ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Ο οικονομικός κίνδυνος στην Ελληνική οικονομία έχει μειωθεί σημαντικά. Γι' αυτό και η εξέλιξη των επιτοκίων των Ελληνικών ομολόγων έχει μειωθεί αντίστοιχα (Ιούνιος 2012 - Ιούνιος 2013, βλέπε Διάγραμμα 1). Η έννοια του κινδύνου δεν αφορά μόνο τα ομόλογα του δημοσίου. Αφορά αυτομάτως τα ομόλογα και τις δυνατότητες δανεισμού του ιδιωτικού τομέα και γενικότερα της όλης δραστηριοποίησης της οικονομίας. Ας μην ξεχνάμε ότι στο παρόν σημείο δραστηριότητας της οικονομίας αντιστοιχούν και 1.300.000 άνεργοι! Άρα, η τιμή των ομολόγων (άρα και ο κίνδυνος) είναι ένα κρίσιμο μέγεθος για την μετατροπή της στασιμότητας σε ανάπτυξη!

Διάγραμμα 1. Η εξέλιξη των επιτοκίων των Ελληνικών Ομολόγων (Ιούνιος 2012 – Ιούνιος 2013).

_{Πηγή: Bloomberg (GGGB10YR).}

Το γεγονός, όμως, ότι το κόστος του δημόσιου δανεισμού τον τελευταίο μήνα έχει σταθεροποιηθεί, χωρίς να συνεχίζει να μειώνεται, με έκανε να θυμηθώ τα πολλαπλά σημεία ισορροπίας που μπορεί να γνωρίσει η αγορά των ομολόγων και άρα ο κίνδυνος μίας χώρας, όταν απουσιάζει ένας μηχανισμός Lender of Last Resort. Στην Ευρωπαϊκή οικονομία ο μηχανισμός λειτούργησε με την ECB σε πρωταγωνιστικό ρόλο και οι Ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν ισορροπήσει σε «φυσιολογικά» επίπεδα, με τις χώρες που έχουν προβλήματα να κινούνται γύρω στo 4%.

Αντιθέτως, η Ελλάδα έχει (προς το παρόν) ισορροπήσει γύρω στο 8%-9% (Διάγραμμα 2). Αυτό είναι το σημείο ισορροπίας υπό τις παρούσες συνθήκες. Το σημείο αυτό συντηρεί τη σταθεροποίηση, αλλά δεν ευνοεί τη διαμόρφωση μίας αναπτυξιακής δυναμικής. [Οι γνώστες των οικονομικών αντιλαμβάνονται ότι αυτός ο τρόπος ανάλυσης της εξέλιξης και της σημασίας του κινδύνου ήταν εντελώς άγνωστος πριν από την κρίση].

Διάγραμμα 2. Πολλαπλά σημεία ισορροπίας στην Ελληνική Αγορά Ομολόγων.

Μία παρόμοια εξέλιξη, ότι δηλαδή ενδεχομένως η ελληνική οικονομία μπορεί να ισορροπήσει σε υψηλά επίπεδα κόστους χρέους (όπως π.χ. τα σημερινά) μέχρι να λυθεί, εάν λυθεί, το θέμα του χρέους (από τους Ευρωπαίους "officials" και το IMF) είχε ήδη τονιστεί στο σημείωμά μας το Ελληνικό Δημόσιο Χρέος: Μάρτιος 2013.

Πάντως, στην παρούσα εξέλιξη στασιμότητας μπορεί να συμβάλουν και άλλοι λόγοι, π.χ. πολιτική αβεβαιότητα.

Κλείνοντας το σημείωμα αυτό θα πρέπει να τονίσουμε ότι η οικονομία πρέπει να κινηθεί πάση θυσία προς το επιθυμητό σημείο ισορροπίας, που αντιστοιχεί στο 4% περίπου (E3 σημείο στο Διάγραμμα). Παρατηρούμε, μάλιστα, ότι είμαστε πολύ πιο κοντά σε αυτό το πολύ καλύτερο σημείο από το πολύ κακό σημείο του Ιουνίου του 2012. Αρκεί να προχωρήσουμε προς τη σωστή κατεύθυνση.