Άρθρα Παναγιώτη Ε. Πετράκη - Real

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

Το σχέδιο του κρατικού Προϋπολογισμού του 2024 περιέχει μία θετική εικόνα της ελληνικής οικονομίας, η οποία, λίγο ή πολύ, επιβεβαιώνεται και από εκτιμήσεις ανεξάρτητων ερευνητών: Προβλέπει μια μεγέθυνση 2,9% για το 2024, από 2,4% το 2023, και ένα ονομαστικό ΑΕΠ της τάξεως των 234 δισ. ευρώ, από 222,8 δισ. ευρώ το 2023.

ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΤΑΡΑΧΗ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ

Το μέλλον δημιουργείται σε συγκεκριμένους χώρους και τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και επενεργούν συγκεκριμένες δυνάμεις που το διαμορφώνουν. Μεταξύ αυτών των δυνάμεων είναι τρεις που έχουν την ιδιότητα να επενεργούν κατά τρόπο που η ανθρώπινη διανόηση δεν έχει ακόμα κατανοήσει όσον αφορά τον αιφνιδιασμό της εμφάνισής τους και την έκταση της επιρροής τους: η τυχαιότητα, η κλιματική αλλαγή και η γεωστρατηγική αστάθεια.

ΜΕΙΩΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΟ 2024

Εκτιμούμε ότι γενικά υπάρχει μια σταθερή προοπτική μείωσης των αυξήσεων στις τιμές, ωστόσο δεν διαβλέπουμε πτώση των τιμών σε επίπεδα πριν ξεσπάσει η πληθωριστική κρίση. Εκτιμούμε, επίσης, ότι υπάρχουν ορισμένες πιθανότητες μετά το 2024 να εμφανιστούν ακόμη και μειώσεις στις τιμές κάποιων αγαθών, ιδίως στην Ελλάδα που εμφανίζει υψηλότερο παραγωγικό κενό σε σύγκριση με τις ευρωπαϊκές χώρες. Γενικά, πάντως, σε παγκόσμιο επίπεδο αναμένουμε μείωση του ρυθμού αύξησης των τιμών και όχι μειώσεις. Επίσης, οι τιμές των τροφίμων δέχονται δύο σημαντικές πιέσεις που οδηγούν σε αυξήσεις.

ΑΣΥΜΜΕΤΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ, ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΠΤΙΚΟΤΗΤΑ

Έχουμε υποστηρίξει ξανά ότι ζούμε μια περίοδο με υψηλή αβεβαιότητα και χαμηλό κίνδυνο (αν και ακούγεται κάπως παράδοξο) στο πλαίσιο μιας ανοδικής φάσης της οικονομικής δραστηριότητας με μακροπρόθεσμο (δεκαετή) ορίζοντα. Παραμένει βέβαια ο πληθωρισμός των τροφίμων και πρόσφατα οι ανοδικές τιμές στα καύσιμα, κυρίως λόγω ποσοτικών περιορισμών από τους μεγάλους πετρελαιοπαραγωγούς (Ρωσία κ.ά.), ενώ ο πληθωρισμός εξαντλεί τις καταθέσεις της COVID και περιορίζει την καταναλωτική διάθεση.

ΑΙΣΙΟΔΟΞΗ ΜΕΣΟΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

Η ελληνική κοινωνία σήμερα σκέπτεται περίπου ισορροπημένα, λίγο πιο κάτω από το πέντε, όταν της ζητάμε να βαθμολογήσει την ισορροπία της ανάμεσα στο παρόν και το μέλλον, προτιμώντας ελαφρώς το παρόν. Με δέκα αποτιμάται η βαρύτητα βαθμολόγησης του μέλλοντος και με μηδέν η βαρύτητα του παρόντος.

