Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΥΦΕΣΗ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η ελληνική πολιτική σκηνή βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο. Το 2019 είναι ένα εκλογικό έτος στο οποίο θα αλλάξουν αρκετά ο ευρωπαϊκός και ο ελληνικός χώρος της πολιτικής και της οικονομίας.

Το ερωτηματικό που τίθεται είναι εάν οι αλλαγές αυτές μπορούν να ευνοήσουν την ελληνική κοινωνία και τους Έλληνες πολίτες.

Όλοι γνωρίζαμε από το 2018 ότι βγαίνοντας οι ανεπτυγμένες οικονομίες από έναν σχεδόν εννεαετή κύκλο ανάπτυξης θα άρχιζαν να ανακαλύπτουν τα αγκάθια της καθοδικής φάσης του οικονομικού κύκλου. Τρεις ήταν οι αρνητικοί επιταχυντές της διαδικασίας αυτής: ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ με τους Κινέζους, η προσγείωση της κινεζικής οικονομίας στην προσπάθειά της να μεταβάλει το μίγμα του αναπτυξιακού της προτύπου από επενδυτικό σε καταναλωτικό και οι πολιτικές ανακατατάξεις στον ευρωπαϊκό χώρο, που περιλαμβάνουν κυρίως την άνοδο νέων πολιτικών δυνάμεων και την σύγχυση του Brexit.

Το εντυπωσιακό, όμως, είναι ότι όλες αυτές οι ανασχετικές αναπτυξιακές δυνάμεις έχουν έναν κοινό παρονομαστή: τη γρηγορότερη του αναμενόμενου επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε νέους χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην ευρωπαϊκή οικονομία 1,9% για το 2019 και 1,7% για το 2020.

Μέχρι τώρα (τα τελευταία δέκα χρόνια δηλαδή) το καθήκον της ανάσχεσης των ευρωπαϊκών καθοδικών κινήσεων το είχαν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και η νομισματική πολιτική. Αυτό οφειλόταν σε πολλούς λόγους, με σοβαρότερο και εύκολα κατανοητό σε όλους, την απουσία ενός συντονισμού της δημοσιονομικής πολιτικής και την αντίστοιχη σοβαρών εργαλείων εφαρμογής δημοσιονομικής πολιτικής (κοινός προϋπολογισμός, εργαλεία αντικυκλικής πολιτικής, διαμοιρασμός κινδύνου κ.τ.λ.).

Αυτή η μορφή αντιμετώπισης των δημοσιονομικών υφέσεων δεν ευνοούσε την ελληνική οικονομία. Αυτό οφειλόταν κυρίως στο ότι οι αντισταθμιστικές ενέργειες της ΕΚΤ στηρίζονταν στην πιστοληπτική αξιοπιστία των χωρών (και των τραπεζών), με αποτέλεσμα η Ελλάδα να μην επιλέγεται από τις αντικυκλικές κινήσεις της EΚΤ.

Όμως εδώ και περίπου έναν χρόνο το πολιτικό κλίμα αλλάζει στην κυριαρχούσα Ευρωπαϊκή πολιτική όσον αφορά τη διαχείριση της οικονομικής πολιτικής

Συγκεκριμένα, οι αντικυκλικές πρωτοβουλίες οικονομικής πολιτικής παίρνουν πλέον ένα όλο και μεγαλύτερο δημοσιονομικό πρόσημο. Οι μεγάλες οικονομίες τρέχουν πλέον με ελλείμματα, υλοποιούνται επενδυτικά έργα και οι εκθέσεις επίβλεψης προς τις πρώην μνημονιακές χώρες γίνονται πλέον επιεικείς, σε σημείο να βλέπουν σχεδόν συστηματικά το ποτήρι μισογεμάτο και να μην ανησυχούν για τις παρατηρούμενες πολιτικές υπερβολές.

Σε αυτό συμβάλλουν ορισμένοι καινούργιοι (;) παράγοντες: Ο πρώτος είναι ότι ένα από τα βασικά θύματα του διεθνούς εμπορικού πολέμου είναι τα ευρωπαϊκά (γερμανικά) εμπορικά πλεονάσματα. Ο δεύτερος, το γεγονός ότι η σχέση του Brexit παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις. Τρίτον, το γεγονός ότι οι πολιτικές ανακατατάξεις, που ευνοούν δυνάμεις που βλέπουν μεγαλύτερο ρόλο στα εθνικά κοινοβούλια, επιτυγχάνονται. Τέλος, το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές οικονομικές προβλέψεις συνεχώς αποτυγχάνουν προς τα κάτω. Και όλα αυτά πριν τις ευρωπαϊκές εκλογές!

Θα φτάσει στο σημείο να τερματίσει τη λιτότητα η Ευρωπαϊκή Ένωση; Ίσως όχι πλήρως. Σήμερα όμως βρισκόμαστε σε ένα νέο περιβάλλον όπου η δημοσιονομική πολιτική παίζει μεγαλύτερο ρόλο.

Ένας από τους σημαντικά ωφελημένους της νέας αυτής σελίδας της οικονομικής πολιτικής στην Ευρώπη είναι και η ελληνική οικονομία. Αυτό μεταφέρει πολιτικά οφέλη στην παρούσα διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Ενώ δηλαδή ήταν εγκλωβισμένη σε ακραίες αντιλήψεις λιτότητας, ήρθε η αλλαγή του ευρωπαϊκού κλίματος για να την οδηγήσει να αλλάξει θέσεις, σε μία όμως ευτυχή γι’ αυτήν συγκυρία λόγω του ότι πλησιάζουν εκλογές. Επειδή όμως το ευρωπαϊκό κλίμα συνεχίζει να επιδεινώνεται, το δημοσιονομικό πρόσημο της οικονομικής πολιτικής θα συνεχίσει να υπάρχει και ενδεχομένως να μεγεθυνθεί! Γι’ αυτό και η υπόσχεση της μείωσης των δημοσιονομικών πλεονασμάτων από εδώ και πέρα! Πολύ προφητικά είχε τεθεί το αίτημα εγκαίρως και ήρθε το πλήρωμα του χρόνου που μπορεί να ευλογηθεί.

Πολιτικά τυχερή, από αυτή τη συγκεκριμένη άποψη, θα είναι η επόμενη κυβέρνηση που θα διοικήσει τη χώρα μετά το 2019. Εξάλλου είναι προφανές ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις θα επικροτήσουν μια τέτοια μεταβολή στην ευρωπαϊκή δημοσιονομική προοπτική.

Εάν μάλιστα αυτή η οικονομική πολιτική στην Ελλάδα ξεφύγει από τις προβληματικές πρακτικές του παρελθόντος (προσλήψεις) και συνδυαστεί με μια αναζωογονητική πολιτική των παραγωγικών δυνάμεων της οικονομίας, θα έχουμε μια καλύτερη προοπτική για τους Έλληνες πολίτες.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Πρώτο Θέμα, 17 Φεβρουαρίου 2019