Σκοπός του πολιτικού και οικονομικού συστήματος της ελληνικής κοινωνίας στα μισά σχεδόν του 21ου αιώνα είναι (ή καλύτερα θα έπρεπε να είναι) η μεγέθυνση της οικονομίας (που χρηματοδοτεί τα πάντα), η αριστοποίηση του μεγέθους της εθνικής δύναμης (βλέπε αμυντικής) που εξασφαλίζει εθνική βιωσιμότητα, η ικανοποίηση στη ζωή των πολιτών (υγεία, παιδεία, αισιοδοξία), η συνεκτικότητα της κοινωνίας με μειωμένες κοινωνικές εντάσεις και εμπιστοσύνη στους θεσμούς και τέλος η ανθεκτικότητα, που είναι η δυνατότητα της πολιτείας να μπορεί να αναμένει, να απορροφά και να ενσωματώνει αναπόφευκτους κλυδωνισμούς και απειλές (κλιματική κρίση, επιδημίες κ.λπ.).
Μέχρι σήμερα η ελληνική οικονομία έχει κατορθώσει, με ιδιαίτερη πολιτική σταθερότητα, να εξασφαλίσει τους στόχους της οικονομικής ανάκαμψης (αξιόλογους θετικούς ρυθμούς και σε σύγκριση με την Ευρωζώνη), βελτίωση της εθνικής δύναμης (εξοπλισμοί με σημαντικές οικονομικές θυσίες), επαρκή κοινωνική συνοχή (οι δείκτες ανισοκατανομής εισοδήματος έχουν βελτιωθεί, παρόλο που αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με τη συμπίεση των υψηλότερων εισοδημάτων της μεσαίας τάξης κυρίως) και ικανοποιητική ανθεκτικότητα (δεν θα μπορούσε να έχει αλλιώς ξεπεράσει το μνημονιακό σοκ). Ρωγμές υπάρχουν στον τομέα της ικανοποίησης από τη ζωή, με τους μέσους πραγματικούς μισθούς (pps, αποπληθωρισμένες τιμές) να βρίσκονται (2025) 17,5% υψηλότερα (15.775 ευρώ) από το 2013 (OxfordEconomics) και το 2028 να υπολογίζονται ότι θα βρίσκονται στο 28%, δηλαδή 17.707 ευρώ, αλλά την υποκειμενική αντίληψη της φτώχειας όπως και τη σχέση ελληνικών και ευρωπαϊκών μισθών να εξελίσσονται σχεδόν σταθερά προβληματικά.
Επίσης η κοινωνία εμφανίζει (WorldValuesServey 2025 vs2017): α) ορισμένες ανακατατάξεις της εμπιστοσύνη της στο πολιτικό και κοινωνικό θεσμικό πλαίσιο (αρνητικά: δημόσια διοίκηση, οικονομία. Θετικά: Ευρωπαϊκή Ένωση, κυβέρνηση (!), Τύπος, πολιτικά κόμματα (!) κ.λπ.), β) στοιχεία πολιτικής ρευστότητας (να μελετήσουμε την κατεύθυνση).
Αυτό που προφανώς λείπει από την παραπάνω εικόνα είναι η διαπίστωσή μας ότι το ελληνικό παραγωγικό πρότυπο έχει συγκεκριμένα οργανωμένα και αλληλοτροφοδοτούμενα χαρακτηριστικά τα οποία είναι υπεύθυνα: α) για το γεγονός της παραγωγής, σωτήριας αλλά χαμηλής ταχύτητας ανάπτυξης της εξόδου από τα μνημόνια (η αρνητική επίδρασή τους είναι ακόμα έντονη) και β) για την επαπειλούμενη μη συμμετοχή μας στο επόμενο μεγάλο παγκόσμιο κύμα ανάπτυξης που θα έλθει στον κόσμο (καλώς εχόντων των παγκόσμιων πραγμάτων), με κορύφωση περίπου το 2040.
Τα ανασταλτικά χαρακτηριστικά του παραγωγικού συστήματος θα πρέπει να εντοπιστούν με ειλικρίνεια και να υπάρξει πολιτική απόφαση υιοθέτησης μιας αναπτυξιακής επανοργάνωσής τους με κοινωνική συναίνεση για το κοινό μας μέλλον.
Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Η Καθημερινή, 19 Οκτωβρίου 2025
