ΟΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΦΕΤΗΡΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΚΑΙ Ο ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Το «ΒΗΜΑ» δημοσίευσε την περασμένη εβδομάδα το παράρτημα που συνοδεύει την Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική 2021 της κυβέρνησης όπου σχολιάζεται η συνολική πορεία της οικονομίας στα χρόνια της Μεταπολίτευσης μέχρι και την αντιμετώπιση της κρίσης των Μνημονίων.

Η ανάλυση του παρελθόντος μίας οικονομίας έχει αξία όταν αποτελεί διαγνωστικό μέσο των χρόνιων αδυναμιών και των πλεονεκτημάτων στις μακροχρόνιες τάσεις. Η γνώση που αποκτάται μέσα από την ανεπηρέαστη ανάλυση αποτελεί πολύτιμο βοήθημα για τον σχεδιασμό του μέλλοντος.

Στην αναγνώριση των θεμελιωδών αιτιών της έλευσης της κρίσης του 2010 επισημαίνεται η «απελευθέρωση του τραπεζικού συστήματος που διευκόλυνε την διόγκωση του ιδιωτικού χρέους». Το ιδιωτικό χρέος στην Ελλάδα δεν ήταν ποτέ πριν την κρίση υπερβολικά υψηλό (όπως π.χ. στην Ιρλανδία ή στις άλλες χώρες της Δ. Ευρώπης). Έγινε όμως μετά την κρίση λόγω κατάρρευσης του ΑΕΠ. Εξάλλου η απελευθέρωση των τραπεζικών συστημάτων ήταν παγκόσμιο φαινόμενο που συντελέστηκε παγκοσμίως (και όχι ειδικά στην Ελλάδα). Αλλού οδήγησε σε υπερχρέωση του ιδιωτικού τομέα ενώ στην Ελλάδα του δημόσιου τομέα. Στην πραγματικότητα λοιπόν το σχετικό πρόβλημα βρίσκεται από τη μία μεριά στον πυρήνα λειτουργίας των τραπεζικών συστημάτων που είναι ένα σοβαρό και διεθνές πολιτικό πρόβλημα (και είναι αυτό που θα οδηγήσει παγκοσμίως στη συρρίκνωσή τους) και από την άλλη στον τρόπο λειτουργίας του πολιτικού μας συστήματος. Η ορθή αναγνώρισή του θα βοηθούσε σημαντικά την αναπτυξιακή πολιτική.

Εξάλλου πολλές από τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις υλοποιήθηκαν. Όμως ήταν γνωστό από την αρχή ότι θα έφερναν αποτελέσματα πολύ αργότερα. Το πραγματικό ερώτημα εδώ είναι εάν ως κοινωνία και πολιτικό σύστημα καλλιεργήσαμε στάσεις και συμπεριφορές οι οποίες ήταν συμβατές και όχι εχθρικές με αυτές.

Το συγκεκριμένο κείμενο αξίζει να προσεχτεί και για έναν άλλο λόγο: από την μία μεριά επιχειρεί να αποδομήσει γνωστές μας ιδεολογικές αξίες στις οποίες έχει εδραιωθεί το ιδεολογικό υπόβαθρο της κυβερνώσας παράταξης και από την άλλη επιχειρεί να οργανώσει ένα θεωρητικό αναπτυξιακό πλαίσιο για να στηρίξει τις προτάσεις του. Είναι ενδεικτική η έκφραση «μεγάλης δυσπιστίας προς την επεκτατική δημοσιονομική λιτότητα» που όμως θυμίζουμε ότι αποτελεί τον θεμέλιο λίθο του 3ου Μεσοπρόθεσμού 2015 – 2018 που έχει ψηφίσει η Κυβέρνηση.

Συνεπώς το ερώτημα που τίθεται είναι εάν η αναθεώρηση σημαντικών θεωρητικών και ιδεολογικών αφετηριών αντικαθίσταται από κάποιες οι οποίες είναι ικανές να θεμελιώσουν μία ή περισσότερες ρεαλιστικές εναλλακτικές μελλοντικές προοπτικές. Οι εναλλακτικές αυτές προοπτικές μπορούν να έχουν μόνο ένα κοινό παρανομαστή. Να αφορούν αποκλειστικά την πραγματική (τωρινή και μελλοντική) ζωή των Ελλήνων βελτιώνοντας την ευημερία τους, μειώνοντας την αβεβαιότητα στα πλαίσια μίας εξελικτικής πορείας αύξησης του παραγωγικού δυναμικού της οικονομίας.

Π.Ε. Πετράκης

Καθηγητής ΕΚΠΑ

Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Το Βήμα», 7/3/2018.