Όμως, τα πολιτικά κόμματα, η Βουλή και η επιστήμη, ως πρωτοπορία της κοινωνίας, πρέπει να σκέπτονται μεσομακροπρόθεσμα με ορίζοντα το 2035 ή και το 2050. Αυτή εξάλλου είναι, μαζί με τη διαχείριση των μεγάλων κρίσεων, η πεμπτουσία της αποστολής τους.

Η ΜΑΥΡΗ ΤΡΥΠΑ ΤΗΣ ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗΣ

Η νέα προεκλογική επικαιρότητα έχει πυροδοτηθεί από δύο πλευρές: Η μία ήταν οι προεκλογικές εξαγγελίες των κομμάτων οι οποίες έθεσαν οικονομικά ζητήματα. Η δεύτερη ήταν οι παρεμβάσεις πολιτειακών παραγόντων, όπως του διοικητή της Τραπέζης Ελλάδος, αλλά και εκπροσώπων επιμελητηρίων κ.λπ., οι οποίες τόνισαν ορισμένες κρίσιμες πλευρές της συζήτησης.

ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΘΗΤΕΙΑ

Η νέα κυβέρνηση θα έχει να αντιμετωπίσει, καλώς εχόντων των πραγμάτων, ένα δυσκολότερο μακροοικονομικό περιβάλλον, που προκαλεί η σύσφιξη των συνθηκών χρηματοδότησης, και τη σταδιακή, σχετικά αργή, επιστροφή στην κανονικότητα: πτώση πληθωρισμού, χαμηλά επιτόκια, αποκατάσταση ενεργειακής και γεωστρατηγικής ισορροπίας. Στον θετικό αντίποδα βρίσκεται μια νέα γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας, που θα δημιουργήσει νέες αναπτυξιακές ευκαιρίες.

ΤΟ ΑΝΥΠΑΡΚΤΟ (;) ΔΙΛΗΜΜΑ: ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΓΟΡΑ

Στην παγκόσμια πολιτική σκηνή, αλλά και στη δική μας, το πιο εμφανές ιδεολογικό δίπολο αντιπαράθεσης που θα μπορούσε να διακρίνεται στον ανταγωνιστικό λόγο αναφέρεται στην επίκληση της κρατικής παρέμβασης σε αντιδιαστολή με τη λειτουργία της αγοράς.

ΟΙ ΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΝΕΑ ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΑ

Ο κόσμος έχει εισέλθει σε μια νέα κανονικότητα χρηματοπιστωτικής αστάθειας, που έχει ως βασικό χαρακτηριστικό την υψηλότερη από το συνηθισμένο αβεβαιότητα: Η έξοδος από τη μεγάλη ύφεση (Great Recession) του 2008 (2010 για την Ελλάδα) οδήγησε σε μια σύντομη περίοδο ανάκαμψης. Οι προβλέψεις που είχαμε (για τη δυτική οικονομία) την περίοδο 2013-2015 παρέπεμπαν σε μια περίοδο που θα επικρατούσαν θετικοί, χαμηλοί όμως, ρυθμοί ανάπτυξης και χαμηλές επιχειρηματικές αποδόσεις, χαμηλά επιτόκια και σχετικά χαμηλός πληθωρισμός.

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ

Το πρώτο τρίμηνο του 2023 τελειώνει και ο κόσμος εισέρχεται στο δεύτερο τρίμηνο με αρκετή προσοχή και επιφυλακτικότητα. Αναμέναμε ο πληθωρισμός να έχει καμφθεί γρηγορότερα, αλλά αυτό δεν συμβαίνει. Περιμέναμε και η ύφεση να έχει έρθει λίγο πιο έντονη, αλλά ούτε αυτό συμβαίνει. Μάλιστα, μόλις έκανε την εμφάνισή της στη Γερμανία, στο τέταρτο τρίμηνο του 2022, με πολύ μικρό αρνητικό νούμερο. Οι αυξήσεις των τιμών σε όλον τον κόσμο διατηρούν τις αντοχές τους, όπως και οι πολύ κοντινές αυξητικές προσδοκίες για αυτές.