Η Ελληνική οικονομία βρίσκεται σε πορεία κατάκτησης μίας κανονικότητας η οποία πάντως αποδεικνύεται αρκετά δύσκολη να διοικηθεί, ιδίως υπό το βάρος της βαρύτατης κληρονομίας των μνημονίων, της κρίσης του Covid και του πληθωριστικού σοκ του 2022. Είναι πολύ ευκολότερο να αναπτύσσονται πολιτικές για την αντιμετώπιση μεγάλων προβλημάτων όπως τα παραπάνω και πολύ δυσκολότερο όταν θα πρέπει να αναπτύσσεις πολιτικές που λόγω της κανονικότητας σε φέρνουν αντιμέτωπο με τα χρόνια διαρθρωτικά ζητήματα της οικονομίας. Αυτά παίρνουν μία πολύ οξύτερη μορφή όταν τα χρόνια προβλήματα έχουν επιβαρυνθεί από το πρόσφατο παρελθόν.
Συγχρόνως για συγκυριακούς λόγους η πολιτική τάξη και η κοινωνία βρίσκονται αντιμέτωποι με βαριές διαρθρωτικές παθογένειες όπως π.χ. ο τρόπος διαχείρισης «δημόσιων κεφαλαίων» (κοινοτικά κεφάλαια συνήθως) ή αδυναμίες διοίκησης που ενώ ήταν γνωστές από πολλά χρόνια θα πρέπει επιτέλους να αντιμετωπιστούν.
Διερχόμαστε διεθνώς μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο η οποία σχετίζεται με την συνολική εξέλιξη της παγκόσμιας δραστηριότητας (μακροχρόνια οικονομική κύμανση) σύμφωνα με την οποία βρισκόμαστε (σε σύγκριση με το παρελθόν) στην χαμηλότερη φάση οικονομικής δραστηριότητας. Ως αποτέλεσμα της κοινωνικοοικονομικής πίεσης αλλά και της μεταβολής της τεχνολογίας οι εργαζόμενοι στον δυτικό κόσμο αντιμετωπίζουν μια κατάσταση όπου αύριο απειλείται η εργασιακή τους ασφάλεια οπότε ζουν με αυξανόμενη αβεβαιότητα με όφελος την Ανατολή και σε βάρος της Δύσης. Παράλληλα οι συνεχιζόμενοι πόλεμοι στην «γείτονά μας» Ουκρανία, Μέση Ανατολή αλλά και Β.Α. Αφρική διογκώνουν τα κύματα αβεβαιότητας και οι μετανάστες του Νότου έρχονται στον Βορά οπότε όμως αυξάνεται η πολιτική και κοινωνική ανισορροπία στις ανεπτυγμένες χώρες, στην Ευρώπη αλλά και στην δική μας χώρα. Κατά συνέπεια πυροδοτούνται λαϊκιστικές πιέσεις με «νοσταλγικό περιεχόμενο» εθνικιστικού χαρακτήρα που μπορεί να μετατραπούν σε συγκρουσιακή γεωστρατηγική διάθεση. Η εικόνα αυτή επιδεινώνεται με τους συνεχείς πολιτικούς και κοινωνικούς αιφνιδιασμούς του Trump η πολιτική του οποίου δίνει προσοχή στην ικανοποίηση στο παρόν σε βάρος του μέλλοντος και του ορθολογισμού.
Αρχίζουν όμως να δημιουργούνται πυρήνες ουσιαστικής ανησυχίας που εκδηλώνονται κυρίως στην λειτουργία των αγορών κεφαλαίων. Ο μακροχρόνιος δανεισμός γίνεται προοδευτικά ακριβότερος σε όλο τον κόσμο ενώ ταυτοχρόνως οι πολιτικοί στον παγκόσμιο βορά πιέζουν για φθηνότερο μεσοβραχυπρόθεσμο δανεισμό. Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν οι αντιφατικές πιέσεις αυτές οδηγούν σε ένα αδιέξοδο που μπορεί να μετατραπεί σε οικονομική κρίση.
