Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩ

Η τάση των κοινωνιών και των λαών να δημιουργούν μεγαλύτερες ενώσεις κρατών είναι μία αρχέγονη διαδικασία. Αφετηρία της ήταν η ανάγκη για μεγάλωμα των ομάδων των προπατόρων μας κυνηγών για να είναι αποτελεσματικότεροι στο κυνήγι των ζωών ή να είναι περισσότερο ασφαλείς απέναντι στις φυσικές καταστροφές. Με άλλα λόγια, είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να βελτιώνεται η συνεργασία των ατόμων των κοινωνιών και των λαών. Εντασσόμενοι σε μία μεγαλύτερη ομάδα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε καλύτερα την τυχαιότητα της ζωής.

Όταν μία χώρα αποφασίσει να εισέλθει σε ένα ευρύτερο σχηματισμό κρατών, οικονομικών και κοινωνικών δεν το κάνει επιπόλαια και ούτε υπό προθεσμία. Το κάνει διότι πιστεύει ότι ο οικονομικός και κοινωνικός προσανατολισμός της ευρύτερης ομάδας που εντάσσεται βρίσκεται σε συμφωνία με τις προσδοκίες του μεγαλύτερου μέρους της κοινωνίας της. Αυτό ισχύει τουλάχιστον για την περίοδο που λαμβάνονται οι σχετικές αποφάσεις. Έτσι και αλλιώς οι περίοδοι αυτοί δεν είναι πολύ σύντομες. Στην Ελλάδα, η ενεργή προενταξιακή κυοφορία για την ένταξη στην Ευρωζώνη (2000-2001) κράτησε τουλάχιστον μία δεκαετία και τυπικά πολύ περισσότερο, ίσως από το 1981.

Έτσι, η ένταξη της Ελλάδος στην Ευρωζώνη ήταν το προϊόν μίας μακροχρόνιας και βαθιάς επιλογής Ευρωπαϊκού προσανατολισμού της Ελληνικής κοινωνίας.

Όταν όμως η Ελλάδα εισήλθε στην Ευρωζώνη, δεν απέκτησε απλώς ένα νέο νόμισμα, όπως ενδεχομένως σκέφτεται ο απλός κόσμος. Άλλαξε η φύση των συναλλαγών. Μπήκαμε στο Διατραπεζικό Ευρωσύστημα. Άλλαξαν τα χαρακτηριστικά των συμβολαίων των εταιρειών που υπογράφουν μεταξύ τους. Άλλαξε η μέτρηση των αξιών. Άλλαξε ο τρόπος που προγραμματίζουμε για το μέλλον.

Ας υποθέσουμε όμως ότι κάποιος μας πείθει ότι: α) ενδεχομένως κάναμε λάθος που ενταχθήκαμε στην ευρωζώνη και θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τη θέση μας σ’ αυτήν, β) ενταχθήκαμε σε μία ενότητα κρατών, στην οποία αυτοί που καθορίζουν την πολιτική της κάνουν συστηματικά λανθασμένους χειρισμούς και μάλιστα ορισμένα από τα λάθη τους αφορούν αποκλειστικά εμάς.

Τι κάνουμε; Αρχίζουμε να σκεφτόμαστε ότι ήρθε η ώρα να αναθεωρήσουμε την απόφασή μας; Έτσι και αλλιώς η ζωή αλλάζει! Γιατί να μη σκεφτούμε και εμείς να αλλάξουμε την απόφασή μας, όσον αφορά τη συμμετοχή μας στην Ευρωζώνη;

Θα πρέπει, βεβαίως, να κατανοήσουμε ότι ανεξαρτήτως τι σκεφτόμαστε στο παρελθόν (αν δηλαδή ήμασταν τότε θετικοί ή αρνητικοί, στην είσοδό μας στην Ευρωζώνη) σήμερα έχουμε να πάρουμε μία πολύ διαφορετική απόφαση. Το ερώτημα που έχουμε σήμερα είναι εάν θα πρέπει να βγούμε ή όχι από την Ευρωζώνη. Αυτό το δίλημμα δεν έχει πλέον καμία σχέση με το τι αποφάσεις πήραμε στο παρελθόν.

