήμερα στην Ελλάδα επικρατεί εξαιρετικά υψηλός βαθμός αβεβαιότητας (ο υψηλότερος από το 1997 που διαθέτουμε σχετικά στοιχεία) και μόνο το 15% (2023) του πληθυσμού έχει ορθολογική σκέψη! Οι υπόλοιποι κατατάσσονται ως μη ορθολογιστές ή ως άνθρωποι που αποφεύγουν την «απώλεια» (αλλαγή της παρούσας κατάστασης).
Ταυτοχρόνως, ο βαθμός εμπιστοσύνης της κοινωνίας σε βασικούς θεσμούς, όπως είναι η Εκκλησία, οι Ένοπλες Δυνάμεις, η Αστυνομία, τα πανεπιστήμια, είναι περίπου στο μέσο μεταξύ «μεγάλης εμπιστοσύνης» και «καθόλου εμπιστοσύνης», ενώ η εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση, στα πολιτικά κόμματα, στο Κοινοβούλιο, στα εργατικά συνδικάτα και στη δικαιοσύνη (εκεί δηλαδή που λαμβάνονται οι αποφάσεις) είναι αρκετά χαμηλότερα, με την αντίληψη της διαφθοράς αρκετά υψηλά. Πάντως, παρόμοιες τάσεις συναντώνται και σε άλλες αναπτυγμένες χώρες (WWS 2017-2022) και έχουν μονιμότερο χαρακτήρα (εικοσαετία που έχουμε στοιχεία).
Συνεπώς ο παράγοντας που πυροδοτεί την αντισυστημικότητα σε ένα μονιμότερο υπόβαθρο με χαμηλή εμπιστοσύνη και ορθολογισμό είναι η αβεβαιότητα και ειδικότερα η αυξητική μεταβολή της. Στην Ελλάδα το 2015 την περιορίζει.
Η άνοδος της αβεβαιότητας συνδέεται με το επεισόδιο της πανδημίας, την αύξηση των τιμών που προκάλεσε με τη διακοπή των γραμμών εφοδιασμού και τον ενεργειακό πληθωρισμό (ποια ήταν η πραγματική αιτία του;), πλήττοντας μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, ιδιαίτερα χαμηλότερων εισοδημάτων. Μέσα σε ένα έτος, οι πολίτες έζησαν απώλειες στο επίπεδο διαβίωσής τους. Στην Ελλάδα, εκτός του πληθωριστικού επιπέδου, μείζονες κλιματικού τύπου καταστροφές επέτειναν την ανασφάλεια. Έτσι η ελληνική κοινωνία έχει κάνει μία σοβαρή στροφή προς τις αξίες επιβίωσης και τα μάτια των πολιτών στράφηκαν προς τη διοίκηση αναζητώντας προστασία. Όταν το 2024 το Broοkings στις ΗΠΑ έκανε μία έρευνα για το ποιος προκάλεσε το πληθωριστικό επεισόδιο, το μεγαλύτερο ποσοστό και τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα απάντησαν «η κυβέρνηση».
Συμπερασματικά, το οικονομικό σύστημα (με την άνεση των επιχειρήσεων να ορίζουν πολύ εύκολα τις νέες αυξημένες τιμές) θεωρείται από τους πολίτες υπεύθυνο για τις ταχύτατες απώλειες στην ευημερία και οι κυβερνήσεις υπεύθυνες για την αποτυχία προστασίας από τις απώλειες. Να θυμίσουμε ότι στην Ελλάδα το 50% είναι πληθωρισμός κερδών.
Στο προηγούμενο μεγάλο (ενεργειακό) πληθωριστικό επεισόδιο της δεκαετίας του 1980, ο κόσμος (και η Ελλάδα) άλλαξε κοινωνικά και πολιτικά και ήρθε παντού η Κεντροαριστερά. Τώρα, όμως, η προοπτική που διαγράφεται δεν είναι προς την κατεύθυνση της διόγκωσης του κράτους (Κεντροαριστερά). Στην Ελλάδα επιθυμούν μικρότερο και αποτελεσματικότερο κράτος (όχι άλλους φόρους!), όπως επίσης και στην Ευρώπη (Ντράγκι). Έτσι απομένει πλέον η αντισυστημικότητα, αριστερή και δεξιά, ως πολιτική στάση διεξόδου και διαμαρτυρίας. Βεβαίως για τη μεγέθυνσή της παίζουν ρόλο και άλλα θέματα (μεταναστευτικό).
Από τα παραπάνω, συνάγεται ότι για να μειωθεί αντισυστημικότητα, με σταθερές συνθήκες τυχαιότητας, πρέπει να αποκατασταθεί η εισοδηματική και κοινωνική αβεβαιότητα και να βελτιωθεί η θεσμική αποτελεσματικότητα. Μάλιστα, γνωρίζουμε ότι, εφόσον μειωθεί η αβεβαιότητα, βελτιώνεται και ο κοινωνικός ορθολογισμός.
