Η 21Η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΚΑΙ Η ΘΕΤΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΗΣΗ

Αποζευγαροποίηση είναι η διαδικασία κατά την οποία δύο οικονομίες (εδώ ελληνική και ευρωπαϊκή) ενώ εξελίσσονταν μαζί, από ένα σημείο και μετά ακολουθούν διαφορετικές διαδρομές.

Η Ελλάδα έζησε έντονα τη διαδικασία αυτή, αλλά με αρνητικό πρόσημο, όταν εισήλθε στα Μνημόνια το 2010. Παρ’ όλο που και άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες έζησαν επίσης μια καθοδική φάση, η ελληνική οικονομία έζησε μία μεγάλη υφεσιακή περίοδο που την έκανε να διαφοροποιηθεί αρνητικά, σε όρους ΑΕΠ, ανεργίας και ιδιωτικού διαθέσιμου εισοδήματος.

Σε οικονομικούς όρους στα θετικά της περιόδου αυτής είναι η δημοσιονομική επανισορρόπηση, ο περιορισμός του ισοζυγίου πληρωμών και μία σειρά από μεταρρυθμίσεις που στόχευαν στην απελευθέρωση παραγωγικών δυνατοτήτων της ελληνικής οικονομίας. Τα δημόσια χρέη της Ελλάδος, που ήταν η κύρια πηγή της κρίσης, ρυθμίστηκαν και σήμερα η Ελλάδα έχει ίσως το μικρότερο απόλυτο μέγεθος χρεών που κυκλοφορεί στην ελεύθερη αγορά σε σύγκριση με τις ευρωπαϊκές χώρες.

Στα αρνητικά βεβαίως ήταν ο δυσανάλογος κοινωνικός πόνος. Η οικονομική κριτική που έχει διατυπωθεί, και σε μεγάλο βαθμό έχει γίνει αποδεκτή σε διεθνές επίπεδο, ήταν ότι τα οικονομικά περιοριστικά μέτρα που επιλέχθηκαν, ενώ σωστά είχαν μία περιοριστική διάσταση, συνέπεσαν με μία κατάσταση του νομισματικού και τραπεζικού τομέα (κόκκινα δάνεια) που προκάλεσαν μία αναπηρική κατάσταση που εμπόδιζε την προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας.

Παράλληλα ελάχιστη δουλειά είχε γίνει να κατανοηθεί το ιδιοσυγκρασιακό θεσμικό πλαίσιο που έχει επί δεκαετίες δημιουργηθεί στην ελληνική οικονομία. Οι τεχνοκράτες του IMF (κυρίως), ακόμα και όταν εντόπιζαν τα σωστά μέτρα, είχαν την απλοϊκή αντίληψη ότι αρκούσε η νομοθέτησή τους για να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο. Έτσι ήταν συνηθισμένη η τυπική ή/και σιωπηλή ανατροπή τους. Αυτό οφειλόταν στην ανεπάρκεια των αναλύσεων που γίνονταν, κάτι που επαναλαμβάνεται ακόμα και σήμερα με την πρότασή τους να μετακυλιστεί στους καταναλωτές η ενεργειακή κρίση ώστε να διακοπεί η χρήση των ορυκτών ενεργειακών πόρων! Φανταστείτε να είχαμε ενισχυμένη εποπτεία και να μας επέβαλλαν (γιατί βεβαίως μετά την 21η Αυγούστου είναι αδύνατον) μία παρόμοια πολιτική! Θα ήταν πρώτης τάξης πυροδότηση στον λαϊκισμό και απόλυτη απαξίωση της αξίας της πολιτικής.

Όμως η οικονομική επανισορρόπηση και η αποτυχία της «εναλλακτικής» πολιτικής που προτάθηκε έχει επιφέρει πλέον τη θετική, αυτήν τη φορά, αποζευγαροποίηση της ελληνικής οικονομίας από την Ευρώπη και την προοπτική κατάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας με παράλληλη διεύρυνση των όρων εθνικής ασφάλειας.

Για δύο χρόνια τώρα (2021, 2022) και για τα επόμενα τρία χρόνια ο ρυθμός ανάπτυξης της Ελλάδος είναι υψηλότερος από τον αντίστοιχο μέσο ευρωπαϊκό. Βεβαίως παίζει ρόλο και το Ταμείο Ανάκαμψης (επενδύσεις), η πολιτική σταθερότητα και ο τουρισμός. Αλλά αυτοί οι θετικοί παράγοντες στηρίζονται σ’ ένα θετικό υπόβαθρο το οποίο εάν δεν υπήρχε δεν θα μπορούσαμε π.χ. να επωφεληθούμε από την κρίσιμη θετική πολιτική της ΕΚΤ στη δευτερογενή αγορά ομολόγων.

Ο κοινωνικός πόνος πάντως φαίνεται ότι δεν πήγε χαμένος όσο και εάν ήταν μεγαλύτερος αυτού που μας αναλογούσε. Ας ελπίσουμε ότι η πολιτική και η διεθνής συγκυρία δεν θα χαλάσουν τη θετική αυτή προοπτική από εδώ και πέρα.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 22 Αυγούστου 2022