Όπως παλαιότερα η κοινωνία επί μακρόν ζύγιζε τα κόστη και τα οφέλη, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο θα σκεφτεί και για σήμερα. Θα πρέπει δηλαδή να σκεφτεί τα βαθύτερα θετικά και αρνητικά στοιχεία, που χαρακτηρίζουν μία τέτοια απόφαση. Για να μπορέσει να το κάνει αυτό ορθολογικά, θα πρέπει να έχει γνώσεις και πληροφορίες. Δυστυχώς και το ένα και το άλλο δεν είναι εύκολα διαθέσιμα. Γι’ αυτό ο κόσμος σκέφτεται πάρα πολύ απλά με διάφορες ευρετικές μεθόδους: «Αν απειληθούμε από την Τουρκία, ποιος θα μας βοηθήσει»; Και έτσι υποκαθιστούν το πραγματικό ερώτημα, που έχει έναν οικονομικό χαρακτήρα, με ένα ευρύτερο εθνικοκοινωνικό και μάλιστα πολύ πιο σπουδαίο. Οπότε, ο απλός κόσμος είναι «καλυμμένος» για την ορθότητα της απάντησής του. Δεν είναι τυχαίο ότι οι χώρες της Βαλτικής αλλά και οι πρώην χώρες της Αν. Ευρώπης που έχουν την «απειλή» της «κόκκινης αρκούδας», παρόλο που έχουν βιώσει πολύ σκληρούς δημοσιονομικούς περιορισμούς, σκέφτονται περισσότερο από κάθε άλλον θετικά για το ευρώ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σε οικονομικούς όμως όρους τι θα μπορούσαμε να προσθέσουμε για να βελτιώσουμε την πληροφοριακή εικόνα του απλού πολίτη για το θέμα αυτό; Ίσως πέντε σημαντικές πληροφορίες να έχουν ενδιαφέρον:

α) Το όλο θέμα είναι εξαιρετικά περίπλοκο έως σχεδόν αδύνατο να υλοποιηθεί. Ιδίως όσον αφορά την Ευρωζώνη. Βλέπουμε τα προβλήματα με το Brexit που ήταν μάλιστα στην ΕΕ και όχι στην EZ.

β) Δεν υπάρχει αυτόματη διαδικασία μετάβασης από ένα νόμισμα σε άλλο. Δεν ξυπνάμε την επόμενη ημέρα με ένα καινούριο νόμισα, παρόλο που τεχνικά κάπως έτσι ανακοινώνεται. Στην πραγματικότητα περνάνε μία απίστευτη και εφιαλτική περίοδο αβεβαιότητας, όπου οι συναλλαγές και τα συναλλακτικά ήθη καταρρέουν.

γ) Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι σε περίπτωση υποτιμημένης αλλαγής νομίσματος οδηγούμεθα σε απώλειες της τάξης του 50% σε όρους αγοραστικής αξίας του εισοδήματός μας. Εάν δηλαδή σήμερα με την κρίση έχουμε χάσει το 25% της αγοραστικής αξίας του εισοδήματός μας, μας αναμένει άλλο ένα 50% από τη στιγμή που μπούμε στην περιπέτεια αυτή.

δ) Δικαιώνονται όλοι οι πονηροί που έχουν βγάλει τα χρήματά τους έξω και θα μπορέσουν να αγοράσουν όλους αυτούς που δεν το έκαναν δείχνοντας εμπιστοσύνη στην οικονομική και πολιτική τάξη. Αυτοί που έμειναν μέσα γίνονται σημαντικά φτωχότεροι.

ε) Είναι γεγονός ότι μετά την άφιξη του νέου νομίσματος και την αποκατάσταση της χαμηλότερης ισορροπίας θα υπάρχει μεγαλύτερη ευχέρεια άσκησης οικονομικής πολιτικής. Είναι αρκετό αυτό για να συμφωνήσει κάποιος πλέον σε μία αλλαγή νομίσματος; Και γιατί να το επιδιώξει πλέον μία κοινωνία, που έχει ήδη επιτύχει πρωτογενή δημοσιονομική ισορροπία;

Κλείνοντας το άρθρο αυτό, θα θέλαμε να σημειώσουμε το εξής: Εάν για οποιοδήποτε λόγο αποφασίσουν οι σημαντικοί εταίροι μας (και οικονομικά και εμπορικά) να διαλύσουν την Ευρωζώνη, πραγματικά θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε χωρίς την επίκληση των περισσοτέρων από τα παραπάνω προβλήματα. Με άλλα λόγια, η προηγούμενη ανάλυση ισχύει για μονομερή απόφαση αποχώρησης. Ο λόγος της διαφοροποίησης αυτής σχετίζεται με τη γενικότερη αναταραχή που θα προκληθεί, άρα και των διαφορετικών συλλογικών διαδικασιών που θα ενεργοποιούνταν.

Συμπερασματικά, η σκέψη περί αποχώρησης από την Ευρωζώνη είναι ένα καθαρό λάθος, παρόλο που ενδεχομένως και η αρχική σκέψη περί εισόδου να ήταν προβληματική. Το καινούριο λάθος δε θα μπορούσε με κανένα τρόπο να διορθώσει το παλιό.

^{1η δημοσίευση: περιοδικό Point ZERO (05/01/2017).}