ΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Τα μεγάλα ερωτήματα των ημερών μας είναι πού θα φτάσει και πόσο θα κρατήσει ο πληθωρισμός, ποιες είναι οι συνέπειές του και πώς οι οικονομίες θα προσγειωθούν κατά τρόπο ομαλό αποφεύγοντας την ύφεση. Εδώ βεβαίως απαιτείται ιδιαίτερη ανάλυση.

Ο παγκόσμιος πληθωρισμός για το 2022 αναμένεται να κυμανθεί γύρω στο 7,6%. Πρόκειται για το μεγαλύτερο επίπεδο τα τελευταία είκοσι χρόνια. Ξεκίνησε με τη «βίαιη» έξοδο από τον Covid, στη συνέχεια ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέβασε τις τιμές των εμπορευμάτων και ιδιαίτερα των ενεργειακών προϊόντων ενώ η Κίνα με τους περιορισμούς του Covid συμβάλλει στις δυσκολίες προσφοράς. Συγχρόνως η άρση των περιορισμών για τον Covid αυξάνει τη ζήτηση των υπηρεσιών, άρα και τις τιμές τους, ενώ στις ανεπτυγμένες οικονομίες οι τιμές πιέζονται από την αύξηση των μισθών.

Πολύ υψηλότεροι ρυθμοί θα παρατηρηθούν στην Αφρική, στη Λατ. Αμερική και στη Μ. Ανατολή και τέλος στην Ανατ. Ευρώπη που περιλαμβάνει και την Τουρκία. Η μόνη περιοχή με εμφανώς χαμηλότερο πληθωρισμό είναι η Ασία, με την Ιαπωνία να εμφανίζει εξαιρετικά χαμηλό πληθωρισμό. Σε όλες οι περιοχές ο υψηλότερος πληθωρισμός συνοδεύεται από απομείωση της αξίας των νομισμάτων τους κυρίως λόγω της χειροτέρευσης του ισοζυγίου πληρωμών τους που πυροδοτούν οι αυξημένες τιμές ενέργειας.

Η Ελλάδα κατατάσσεται στα άκρα του μέσου όρου των ανεπτυγμένων χωρών με έναν πληθωρισμό που αναμένεται να κινηθεί γύρω στο 9%. Αυτό οφείλεται στην αυξημένη ολιγοπωλιακή οργάνωση αρκετών κλάδων και στην υπερθέρμανση της οικονομίας λόγω αυξημένων καταναλωτικών και επενδυτικών δαπανών (συνεχιζόμενες επενδυτικές εισροές) και σε μία έντονη έξοδο από τον Covid που πυροδοτεί τη ζήτηση υπηρεσιών (δραστηριότητες έξω από το σπίτι, τουρισμός κ.λπ.). Παράλληλα η αύξηση των εργασιακών αμοιβών όπως και η έλλειψη προσφοράς εργασίας σε μία σειρά από κλάδους (τουριστικός, κατασκευαστικός) διατηρεί την πίεση στις τιμές.

Υπό αυτές τις συνθήκες ενώ οι πολίτες θα έχουν δουλειά, αντιμετωπίζουν μία μειούμενη ευημερία. Έτσι πυροδοτούνται πολιτικές τεκτονικές μεταβολές που αντιστρατεύονται τη φιλελεύθερη λειτουργία των οικονομιών. Το αίσθημα της δημιουργικότητας υποχωρεί σε όφελος της αναζήτησης προστασίας από δυνάμεις με υψηλή υπόσχεση αποτελεσματικότητας όπως είναι π.χ. ο δημόσιος τομέας και η νομισματική/δημοσιονομική πολιτική.

Η οικονομική μάλιστα κατάσταση (πληθωρισμός προσφοράς) είναι πλέον πολύ δύσκολή να κατανοηθεί από τους πολίτες και δεν υπάρχουν σταθερές πολιτικές αντιμετώπισής της αφού θα πρέπει να οργανωθούν οι προϋποθέσεις αύξησης της προσφοράς. Αυτό που δεν λαμβάνουν υπόψη τους καμία φορά οι πολιτικοί ηγέτες είναι ο ακριβής τους ρόλος ως κοινωνική πρωτοπορία. Δεν αρκεί να έχεις ορθές απόψεις και να τις υποστηρίζεις. Σε κάποιους πρέπει να απευθυνθείς και κάποιοι πρέπει να τις εφαρμόσουν. Αυτό ισχύει ιδίως σε περιόδους, όπως τώρα, που αποσταθεροποιούνται βασικές οικονομικές συνθήκες.

Πρέπει να επιστρατεύσουμε συγκροτημένη πολιτική σκέψη με ισχυρή προβλεπτική διάσταση (γνώσεις) και ορθή συνταγή αντιμετώπισης (ίσως σχετικά δυσάρεστη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική) σε έναν μεσομακροπρόθεσμο (3-5 χρόνια) ορίζοντα εφαρμογής της μακριά από απλοποιημένη συνθήματα (λαϊκισμός).

Είναι τόσο πολλές οι δυνάμεις που επενεργούν σε αυτήν τη μεγάλη και ιδιόμορφη κρίση που τελικά ίσως να περιέχει και σημαντικά θετικά στοιχεία ευκαιρίας για το μέλλον μας.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 11 Ιουλίου 2022