ΦΟΡΟΙ: ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ… ΣΗΚΩΝΟΥΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ «ΒΑΡΟΣ» ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΠΑΙΟΥΣ;

Αν και η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε κάποιες μειώσεις φόρων, εντούτοις το φορολογικό «βάρος» για τους Έλληνες πολίτες είναι μεγαλύτερο από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τουλάχιστον σε ό,τι αποφά την αποτύπωση των φορολογικών εσόδων. Κι αυτό έχει τη βάση του και στην εκτεταμένη ακρίβεια που κυριαρχεί, καθότι η συνεισφορά των έμμεσων φόρων είναι πολύ υψηλή. Η Ελλάδα παρουσιάζει μεγαλύτερη επιβάρυνση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο από έμμεσους φόρους, αλλά και υπερδιπλάσια φορολογική επιβάρυνση της ακίνητης περιουσίας, σύμφωνα την πλέον πρόσφατη έκθεση Ευρωπαϊκού Εξαμήνου της Κομισιόν για τη χώρα μας.

Ειδικότερα, η φορολογική επιβάρυνση της οικονομίας, όπως μετριέται με βάση τα φορολογικά έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυξήθηκε στην Ελλάδα από το 39,5% το 2020, στο 41,2% το 2022. Ο μέσος όρος στην ΕΕ των 27 αυξήθηκε από 40% το 2020 σε 40,4% το 2021, αλλά μειώθηκε στο 40,2% το 2022.

Οι έμμεσοι φόροι έχουν την τιμητική τους στην Ελλάδα, καθώς αντιστοιχούν στο 17% του ΑΕΠ, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη είναι 11%. Μεγάλες είναι οι διαφορές και στους φόρους ακίνητης περιουσίας, καθώς ο ΕΝΦΙΑ έχει «ανεβάσει» στο 2,2% τα έσοδα από αυτή την κατηγορία φόρων ως ποσοστό του ΑΕΠ, ενώ στην Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό είναι μόλις 1%.

Διαφορές

Μεγάλες διαφορές δια πιστώνονται στις ληξιπρόθεσμες οφειλές φόρων. Στην Ελλάδα αγγίζουν το 203% του ΑΕΠ, ενώ στην ΕΕ ο μέσος όρος είναι μόλις 35,5%.

Την ίδια ώρα, το έλλειμμα συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ παρέμεινε υψηλό στο 17,8 % το 2021, φθίνοντας όπως και στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ. Ωστόσο, παρέμεινε πολύ πάνω από το πανευρωπαϊκό χάσμα του 5,4%.

Το σύστημα φορολογίας και παροχών μειώνει την εισοδηματική ανισότητα (όπως μετράται με τον συντελεστή Gini) πολύ λιγότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ το 2022. Στην Ελλάδα, το σύστημα φορολογίας και παροχών μείωσε τον συντελεστή Gini κατά μέσο όρο κατά 4,0 εκατοστιαίες μονάδες, ενώ στην ΕΕ η μείωση αυτή ήταν κατά μέσο όρο 7,9 εκατοστιαίες μονάδες το 2022. Είναι αξιοσημείωτο, ωστόσο, ότι η διαφορά από τον μέσο όρο της ΕΕ μειώθηκε το 2022 σε σύγκριση με το 2021.

Όπως προκύπτει, η συγκεκριμένη συνθήκη χρήζει ανάλυσης και αλλαγών, με τον ΟΤ να απευθύνεται σε δύο γνωστούς οικονομολόγους, οι οποίοι κατέθεσαν τις απόψεις τους ως εξής:

Πετράκης: Το φορολογικό βάρος στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση

Ένας από τους παράγοντες που επηρεάζει σημαντικά την συμπεριφορά των πολιτών και των επιχειρήσεων είναι το φορολογικό βάρος το οποίο φέρνουν. Κανονικά πρόκειται για ανταποδοτικές δαπάνες αφού το κράτος αναλαμβάνει, κάνοντας χρήση των πόρων που του ανατίθενται, να οργανώσει τις κοινωνικές υποδομές όπως και να συντηρήσει την κοινωνική συνοχή και ανθεκτικότητα, περιλαμβανομένης της άμυνας. Όμως η ιστορία δεν εξελίσσεται έτσι ακριβώς: Υπάρχει το ζήτημα της φοροδιαφυγής αφού κάποιοι απολαμβάνουν χωρίς να πληρώνουν. Υπάρχει το ζήτημα της προοδευτικότητας, δηλαδή δεν συμμετέχουν όλοι ανάλογα με το πόσο πλούσιοι είναι. Υπάρχει το ζήτημα της διαφθοράς, αφού κάποιοι στο κράτος χρησιμοποιούν, παρανόμως τον πλούτο των άλλων για το ίδιο όφελος.

Τέλος, υπάρχει το ζήτημα των άμεσων και έμμεσων φόρων, της φορολόγησης του πλούτου και εισοδήματος ή της κατανάλωσης. Και τα τέσσερα είναι ζητήματα που δημιουργούν παθογένειες στο φορολογικό οικονομικό και κοινωνικό σύστημα που όμως έχουν επιπτώσεις και στην κοινωνική συνοχή, στις σχέσεις του πολίτη με το κράτος και στις πολιτικές συμπεριφορές. Σε έρευνα του ΕΚΠΑ με την Metron Analysis που διεξάγουμε ετησίως, 2019 – 2023, διαπιστώνουμε ότι οι Έλληνες θεωρούν ότι φορολογούνται υπερβολικά με το κράτος να συμπιέζει την δημιουργικότητά τους. Θέλουν λιγότερους φόρους ακόμη και αν αυτό σημαίνει μικρότερες παροχές!

