ΜΕΤΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΗΠΕΙΡΩΝ

Οι πρώτοι παγκόσμιοι χάρτες απεικόνιζαν καθαρά ένα «περίεργο πριονωτό ταίριασμα» των ακτών της Αφρικής με εκείνες της Νότιας Αμερικής. Πολύ νωρίς, από το 1801, ο Alexander von Humbοldt παρατήρησε ότι όχι μόνο οι γραμμές των ακτών ήταν ανάλογες αλλά και ότι τα πετρώματα των απέναντι ακτών ήταν επίσης όμοια. Εν τούτοις ο von Humboldt παραδέχθηκε ότι αυτά τα φαινόμενα ήταν αποτέλεσμα της διαβρώσεως μιας μεγάλης ηπείρου από θαλάσσια ρεύματα. Ο Antonio Snider το 1858 υπέθεσε ότι η ομοιότητα των ακτογραμμών των απέναντι πλευρών του Ατλαντικού οφειλόταν σε ένα καταστροφικό διαχωρισμό των ηπείρων. Πρότεινε ακόμη ότι η Αμερική θα μπορούσε να είναι η αρχαία ήπειρος της Ατλαντίδας. Εκείνη την εποχή, παρ' όλα αυτά, ο επιστημονικός κόσμος δε λάμβανε σοβαρά υπόψη την πιθανότητα μετατοπίσεως των ηπείρων.

Στις αρχές του εικοστού αιώνα ο Alfred Wegener, ένας Γερμανός μετεωρολόγος, εντυπωσιάστηκε κι αυτός από την ομοιότητα των απέναντι ακτών. Ο Wegener βρήκε το πρόβλημα αξιοπερίεργο και για πολλά χρόνια συγκέντρωνε στοιχεία για τα παλαιοκλίματα, την παλαιοντολογία και την τεκτονική ιστορία των δύο ηπείρων.

Το 1915, ο Wegener έκανε γνωστές τις παρατηρήσεις και εξηγήσεις του σ’ ένα βιβλίο με τίτλο: «Die Enstehung der Kontinente und Ozeane» (Η καταγωγή των Ηπείρων και των Ωκεανών). Υπέθεσε ότι οι σημερινές ήπειροι αποτελούσαν κάποτε μια μεγάλη γήινη μάζα την οποία ονόμασε Παγγαία.

Σύμφωνα με τον Wegener, η Παγγαία άρχισε να κόβεται σε κομμάτια και οι μεμονωμένες πλέον ήπειροι άρχισαν να μετακινούνται προς τις σημερινές τους θέσεις, κατά τη διάρκεια του Μεσοζωικού Αιώνα. Η εργασία του Wegener περιείχε επίσης αποδείξεις για τη μετακίνηση των πόλων περιστροφής της γης, σχετικά με την Παγγαία.  

Σήμερα πιστεύεται ότι συμβαίνουν και τα δύο, δηλαδή μια μετακίνηση του φλοιού της γης σχετική με τους πόλους καθώς επίσης και μετατόπιση των μεμονωμένων ηπείρων.

Το βιβλίο του Wegener, το οποίο μεταφράστηκε στα Αγγλικά το 1924, προκάλεσε μια θύελλα εντόνων συζητήσεων ανάμεσα στους γεωλόγους και τους γεωφυσικούς. Οι περισσότεροι απέρριψαν τα συμπεράσματα του Wegener και τις αποδείξεις που υποστήριζαν τη μετατόπιση των ηπείρων, επειδή ο συγγραφέας είχε αποτύχει στο να προτείνει ένα πραγματικά πειστικό μηχανισμό που να προκαλεί τη μετατόπιση και εξ αίτιας κάποιων άλλων μικρότερων λαθών και ασυνεπειών.

Το 1950, τα αποτελέσματα μετρήσεων του γήινου παλαιομαγνητικού πεδίου, έδωσαν ποσοτικές αποδείξεις και για την μετατόπιση των ηπείρων και για τη μετακίνηση των πόλων σε σχέση με τις ηπείρους. Την ίδια εποχή, ένας Αυστραλός γεωλόγος, ο Samuel Warren Carey, απέδειξε ότι οι ισοβαθείς της Νότιας Αμερικής και της Αφρικής ταίριαζαν απόλυτα σ’ ένα βάθος 2.000 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Σ’ αυτό το βάθος, κατά προσέγγιση στο μέσο των παρυφών των ηπείρων, και η διάβρωση και η απόθεση θα ήσαν ελάχιστες από την εποχή που σχηματιστήκαν τα περιθώρια αυτών. Ο Chester Longwell παρατήρησε ότι «αν το ταίριασμα ανάμεσα στη Νότια Αμερική και την Αφρική δεν είναι γενετικό, τότε σίγουρα είναι ένα τέχνασμα του Διαβόλου για να μας απογοητεύσει».

Η πλειονότητα των γεωεπιστημόνων δεν υποστήριξε την ιδέα της μεταθέσεως των ηπείρων, μέχρις ότου έγινε η δημοσίευση των μελετών πάνω στις υποθαλάσσιες γεωμαγνητικές ανωμαλίες συνδεμένες με τις μεσοωκεάνιες ράχες, όπου η Μεσο-Ατλαντική ράχη και το ύβωμα στον Ανατολικό Ειρηνικό. Οι μελέτες αυτές απέδωσαν πειστικές αποδείξεις για την κίνηση μεγάλων τμημάτων του θαλάσσιου πυθμένα, σχετικών μεταξύ τους.

Το 1968, ο W. Jason Μοrgan εισηγήθηκε την ιδέα της τεκτονικής των πλακών σύμφωνα με την οποία ο φλοιός της γης θεωρείται χωρισμένος σε μια σειρά άκαμπτων πλακών που διαχωρίζονται από μεσοωκεάνιες ράχες, ωκεάνιες τάφρους, μεγάλα ρήγματα και ενεργές ζώνες πτυχώσεων. Σύμφωνα μ’ αύτη τη θεωρία οι μετακινήσεις των ηπείρων και του θαλάσσιου πυθμένα αποτελούν μέρος των σε μεγάλη κλίμακα μετακινήσεων των πλακών.