Η ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΘΑ ΕΞΑΡΤΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΡΤΙΣΜΕΝΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

-Η Ελλάδα πραγματοποιεί θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης πλέον. Έχει ανακάμψει «πραγματικά» όμως η ελληνική οικονομία;

Είναι γεγονός ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης επιταχύνεται και μάλλον φτάνει να είναι σε διπλάσιο επίπεδο από τον αντίστοιχο της Ευρωζώνης. Το γεγονός ότι γινόμαστε από «κακό» παράδειγμα ένα «καλό» παράδειγμα έχει ως αποτέλεσμα να προσελκύουμε τα βλέμματα των ξένων κεφαλαιούχων, διότι μας βλέπουν σαν μια ελκυστική προοπτική επένδυσης (βλ. το δεκαπενταετές ομόλογο της Τρίτης 28/01/20).

Ήρθε η ανάπτυξη όμως; Αν το βλέπουμε με βάση το ρυθμό μεγέθυνσης, τότε ναι, ήρθε! Όμως είναι τόσο αρκετή, για να κλείσει τις πληγές του παρελθόντος; Θα κάνουμε αρκετό καιρό ακόμα να τις κλείσουμε. Το πότε θα αποκαταστήσουμε τα επίπεδα ευημερίας του 2009 αφορά ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μπροστά μας, διότι η ύφεση είχε προκαλέσει μια μείωση στο Α.Ε.Π. περίπου -25% το οποίο, για να καλυφθεί, θέλει καιρό. Σημαντικό ρόλο προφανώς θα παίξουν και οι πολιτικές που θα εφαρμόσει η κυβέρνηση, αλλά αυτό θα φανεί στα επόμενα δύο χρόνια. Πάντως, να έχουμε οπισθοδρόμηση -εκτός απροόπτου- δεν το νομίζω.

-Ποιος τομέας της ελληνικής οικονομίας θεωρείτε ότι πρέπει να αναδειχθεί περισσότερο;

Οι τομείς που αναμένουμε να αναδειχθούν τα επόμενα χρόνια είναι ο τουριστικός βεβαίως, ο αγροτοδιατροφικός και ο φαρμακευτικός μαζί με τα commodities. Αλλά σε αυτούς τους τομείς έτσι κι αλλιώς δραστηριοποιούμαστε. Για μένα πρέπει να σκεφτούμε πιο σοβαρά δύο τομείς υπηρεσιών. Ο ένας είναι η ναυτιλία και ο άλλος είναι ο χώρος της παιδείας. Στο χώρο της παιδείας ωστόσο υπάρχουν αρκετές αγκυλώσεις που δεν μας αφήνουν εύκολα να μετατραπεί σε ένα εξαγωγικό τομέα όπως για παράδειγμα στην Κύπρο. 

-Η χώρα μας και γενικότερα η Ευρώπη αντιμετωπίζει το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού. Ποιες πολιτικές θεωρείτε πρέπει να εφαρμοστούν για την αντιμετώπιση;

Δυστυχώς, η γήρανση του πληθυσμού είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο πρόβλημα. Όσον αφορά τις πολιτικές που μπορούν να εφαρμοστούν πρέπει να προηγηθεί βελτίωση του δημοσιονομικού χώρου. Το πολιτικό σύστημα οφείλει να δει το συγκεκριμένο πρόβλημα, αλλά επειδή οι πολιτικές που σχετίζονται με αυτό το κομμάτι όπως η γήρανση, η γεννητικότητα αποδίδουν εξαιρετικά αργά, συνήθως δεν είναι δημοφιλές αντικείμενο για τους πολιτικούς. Πρέπει να το δούμε ευρύτερα και όχι απλώς να δίνουμε επιδόματα. Το να φτιάξουμε για παράδειγμα παιδικούς σταθμούς είναι πολύ πιο αποτελεσματικό.

-Ο πρώην πρόεδρος της Ε.Κ.Τ. Μάριο Ντράγκι ανέλαβε προεδρία σε μια δύσκολη περίοδο για την Ευρωζώνη. Θεωρείτε πως τα κατάφερε στο έργο του;

Ναι, θα έλεγα πως πέτυχε και μάλιστα σε δύο τομείς. Καταρχάς, βοήθησε το 2010 να μη γίνει η ελληνική κρίση διεθνής. Και το καλοκαίρι του 2012 όταν είπε το περίφημο «whatever it takes», για να σωθεί η Ευρωζώνη. Ουσιαστικά, τότε γεννήθηκε πραγματικά η Ευρωζώνη, διότι έγινε μια Ένωση κρατών με κεντρική διοίκηση. Πρόκειται για τον άνθρωπο που έδωσε λύσεις -ειδικά το 2012- και πρέπει να αξιολογηθεί με θετικό βαθμό, ειδικά στο μακροοικονομικό κομμάτι.

