ΤΟ ΝΕΟ ΣΥΝΘΕΤΟ ΤΟΠΙΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Κινούμεθα σε ένα καινούργιο οικονομικό περιβάλλον της μετά-COVID εποχής με έναν βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, 2021 - 2022, έναν μεσοπρόθεσμο, 2022-2024, και έναν μακροπρόθεσμο μέχρι το 2030, που μπορεί να φτάσει οραματικά μέχρι το 2050.

Στο σημείωμά μας αυτό κοιτάζουμε μόνο το πρώτο επίπεδο (2021-2022) που χαρακτηρίζεται στην Ελλάδα και στην ευρωζώνη από τη χαλάρωση της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, την παρέμβαση στο Ταμείο Ανάκαμψης και ειδικότερα για την Ελλάδα την αναδιοργάνωση του τραπεζικού τομέα. Στις ΗΠΑ ο Τζο Μπάιντεν ευνοεί την αναδιανομή Vs μεγέθυνσης, την αύξηση των δημόσιων δαπανών με την FED να παρακολουθεί τις εξελίξεις στον πληθωρισμό. Σε διεθνές επίπεδο έχει τεθεί το ζήτημα της εναρμόνισης της φορολογικής πολιτικής των μεγάλων εταιρειών, όπως και μία παγκόσμια διάσταση αλληλεγγύης (πατέντες).

Το κύριο δίλημμα της μετα-COVID οικονομικής πολιτικής που υπάρχει, σε όλον τον κόσμο και την Ελλάδα, είναι πώς η οικονομική πολιτική θα συνεχίζει να προσφέρει αρκετή υποστήριξη για μία διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη. Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό, αλλά αναζητεί δύσκολες απαντήσεις διότι τα γνωστά μέσα οικονομικής πολιτικής (χαμηλά επιτόκια, ρευστότητα, δημοσιονομική υποστήριξη) έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό.

Η απάντηση σχετίζεται με τις τέσσερις νέες προτεραιότητες:

α) Μείωση των κινδύνων και της αβεβαιότητας σε μια προοπτική όπου οι θετικές εκπλήξεις λογικά θα είναι περισσότερο αναμενόμενες από τις αρνητικές. Όμως η πανδημία δίδαξε ότι οι αρνητικές εκπλήξεις (που τώρα μπορεί να έχουν τη μορφή της κλιματικής αλλαγής, γεωλογικών φαινομένων) μπορεί να έλθουν αναπάντεχα (τυχαιότητα). Μάλιστα κάποιες από αυτές ήδη υπάρχουν (υπερχρεώσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων) και αναλήψεις κινδύνου από το δημόσιο, κυρίως στον τραπεζικό τομέα, αλλά δεν μπορεί ακόμα να υπολογιστεί με ακρίβεια το πιθανό κόστος που συνδέεται με αυτές.

β) Έλεγχος των διασυνοριακών και διατομεακών οικονομικών (γεωστρατηγικές μεταβολές, ανατροπή του σκηνικού των μετακινήσεων, αργή επανεκκίνηση του τουρισμού, επανεκκίνηση των διεθνών επενδυτικών ροών).

γ) Εξασφάλιση της διατηρησιμότητας της ανάκαμψης κυρίως μέσω της ανάπτυξης της συμπεριληπτικότητας των πολιτικών (συμμετοχή των χαμηλά αμειβόμενων εργαζομένων στα οφέλη της ανάκαμψης, αύξηση της συμμετοχής των γυναικών, παροχή δεύτερης ευκαιρίας στην αποτυχούσα επιχειρηματική προσπάθεια – πτωχευτικό δίκαιο που θα ενεργοποιηθεί με την 10η αξιολόγηση).

δ) Ένταση της δημοσιονομικής και διαρθρωτικής πολιτικής με έμφαση στην επενδυτική πολιτική σε φυσικές επενδύσεις (πράσινη και ψηφιακή διάσταση) και επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο (upskilling και reskilling), όλα αυτά υπό την προϋπόθεση ότι η απορρόφηση τω κεφαλαίων της πανδημίας θα εξελιχθεί
φυσιολογικά.

Το οικονομικό τοπίο από μία άποψη είναι πολύ πιο σύνθετο από ό,τι ήταν στην πανδημία, που η άσκηση της οικονομικής πολιτικής, ήταν σχετικά πιο εύκολη (πότε δεν είναι απλή), αφού διαμοιράζονταν δανειακοί πόροι. Τώρα οι προτεραιότητες και οι ιεραρχήσεις είναι πολύ πιο περίπλοκες. Οι επιλογές απομακρύνονται από το βασικό δίλημμα «ζωή ή οικονομία» και αναφέρονται πλέον κυρίως σε επιλογές πολιτικής και προτεραιοτήτων, άρα έχουν χαμένους και κερδισμένους, και συνεπώς αντιμετωπίζουν σκληρότερη κριτική. Συνεπώς απαιτείται ένα πολύ βαρύτερο συντονιστικό και αποτελεσματικό έργο με ισχυρό και ξεκάθαρο πολιτικό προσανατολισμό που θα λάβει υπόψη του τις τέσσερις νέες προτεραιότητες.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 31 Μαΐου 2021