Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΙΑΚΟΣΙΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ 1821

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία αλλά και προετοιμάζεται από πολύ καιρό ο εορτασμός των διακοσίων χρόνων από την κήρυξη της Επαναστάσεως του 1821. Η Εκκλησία με σειρά συνεδρίων και την εκτύπωση των Πρακτικών τους, η Πολιτεία με σύσταση Ειδικής Επιτροπής αλλά και Ακαδημίες, Πανεπιστήμια, Ι. Μητροπόλεις και Ενορίες, Πολιτιστικοί Σύλλογοι και λοιποί Οργανισμοί ετοιμάζονται να γιορτάσουν το μεγάλο αυτό γεγονός.

Κάποιοι διερωτώνται αν είναι γιορτή επετειακή ή γενεθλίων. Δεν μπορούμε να ξέρουμε τι ακριβώς εννοούν με αυτό. Πάντως όλοι αναγνωρίζουμε ότι είναι ένα μεγάλο γεγονός. Δεν είναι λίγο, μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς, 200 ελευθέρου βίου και άλλα τόσα 200 χρόνια, προβλέποντας το μέλλον, κοιτάζοντας το παρελθόν και αξιοποιώντας το παρόν, να ενατενίζουμε διαχρονικά  την ενότητά μας. Ας θυμίσουμε τη φράση: «αν θες να ζήσεις το παρόν, θυμήσου το μέλλον» ή  τον τίτλο ενός βιβλίου, ότι «Το αύριο συμβαίνει σήμερα». Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι «και το σήμερα είναι εκείνο το αύριο του χθες» (Antonio Machado).  Είναι μεγάλος ο πειρασμός να καθηλωθεί κάποιος σε μια από τις τρεις διαστάσεις του χρόνου.

Η Επανάσταση του 1821 είναι ένα μεγάλο γεγονός, επέφερε την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό και έδωσε την ευκαιρία παρ’ όλες τις δυσκολίες να ζήσουμε οι Έλληνες σε μια ελεύθερη πατρίδα αποφασίζοντας στο μέτρο που μπορούσαμε… ελεύθερα για τις τύχες μας. Κάποιοι μας ωθούν να αδράξουμε την ευκαιρία να προχωρήσουμε «από την Επανάσταση του 1821 στην Επανάσταση των συνειδήσεων» (Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης). Υπάρχουν άλλωστε πολλών ειδών επαναστάσεις. Οι επαναστάσεις σήμερα είναι πολυεπίπεδες γιατί πολλά δεινά δυναστεύουν τους ανθρώπους και τον κόσμο μας. Ο καθείς και η Επανάστασή του… κατά το «ο καθείς και τα όπλα του» (Ελύτης). Σε αυτούς τους καιρούς πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά ποια επανάσταση επιλέγουμε, με ποιες αλλαγές, με ποιες ανατροπές. Ώστε το αποτέλεσμα να μην είναι ένα αναποδογύρισμα όλων των παραδεδομένων αξιών. Να μην γίνουμε Επαναστάτες χωρίς αιτία… και χωρίς αποτέλεσμα, αλλά να κρατήσουμε από την Επανάσταση το κύριο συστατικό της λέξης, την Ανάσταση του Γένους μας. Έχουμε πολλά στοιχεία στην Παράδοση μας, που μπορούν να οδηγήσουν και να στοιχειοθετήσουν αντί να στοιχειώσουν το παρόν και το μέλλον μας.

Από την πλευρά μας, που δεν μπορεί να δίνει καθολικές λύσεις για όλες τις πτυχές αυτής της Ανάστασης, θα θέλαμε να επισημάνουμε τη σπουδαιότητα της διαποίμανσης, της Καλής Ποιμαντικής, του λαού μας εκ μέρους της Εκκλησίας μας. Έχει δώσει καλά δείγματα στο παρελθόν, παρ’ όλες τις αδύναμες πτυχές κάποιες φορές. Έχουν επισημανθεί κατά καιρούς αλλά έχουν και προταθεί προοπτικές αναζωπυρώσεως του ποιμαντικού χαρίσματος της Εκκλησίας μας. Σαν μελέτη του παρελθόντος αλλά και ανοίγματα στο μέλλον με εκκίνηση στο παρόν, προτείνουμε δύο σπουδαία κείμενα: ένα αυτοτελώς προερχόμενο από την γραφίδα του αγίου Αθανασίου του Παρίου, Η καλή Ποιμαντική (1802) και ένα σύμμεικτο που συνδυάζει τις απόψεις του αγίου με ένα κείμενο του στοχαστή Χρήστου Μαλεβίτση, Η προδοσία των Ποιμένων, επεξεργασμένα από τον συντάκτη του παρόντος σημειώματος.

Τα δύο κείμενα που αναφέραμε, ασφαλώς δεν είναι τα μόνα που μπορούν να υποδείξουν το πώς υπηρέτησε η Εκκλησία και με ποιες προοπτικές θα ήταν πρέπον να αντιμετωπίσει την διαποίμανση του ορθοδόξου πληρώματος. Πλήθος κειμένων και πλήθος ανδρών και γυναικών, κληρικών και λαϊκών διαδραμάτισαν ένα σημαντικό ρόλο στη ζωή του ορθοδόξου λαού κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας και μετέπειτα. «Επιλείψει γάρ με διηγούμενον ο χρόνος» για όλους όσους έδρασαν και για όλα όσα συνέβησαν στο απώτερο παρελθόν και στο πρόσφατο παρόν.

Οι μορφές των Νεομαρτύρων δεσπόζουν στο φωτεινό αυτό στερέωμα. Με το παράδειγμά τους στερέωναν την πίστη των Ορθοδόξων. Ξεχωριστή η μορφή της Αγίας Φιλόθεης, που έδρασε μορφωτικά, προνοιακά και πρωτοποριακά, τονίζοντας την ισότητα των ευκαιριών και για τις γυναίκες. Εξέχουσα θέση κατέχουν ιερομόναχοι που περιόδευαν και εμψύχωναν τους υποδούλους όπως ο Νεκτάριος Τέρπος και ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Ακόμη Διδάσκαλοι του Γένους, που φώτιζαν τον λαό με τη γνώση και χάλκευαν την πίστη των υποδούλων. Πατριάρχες, κληρικοί και εμπνευσμένοι λαϊκοί που με το παράδειγμά τους προετοίμαζαν τον λαό να αντιταχθεί στον κατακτητή και να πολεμήσει «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία».

Ανάλογα συνέβησαν και μετά ταύτα κατά την περίοδο της ελευθερίας, στα οποία δεν θέλουμε να εστιάσουμε προς ώρας. Έχουν συμβεί πολλά και θαυμαστά, τα οποία είναι δυνατόν να εμπνεύσουν και να καθοδηγήσουν τους ποιμένες σήμερα. Άλλωστε ο Κύριος είναι αυτός που ποιμαίνει: «Κύριος ποιμαίνει με και ουδέν με υστερήσει». Στο υστέρημα του λαού προστίθεται το περίσσευμα του Θεού!

Να ευχηθούμε, ο Θεός να χαρίζει χρόνους στην Πατρίδα μας και να αξιώσει τους περιλειπόμενους Έλληνες να γιορτάσουν κάτι παρόμοιο και μετά 200 χρόνια!

Εικονογράφηση:   «Ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός    ευλογεί την σημαίαν της ελευθερίας το 1821», νωπογραφία Θεόφιλου, 1912. Από την ιστοσελίδα: http://www.ecclesia.gr/1821/index.html