Στους αριθμούς το φορολογικό βάρος των Ελλήνων (φόροι και υποχρεωτικές συνεισφορές) ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν το 2022, 41,2% ενώ στην Ευρώπη των 27 40,2%.  Αν δούμε όμως ορισμένα κρίσιμα σημεία θα διαπιστώσουμε ότι η φορολόγηση της εργασίας είναι 16,2% έναντι 20,2% στην Ευρώπη και η φορολόγηση κεφαλαίων είναι 8% έναντι 8,9% στην Ευρώπη. Όμως οι φόροι κατανάλωσης στην Ελλάδα είναι 17% έναντι 11% στην Ευρώπη, οι φόροι περιουσίας είναι 3% έναντι 2,1% στην Ευρώπη και οι περιβαλλοντολογικοί φόροι 5,6% στην Ελλάδα έναντι 2% (!) στην Ευρώπη.

Η ανάγνωση των αριθμών αποκαλύπτει και την πραγματική φορολογική εικόνα της Ελλάδος σε σύγκριση με την Ευρώπη. Σε μία οικονομία με ασθενή παραγωγική βάση για να διατηρήσουμε την δημοσιονομική ισορροπία φορολογούμε ό,τι μπορούμε (ό,τι είναι διαθέσιμο), δηλαδή την κατανάλωση που είναι βεβαίως μία φορολογία των ασθενέστερων, και την ιδιοκτησία που είναι βασικός παράγοντας αποθησαυρισμού.

Τρεις διέξοδοι μπορούν να υπάρχουν για την μείωση του φορολογικού βάρους; Την σύλληψη των 10 – 11 δις ευρώ από την φοροδιαφυγή, την επέκταση του ιδιωτικού τομέα με συνακόλουθη αύξηση των εργαζομένων σε αυτόν και την βελτίωση της αποτελεσματικότητας της λειτουργίας του δημόσιου τομέα.

Π.Ε. Πετράκης

Ομ. Καθηγητής ΕΚΠΑ

Μελάς: Υψηλή εξάρτηση από τους έμμεσους φόρους

Σύμφωνα με τα στοιχεία της  European Commission τα φορολογικά έσοδα στην Ελλάδα , για το 2022 αυξήθηκαν στο 41,2% του ΑΕΠ μια ποσοστιαία μονάδα πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Η επίδραση των πολιτικών των μνημονίων είναι καθοριστική σε αυτό το αποτέλεσμα: το 2010 το ποσοστό ήταν στο 32,3%. Αυτό σημαίνει ότι ο ρυθμός αύξησης των φορολογικών βαρών ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας. Τα τελευταία τρία έτη : 2021-2022-2023 ο ρυθμός αύξησης των φορολογικών βαρών ήταν  11,4%, 14,7%, 11,6%  αντίστοιχα πολύ υψηλότερα από το ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ 8,4%, 5,6%, 2,0%.

Η Ελλάδα συνεχίζει να επιδεικνύει ιδιαίτερα υψηλή εξάρτηση από τους έμμεσους φόρους με τη συμμετοχή τους στο ΑΕΠ να ενισχύεται από 11,7% το 2009, στο 16,5% το 2015 και στο 17,4% το 2023, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στη ζώνη του ευρώ ήταν 12,5%. Η εξέλιξη αυτή μάλιστα συνέβαλε κατά περίπου 2/3 στην ενίσχυση των εσόδων της Γενικής Κυβέρνησης την περίοδο 2009-2023, ενώ τροφοδοτήθηκε ιδιαίτερα τα τελευταία έτη, μεταξύ άλλων, από την ισχυρή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ ως αποτέλεσμα της ανόδου του πληθωρισμού.

Παρά τη μείωσή τους το 2023, η Ελλάδα εξακολουθούσε να κατέχει το υψηλότερο ποσοστό έμμεσων φόρων στο ΑΕΠ μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, κάτι που προφανώς αποτελεί μια ανισορροπία στη μακροοικονομική διαχείριση. Επίσης τα έσοδα από φόρους ακινήτων (3,0% του ΑΕΠ) υπερέβη επίσης το σύνολο της ΕΕ (2,1% του ΑΕΠ). Η φορολογική επιβάρυνση του κεφαλαίου είναι μικρότερη στην Ελλάδα (8,0%) έναντι της ΕΕ (8,9%).

Ακόμη η φορολογική επιβάρυνση της εργασίας στην Ελλάδα (16,2% είναι χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ(20,3%) στα διάφορα επίπεδα εισοδήματος για το 2022. Ωστόσο, ο φόρος και σύστημα παροχών μειώνει την εισοδηματική ανισότητα (όπως μετριέται από τον συντελεστή Gini) πολύ λιγότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ το 2022. Στην Ελλάδα, το σύστημα φορολογίας και παροχών μείωσε τον  συντελεστής Gini κατά μέσο όρο κατά 4,0 pps, ενώ στην ΕΕ αυτή η μείωση ήταν κατά μέσο όρο 7,9 π.μ το 2022.

Κώστας Μελάς

Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας

Πηγή: ot.gr