Ποια είναι, όμως, η πραγματικότητα όσον αφορά την εισοδηματική κατάσταση στην Ελλάδα; Ο μέσος πραγματικός μισθός έκανε δεκατρία χρόνια (2023) να ξαναφτάσει τα επίπεδα του 2010, αλλά στα επόμενα δεκατρία χρόνια σχεδόν διπλασιάζεται, με την προϋπόθεση βέβαια ότι θα διατηρηθούν οι ρυθμοί μεγέθυνσης της οικονομίας που γνωρίζουμε. Σωστή κατεύθυνση, αλλά αργή εξέλιξη. Όμως, τα καλά εισοδηματικά νέα βρίσκονται στο αβέβαιο μέλλον και η ανάλυσή τους είναι πολύ δύσκολη από τους πολίτες. Μάλιστα, η αβεβαιότητα μικραίνει τις μελλοντικές αξίες όταν γίνονται παρούσες.
Η αποτελεσματικότητα, όμως, της λειτουργίας των θεσμών είναι πολιτική ευθύνη.
Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Real News, 2 Μαρτίου 2025
* Κάθε κείμενο που δημοσιεύεται στο InDeep Analysis εκφράζει και βαραίνει αποκλειστικά τον συντάκτη του. Οι αναλύσεις που δημοσιεύονται δεν συνιστούν συμβουλές για οποιουδήποτε είδους δραστηριότητα. Το InDeep Analysis δεν δεσμεύεται από τις πληροφορίες, τις απόψεις και τις αναλύσεις που δημοσιεύονται στην ψηφιακή πλατφόρμα του, και δεν φέρει απολύτως καμία ευθύνη για αυτές.
Online διαδραστική πλατφόρμα προβολής του πολιτισμού των Ελλήνων σε ολόκληρο τον κόσμο.
Μπες στο www.act4Greece.gr Επίλεξε τη ∆ράση YOU GO CULTURE
Κάνε τη δωρεά σου με ένα κλικ στο
ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΩή με απ’ ευθείας κατάθεση ή μέσω internet, phone και mobile banking.
Πρόγραμμα Crowdfunding
Εξειδικευμένη γνώση με το κύρος του Πανεπιστημίου Αθηνών
Βιβλία & Συμμετοχή σε Συλλογικές Εκδόσεις
 |
 |
 |
 |
- 1 από 7
- ›
Σχετικά άρθρα
- 1 από 138
- ›
Συνεντεύξεις
|
Συνεντεύξεις: 26.2.2018 - Ο Παναγιώτης Πετράκης σε α΄ πρόσωπο | diastixo.gr 01/03/2017 - Συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ | Πρώτη Γραμμή (Β. Λυριτζής – Δ. Οικονόμου) 01/03/2017 - Συνέντευξη στο διαδικτυακό κανάλι του CNN Greece (Τάσος Οικονόμου) 13/11/2016 Τα πρόσωπα του Σαββατοκύριακου" Alpha 989 12/11/2016 Εκπομπή "Europe" ΕΡΤ1 20/10/2016 - Τοποθέτηση στην παρουσίαση βιβλίου "Η Εγκυκλοπέδεια του Μάγκα" του Νίκου Τσακνή 13/7/2016 - Συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό ΕΡΤ1 28/6/2016 - Συμμετοχή στην εκπομπή Χ2 στο κανάλι Action24 24/06/2016 - Συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό ANT1 στo Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων 23/06/2016 - Συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΙ στην εκπομπή Τώρα 06/06/2016 - Συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό ΕΡΤ1 - STUDIO 3 26/05/2016 - Συνέντευξη στον Α. Λιάρο στο Αιχμή ραδιόφωνο 25/05/2016 - Συνέντευξη στον Π. Τσίμα στο ΣΚΑΙ ραδιόφωνο 24/05/2016 - Συμμετοχή στην τηλεοπτική εκπομπή ΕΡΤ Focus, ΕΡΤ Τηλεόραση 24/05/2016 - Συνέντευξη στο Γερμανικό τηλεοπτικό δίκτυο ZDF 10/05/2016 - 'Συνέντευξη στην εκπομπή Studio 3 της ΕΡΤ1" 30/04/2016 - 'Αρθρο στην εφημερίδα "RealNews" 28/04/2016 - 'Αρθρο στην εφημερίδα "Ημερησία" 07/02/2016 - Συνέντευξη στο ραδιοφωνικό σταθμό Αθήνα 984 25/01/2016 - Συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό STAR (Μέρος Α, Μέρος Β, Μέρος Γ) 20/01/2016 - Συμμετοχή στην τηλεοπτική εκπομπή Στούντιο 3 (14:00), ΕΡΤ1 18/12/2015 - Συμμετοχή στην τηλεοπτική εκπομπή ΕΡΤ Ενημέρωση, ΕΡΤ1 16/12/2015 - Συνέντευξη στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ (08:45) 18/11/2015 - Συμμετοχή στην τηλεοπτική εκπομπή ΕΡΤ Ενημέρωση, ΕΡΤ1 09/11/2015 - Συνέντευξη στο ραδιοφωνικό σταθμό Παραπολιτικά FM (18:30) 07/11/2015 - Συμμετοχή στην τηλεοπτική εκπομπή ΕΡΤ Ενημέρωση, ΕΡΤ1 06/11/2015 - Συνέντευξη στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων ZDF 03/11/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Βήμα