Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΙΚΟΝΑ

Ο κόσμος βρίσκεται σε οικονομική αναταραχή που προκλήθηκε από την ανακοίνωση του ύψους των δασμών που επιβλήθηκαν από τον πρόεδρο Τραμπ στους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, με εξαίρεση τη Ρωσία και ορισμένες «προνομιακές» χώρες, όπως είναι η Βρετανία και η Τουρκία. Μάλιστα η τελευταία μάς ενδιαφέρει ιδιαίτερα αφού δημιουργεί άνισους κανόνες ανταγωνισμού σε αγροτικά κυρίως προϊόντα.

Η εκδοχή του προστατευτισμού του Τραμπ ήταν γνωστή από την προεκλογική του περίοδο. Αυτό που δεν ήταν γνωστό ήταν η σφοδρότητα και η έκταση της εφαρμογής του. Γι’ αυτό και οι εκτιμήσεις μας μιλούσαν αρχικά για υφεσιακές και πληθωριστικές πιέσεις που θα ασκηθούν από την εφαρμογή της δασμολογικής πολιτικής, κυρίως στις ΗΠΑ αλλά και στην παγκόσμια οικονομία. Τώρα όμως οι εκτιμήσεις μας μιλάνε για αυξημένη πιθανότητα ύφεσης, κυρίως για τις ΗΠΑ, και αυξημένες υφεσιακές πιέσεις στην παγκόσμια οικονομία, συμπεριλαμβανομένης βεβαίως και της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Να σημειωθεί ότι οι «δείκτες φόβου» για την παγκόσμια οικονομία βρίσκονται στο ύψος της κρίσης της COVID-19 και της κρίσης τού 2008-2010. Μάλιστα η σημερινή κρίση προσομοιάζει περισσότερο προς την κρίση της COVID-19 όπου επικρατούσε ότι «δεν γνωρίζουμε τι δεν γνωρίζουμε» (αναφερόμενοι στη συμπεριφορά του Τραμπ) και λιγότερο με την κρίση του 2010 όπου γνωρίζαμε τι συνέβαινε αλλά δεν γνωρίζαμε το βάθος της έκτασης του προβλήματος (subprimes, χρέη).

Οι έμμεσες επιπτώσεις του δασμολογικού πολέμου για την ελληνική οικονομία φαίνονται να είναι σημαντικότερες από τις άμεσες (2,4 δισ. ευρώ εξαγωγές μας στις ΗΠΑ). Με άλλα λόγια, ενώ οι άμεσες επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία περιορίζονται σε ορισμένα κυρίως προϊόντα, κυρίως του αγροδιατροφικού τομέα (ελιές, λάδι, φέτα, ψάρια, περίπου 440εκατ. ευρώ), αφού τα πετρελαιοειδή εξαιρούνται, οι έμμεσες επιπτώσεις μπορεί να φθάσουν να περικόψουν τον ρυθμό της μεγέθυνσης της Ελλάδος (μέχρι 0,7%-1%, Ιούνιος 2025 με Ιούνιο 2026) εφόσον ενσκήψει σοβαρή ύφεση στην Ευρώπη.

Το πόσο σοβαρή θα είναι η επίπτωση στις ελληνικές εξαγωγές είναι κάτι το οποίο δεν μπορεί να εκτιμηθεί με ακρίβεια διότι σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από την εισοδηματική ελαστικότητα των επιμέρους προϊόντων. Εάν είναι προϊόντα τα οποία απευθύνονται σε μεσαία ή υψηλά εισοδήματα αμερικανών πολιτών, τότε μία περιορισμένη αύξηση της τιμής δεν θα έχει επιπτώσεις στη ζήτησή τους.

Αναφύονται δύο ερωτήματα: Το πρώτο είναι εάν υπάρχει η δυνατότητα μίας επιεικότερης μεταχείρισής μας, με άλλα λόγια να εξαιρεθούν των δασμών ορισμένα προϊόντα για τα οποία εξάλλου δεν τίθενται θέμα ανταγωνιστικότητας με την παραγωγή στις ΗΠΑ.

Το δεύτερο αφορά το εάν η Ελλάδα θα μπορέσει να αξιοποιήσει ορισμένα συγκριτικά στοιχεία της γεωστρατηγικής της θέσης (στρατιωτική οργάνωση της ΝΑ Μεσογείου, Σούδα) αλλά και του ενεργειακού χάρτη που εξελίσσεται (βόρειος ενεργειακός άξονας, Αλεξανδρούπολη και νότιος ενεργειακός άξονας, Ελλάδα – Κύπρος - Ισραήλ - Αίγυπτος) και έτσι να επιτύχει καλύτερες συμφωνίες.

Προτού όμως φτάσουμε να συζητάμε για τα συγκεκριμένα ελληνικά συμφέροντα, θα πρέπει να δούμε πώς θα εξελιχθεί η μεγάλη εικόνα της σχέσης ΗΠΑ και Ευρώπης, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διαθέτει αυξημένες δυνατότητες προστασίας των χωρών της ΕΕ έναντι τρίτων ήδη από το 2023.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Το Βήμα, 13 Απριλίου 2025