-Ποια είναι η γνώμη σας για τη νέα πρόεδρο, Κριστίν Λαγκάρντ;

Νομίζω θα συνεχίσει στην ίδια γραμμή, ξέρει διεθνή οικονομικά και δεν νομίζω ότι την εμποδίζει το νομικό της υπόβαθρο. Ωστόσο, η «καυτή αναπτυξιακή πατάτα» είναι πλέον στα χέρια εκείνων των κρατών που έχουν δημοσιονομικό χώρο, όπως η Γερμανία.

-Ποιο πιστεύετε θα είναι το παγκόσμιο οικονομικό κλίμα τα επόμενα χρόνια;

Θα είναι ένα κλίμα υποτονικής ανάπτυξης που ορισμένοι έχουν ονομάσει «κοσμική ύφεση». Αυτό σημαίνει χαμηλές επενδύσεις, χαμηλός πληθωρισμός και σχετικά υψηλή απασχόληση. Είναι πολύ ιδιόρρυθμο κλίμα, έχει να κάνει με τις νέες τεχνολογίες και το αν έχουν ενσωματωθεί επαρκώς στην παραγωγή. Έχω την αίσθηση ότι ζούμε τη δεκαετία του ’50 και ’60 που υπήρχε η πληροφορική, αλλά δεν είχε ενσωματωθεί στην παραγωγή. Έπρεπε να περάσουν 2-3 δεκαετίες, για να συμβεί κάτι τέτοιο.

–Είστε καθηγητής πανεπιστημίου. Τι είναι αυτό που απουσιάζει από τα ελληνικά πανεπιστήμια;

Εξωστρέφεια και σύνδεση με την αγορά εργασίας και τις ανάγκες της κοινωνίας.

-Πώς αντιμετωπίζουμε το brain drain;

Να τονίσουμε ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο που δεν εμφανίζεται μόνο στην Ελλάδα ή την Ιταλία. Είναι π.χ. ένα φαινόμενο και της αμερικανικής οικονομίας. Είναι εντυπωσιακό ότι ολόκληρες πολιτείες βρίσκονται σε αποδιάρθρωση του παραγωγικού και οικονομικού τους συστήματος. Άρα, και στην Ευρώπη παρόμοια θέματα θα υπάρχουν. Και δεν είναι απαραίτητα κακό. Δεν είμαστε στη δεκαετία του ’50 που οι Έλληνες έφευγαν με τις βαλίτσες στη Γερμανία και δεν γνώριζαν πότε θα γυρίσουν. Τώρα, να πας στις Βρυξέλλες είναι 3-4 ώρες ταξίδι. Είναι άλλες εποχές. Όμως, προσέξτε ιδιαίτερα ότι η μελλοντική ανάπτυξη θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη του καταρτισμένου εργατικού δυναμικού στην Ελλάδα.

-Υπάρχει οικονομικός αναλφαβητισμός στην Ελλάδα; Πώς μας επηρεάζει ως χώρα;

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες ο οικονομικός αναλφαβητισμός είναι υψηλός στην Ελλάδα. Ωστόσο, ο ορθολογισμός είναι εκείνος επίσης που βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα και δείχνει αρκετά σοβαρά προβλήματα στην ελληνική κοινωνία.

-Θεωρείτε θετική την «ψηφιοποίηση» του χρήματος και των συναλλαγών γενικότερα;

Προς τα κει βαδίζουμε αναγκαστικά. Επομένως, είναι κάτι που πρέπει να μας απασχολήσει, να δούμε πώς λειτουργεί και ποιες θα είναι οι συνέπειες. Με την άρνηση της ύπαρξής του δεν κάνουμε τίποτα.

-Τι άποψη έχετε για τα κρυπτονομίσματα;

Είναι ένα προϊόν που υπάρχει στις αγορές, υπάρχει καταπληκτικό speculation και χρειάζεται εξειδικευμένους ανθρώπους στις αγοραπωλησίες. Θέλει προσοχή και γνώση! Και όπως το βλέπω δεν είναι αντικείμενο ευρέων συναλλαγών μέχρι στιγμής.

-Ποιον οικονομολόγο θαυμάζετε για το έργο του και τη συνεισφορά του στην οικονομική επιστήμη;

Ε, νομίζω είναι ένας! Το όνομά του είναι Keynes. Έχει παίξει καθοριστικό ρόλο και στην κοινωνική και στην πολιτική αντίληψη της οικονομίας.

-Θεωρείτε ότι στις μέρες μας απουσιάζουν οικονομολόγοι με ιδέες;

Όχι, υπάρχουν 50-60 μεγάλα ονόματα στην παγκόσμια σκηνή που επηρεάζουν τη διαμόρφωση των ιδεών στον οικονομικό χώρο. Δεν λείπουν τα καλά μυαλά, αλλά τα αναλυτικά εργαλεία, για να κατανοήσουμε την περίοδο την οποία ζούμε. 

Επιμέλεια συνέντευξης: Ευγενία Κελαράκου

Πηγή: Your e-articles