FM 99,5 (08:30) 29/10/2015 - Συνέντευξη στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ (09:30) 26/10/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Βήμα FM 99,5 (13:30) 22/10/2015 - Συμμετοχή στην τηλεοπτική εκπομπή ΕΡΤ Ενημέρωση, ΕΡΤ1 13/10/2015 - Συνέντευξη στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων ARD 06/10/2015 - Συνέντευξη στη Ραδιοφωνική εκπομπή "Η Φωνή της Ελλάδας", ΕΡΤ 06/10/2015 - Συμμετοχή στην τηλεοπτική εκπομπή ΕΡΤ Ενημέρωση, ΕΡΤ1 01/10/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθήνα 984 09/09/2015 - Συνέντευξη στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων ARD 07/09/2015 - Συνέντευξη στην Κρατική τηλεόραση Νορβηγίας (15:00) 07/09/2015 - Συμμετοχή στην τηλεοπτική εκπομπή ΕΡΤ Ενημέρωση, ΕΡΤ1, (10:15-11:15) 26/08/2015 - Συνέντευξη στο Ράδιο Θεσσαλονίκη 94,5 (10:30) 25/08/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Βήμα FM 99,5 (16:15) 21/08/2015 - Συνέντευξη στο Ισπανικό Πρακτορείο Ειδήσεων 17/08/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Βήμα FM 99,5 (11:15) 29/07/2015 - Συμμετοχή στην εκπομπή "ΕΡΤ Ενημέρωση" ΕΡΤ1 28/07/2015 - Συνέντευξη στο ARD German Radio (Alfred Schmit) 27/07/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Βήμα FM 99,5 26/07/2015 - Συνέντευξη στην εφημερίδα "Έθνος της Κυριακής" 17/07/2015 - Συνέντευξη στον Andreas Macho (Γερμανός δημοσιογράφος) 16/07/2015 - Συνέντευξη στην Guardian 16/07/2015 - Συνέντευξη στον Π. Τσίμα, Σκαϊ 100,3 (10:30) 15/07/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Βήμα FM 99,5 (08:30) 14/07/2015 - Συνέντευξη στο Γερμανικό Δίκτυο E-24 14/07/2015 - Συνέντευξη στο Sky News (12:00) 11/07/2015 - Συνέντευξη στhn εφημερίδα Siempre (Μεξικό) 10/07/2015 - Συνέντευξη στo Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού ANT1 10/07/2015 - Συνέντευξη στην RAI ITALIA TV, (16:00) 08/07/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Βήμα FM 99,5 (08:30) 07/07/2015 - Συνέντευξη στην Gieselmann, Ζeit Οnline 07/07/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Status Radio 94,2 (09:00) 06/07/2015 - Συνέντευξη στον Edvardas Spokas, Λιθουανική τηλεόραση LRT 06/07/2015 - Συνέντευξη στην Julien Neny, Ιταλική τηλεόραση ITELE 06/07/2015 - Συνέντευξη στην Καναδική τηλεόραση, CTV Canada AM (14:00) 06/07/2015 - Συνέντευξη στη δημοσιογράφο Qilong WANG, China Newsweek 05/07/2015 - Συμμετοχή σε τηλεοπτική πολιτική εκπομπή, Alpha TV (21:30) 05/07/2015 - Συμμετοχή σε τηλεοπτική πολιτική εκπομπή, Star Channel (20:00) 03/07/2015 - Συνέντευξη στην Chen Zhanjie, Xinhua News Agency (15:30) 03/07/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Alpha 989 (07:45) 02/07/2015 - Συνέντευξη στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ (22:30) 02/07/2015 - Δήλωση στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού Alpha TV 02/07/2015 - Συνέντευξη στον κ. Αποστολίδη, Ραδιοφωνικός Σταθμός Status Radio (09:30) 01/07/2015 - Δήλωση στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του Star Channel 01/07/2015 - Δήλωση στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του MEGA Channel 30/06/2015 - Δήλωση στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού Alpha TV 30/062015 - Δήλωση στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του MEGA Channel 29/06/2015 - Δήλωση στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του Star Channel 29/06/2015 - Συνέντευξη στον Leandro Colon από Εφημερίδα της Βραζιλίας 29/06/2015 - Δήλωση στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού Alpha TV 29/06/2015 - Δήλωση στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του MEGA