Από όλα τα παραπάνω γίνεται αισθητό ότι το να έχεις μια οικονομία (την Ελληνική) η οποία παρουσιάζει υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από την Ευρωζώνη είναι πολύ θετικό εφόδιο για την οικονομική πολιτική. Συνήθως βέβαια το θετικό αυτό μήνυμα μεταφράζεται στην δυνατότητα παροχών προς τους πολίτες. Το ερώτημα που δημιουργείται είναι εάν οι ρυθμοί ανάπτυξης δημιουργούν ικανά δημοσιονομικά πλεονάσματα για να μετατραπούν σε παροχές. Μάλιστα στις ημέρες μας (νέο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο, διαχείριση αμυντικών δαπανών) τα πλεονάσματα αυτά πρέπει να έχουν μόνιμο χαρακτήρα και να μην προέρχονται από την οικονομική συγκυρία αλλά να προέρχονται από αποτελεσματικές νέες πρωτοβουλίες πολιτικής. Μάλιστα θα πρέπει να υπάρχει άλλος ένας περιορισμός. Η προς εξαγγελία πολιτικές δεν πρέπει να δημιουργούν συνθήκες ανισότητας με τον ιδιωτικό τομέα. Με αλλά λόγια η δημοσιονομική πολιτική δεν θα πρέπει να συμβάλει στην δημιουργία εργαζόμενων δυο ταχυτήτων με προνομιούχους (δημόσιος τομέας) και μη προνομιούχους εργαζόμενους (ιδιωτικός τομέας). Το τελευταίο αυτό σημείο οδηγεί προς την κατεύθυνση οι εξαγγελίες να πρέπει να έχουν ένα διαρθρωτικό αναπτυξιακό και όχι επιδοματικό χαρακτήρα. Εάν πάντως ήταν δυνατόν με μια κίνηση να μπορούσαν να καλυφθούν οι μνημονιακές εισοδηματικές επιβαρύνσεις ίσως κάποιος θα σκεφτόταν την εκδοχή των επιδοματικών ενισχύσεων. Αλλά είμαστε μακριά από αυτήν την δυνατότητα.
Η δημοσιονομική δυνατότητα παροχών σήμερα (2025) προσεγγίζει γύρω στα 2 με 2.5 δις. Είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής απόφασης της κυβέρνησης να «μαζέψει» την φοροδιαφυγή και της υιοθέτησης τεχνολογικών μέσων που συμβάλουν στον περιορισμό της. Γι’ αυτό είναι και δυνατόν να χρησιμοποιηθούν σε παροχές παρόλο που η αύξηση των εισοδημάτων είναι μεγαλύτερη λόγω πληθωριστικής αύξησης τους. Τα 2 με 2.5 δις πρέπει να γυρίσουν στην κοινωνία και είναι πολύ σωστή πολιτική απόφαση. Όχι όμως μόνο για κοινωνικούς λόγους αλλά πρωτίστως οικονομικούς. Εάν παραμείνουν εκτός της οικονομίας (π.χ. αποπληρωμή χρεών η αγορά εξοπλισμών), τότε θα αποκτήσουν υφεσιακό χαρακτήρα αφού προφανώς προέρχονται από την παραοικονομία και είναι σφόδρα πιθανόν ότι θα ανακυκλώνονταν στην οικονομία. Η πτώση της ανεργίας εξάλλου οδηγεί γρήγορα στην αποστράγγιση των εργασιακών εφεδρειών. Κατά συνέπεια ικανό εργατικό δυναμικό που δεν βρίσκεται στην εργασία και στην εκπαίδευση αλλά στο σπίτι του (450.000 σήμερα υπολογίζονται στην Ελλάδα) πρέπει να ενεργοποιηθεί. Η διαρθρωτική αναπτυξιακή χρήση των πλεονασμάτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε προτάσεις όπως π.χ. α) η μείωση της φορολογίας στα δημιουργικά άτομα και επιχειρήσεις, β) η βελτίωση της οικογενειακής ευημερίας θέτοντας ως στόχο την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας και την παροχή βοήθειας στην οικογενειακή ισορροπία για την απελευθέρωση του αργούντος εργατικού δυναμικού, γ) στρατηγικές επενδύσεις (λειψυδρία), δ) bonus παραγωγικότητας στον δημόσιο τομέα.
Βεβαίως η παραπάνω ανάλυση οδηγεί και στην σκέψη ότι εφόσον η διεθνή γεωστρατηγική κατάσταση παραμένει τόσο ρευστή θα πρέπει να διατηρούνται αξιόλογες οικονομικές εφεδρείες. Είναι σφόδρα πιθανόν ότι μπορεί να τις χρειαστούμε.
Πηγή: libre.gr