Channel 28/06/2015 - Δήλωση στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού Alpha TV 28/06/2015 - Συμμετοχή σε τηλεοπτική εκπομπή του τηλεοπτικού σταθμού Action 24 28/06/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Παραπολιτικά FM 28/06/2015 - Συνέντευξη στο Τηλεοπτικό Δίκτυο BBC 28/06/2015 - Δήλωση στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του Star Channel 25/06/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθήνα 984, (17:45) 24/06/2015 - Συνέντευξη στην Τηλεοπτική εκπομπή "Η Ώρα της Ευρώπης", ΕΡΤ1, (22:15) 24/06/2015 - Συνέντευξη στο Τηλεοπτικό Δίκτυο Euronews 24/06/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθήνα 984, (09:00-10:00) 23/06/2015 - Συνέντευξη στο Γ. Αντύπα, Παραπολιτικά FM 90,1, (21:30) 23/06/2015 - Συνέντευξη στη Γερμανική Κρατική Τηλεόραση ARD (με την κ. Σ. Ζακελίνα) 23/06/2015 - Άρθρο στην εφημερίδα "Folha de São Paulo" (Βραζιλία) 23/06/2015 - Συνέντευξη στην Εβδομαδιαία Γερμανική Εφημερίδα Die Zeit (με τον κ. Ζαχαράκη) 23/06/2015 - Συνέντευξη στον Τηλεοπτικό Σταθμό Deutsche Welle (15:30) 22/06/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Alpha 989 (11:50) 22/06/2015 - Συνέντευξη στον Eric Moylan, National Irish Radio, (08:40) 21/06/2015 - Συνέντευξη στο Γ. Ψάλτη, Real FM 97,8, (08:30) 20/06/2015 - Συνέντευξη στην Τηλεοπτική εκπομπή "Europe", ΕΡΤ1, (12:00) 20/06/2015 - Συνέντευξη στην Ραδιοφωνική εκπομπή "Live Breakfast", BBC 5, (08:30) 18/06/2015 - Συνέντευξη στην Τηλεοπτική εκπομπή "Ο Κόσμος της ΕΡΤ", ΕΡΤ1, (20:00) 18/06/2015 - Δήλωση στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του Mega Channel 18/06/2015 - Συνέντευξη στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων AFP (στον κ. Χαδούλη) 18/06/2015 - Συνέντευξη στoν Τηλεοπτικό Σταθμό BBC (στον Κώστα Καλλέργη) 17/06/2015 - Συνέντευξη στo Γερμανικό Τηλεοπτικό Σταθμό ARD 17/06/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Alpha 989 (12:00) 16/06/2015 - Συνέντευξη στη Reporter Γιεσέν Κορίνα, Γερμανική Τηλεόραση ZDF (2ο Κρατικό Κανάλι) (16:00) 15/06/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Alpha 989 (14:50) 05/06/2015 - Συνέντευξη στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (10:30) 05/06/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Βήμα FM (09:45) 01/06/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό ΝΕΡΙΤ (στον Θ. Σιάφακα) (Πρώτο Πρόγραμμα - 17:30) 28/05/2015 - Συμμετοχή στην τηλεοπτική εκπομπή "Fairplay" της ΝΕΡΙΤ 28/05/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό ΝΕΡΙΤ (Πρώτο Πρόγραμμα - 12:30) 27/05/2015 - Δήλωση στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του Star Channel 27/05/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Alpha 989 26/05/2015 - Συνέντευξη στην Ιωάννα Μπρατσιάκου για το ειδησεογραφικό site News247.gr 26/05/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθήνα 9,84 FM (10:30) 25/05/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Βήμα FM (08:50) 24/05/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Action 24 (10:00) 23/05/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό ΝΕΡΙΤ (Πρώτο Πρόγραμμα - 17:30) 20/02/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό ΣΚΑΪ 22/01/2015 - Συνέντευξη στον ραδιοφωνικό σταθμό Βήμα FM 26/01/2015 - Συνέντευξη στην Εφημερίδα Newtimes.RU 22/01/2015 - Συνέντευξη στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Alpha 989 22/01/2015 - Συνέντευξη στην Εφημερίδα Kurier 21/01/2015 - Συνέντευξη στην Ισπανική Τηλεόραση HispanTv 07/01/2015 - Συνέντευξη στην Repórter, revista Exame 05/01/2015 - Συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό Action24 |
